با مصرف گیاه اسطوخودوس می توانید خواب راحتی را تجربه کنید و اختلالات خواب خود را به مرور درمان کنید
اسطوخودوس یکی از خوشبوترین گیاهان دارویی است که خواص بیشماری برای سلامتی و درمان بیماری ها دارد. این گیاه طبعی گرم و خشک دارد و تقریبا شبیه نعناع است و بوی تندی دارد. در ادامه در نیک صالحی می خواهیم بیشتر درباره خواص اسطوخدوس صحبت کنیم.
آشنایی با خواص اسطوخدوس
گیاهان دارویی ذخایر ارزشمند خراسان جنوبی بهشمار میروند که علاوه بر حفاظت و احیاء، بهرهبرداری صحیح از آن در عرصههای منابع طبیعی، سبب بهبود سطح سلامت و ارتقاء کیفیت زندگی مردم میشود.
در حال حاضر در خراسان جنوبی ۱۵۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده که از این تعداد ۸۰۰ گونه گیاهی
مفید تولید میشود که باید در زمینه فراوری این گیاهان سرمایهگذاری شود.
محسن پویان اظهار کرد: اسطوخدوس گیاهی است از تیره نعناع که به شکل بوتهای پر پشت و کوچک
به بلندی ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر دارای ساقههای متعدد یا پرشانه و ساقههای آن چهارگوش است و
همهی قسمتهای این گیاه، بوی تندی دارد.
این پژوهشگر گیاهان دارویی اظهار کرد: برگهای این گیاه باریک و دراز با لبهی برگشته و متقابل
و پوشیده از کرک سفید پنبهای است و طبیعت آن گرم و خشک است.
پویان با بیان اینکه این گیاه مقوی بدن، قلب و احشاء است و در تقویت دماغ (مغز) بسیار خوب است، افزود: “اسطوخدوس” را جاروب دِماغ یا مغز مینامند، زیرا رطوبت مغز را زایل میکند و موجب نشاط افراد میشود و ذهن را باز میکند.
وی تصریح کرد: این گیاه برای بیماریهای زکام سرفه و ناراحتی سینه موثر است، همچنین مقوی بدن
و قوای تفکر بوده و برای دفع سودا مفید است.
پویان ادامه داد: اسطوخدوس برای رفع فراموشی و وسواسهای مالیخولیا بسیار مفید و موثر است،
همچنین برای رفع سستی و خواب رفتگی عضو و پریدن ناگهانی بعضی از اعضا اثر بخش است.
وی با بیان اینکه مصرف اسطوخودوس برای کاهش حملات صرع موثر است، گفت: میزان مصرف به تناسب وزن بدن دو تا پنج گرم از گیاه خشک را در یک لیوان آب جوش دم کرده و به همین نسبت سه بار در روز مصرف شود.
جزئیات بیشتر درباره خواص اسطوخدوس
اسطوخودوس در طب عامیانه، از دیرباز به عنوان ضداسپاسم، ضدنفخ، مدر و تقویت کنندهی عمومی به کار میرفته است.
اسطوخودوس با نام علمی Lavandula angustifolia که در عربی به لونده اصلیه و خزامی معروف است،
گیاهی است دائمی با بوتهای به ارتفاع تا حدود یک متر و ساقههایی چهارگوش که در قسمتهای پایین، چوبی میشوند.
برگهای این گیاه باریک، نوک تیز و به طور متقابل بر روی ساقه قرار میگیرند.
گلهای اسطوخودوس آبی مایل به بنفش هستند که به صورت مجتمع در انتهای ساقه قرار میگیرند.
قسمت هوایی گیاه دارای بوی نافذی است که با له کردن برگها، لای انگشتان بیشتر استشمام میشود. قسمت مورد استفادهی گیاه، اندامهای هوایی، به خصوص گل و برگ آن است. با وجودی که این گیاه در بسیاری از نقاط جهان به حالت خودرو میروید، ولی چون اسانس آن از مصرف بالایی در صنایع داروسازی و آرایشی – بهداشتی برخوردار است، در سطوح وسیعی کشت میشود. در ایران نیز، همین گونه کشت میشود و در بسیاری از پارکها و مناطق سبز تهران، در سالهای اخیر توسعه داده شده است. این محصول شامل قطعات خرد شده از ساقههای چهارگوش کمی سفید رنگ، برگهای منشعب دندانه دار، کاسبرگ و گلبرگ آبی متمایل به قرمز گیاه میباشد.
تاریخچه اسطوخودوس
اسطوخودوس در طب عامیانه، از دیرباز به عنوان ضداسپاسم، ضدنفخ، مدر و تقویت کنندهی عمومی به کار میرفته است. از عصارهی گیاه برای درمان مشکلات متفاوتی نظیر: جوش (آکنه) و میگرن استفاده میشود. گرچه اسطوخودوس، تولید صفرا و جریان آن را درون روده افزایش میدهد، ولی مهمترین استفاده آن درمان بیماریهای صفراوی نیست.
این گیاه در برخی از قسمتهای اسپانیا، به طور گستردهای به عنوان ضددیابت مصرف میشود، هم چنین در برخی از فراوردههای گیاهی ضددیابت به کار میرود. برگ و گل تازهی گیاه را برای درمان سردرد، روی پیشانی و به منظور مداوای دردهای روماتیسمی بر روی مفاصل میگذارند. برای معالجه سرماخوردگی گلهای گیاه را بخور میدهند. زنان کشور شیلی، برای به جریان انداختن قاعدگی یا افزایش خونریزی، چای آن را مینوشند.
هم چنین این گیاه دارای خاصیت ضداضطراب و صفراآور نیز میباشد. در منابع جدید، اثر ضد دیابت برای آن نیز قائل شدهاند
از آن جا که روغن سنبلهی اسطوخودوس ارزان است، در تولید صابون مصرف میشود؛ هر چند نسبت به روغن اصل اسطوخودوس از کیفیت پایینتری برخوردار است. اسانس اسطوخودوس و اسانس تقطیر و تصحیح شده (خالص) و اسانس سنبله اسطوخودوس در عطریات، تا غلظت ۲/۱ درصد به کار میرود. مقدار کمی از روغن گیاه (۰۰۴/۰ – ۰۰۲/۰ درصد) برای طمع غذا مصرف میشود.
چند منظورگی اسطوخودوس در فرآوردههای متنوع آن از جمله رایحهی عطرها، محصولات حمام، فرآورده
مراقبت از مو، صابونهای بهداشتی، پاک کنندهها، فرمولاسیونهای موضعی، مشتقات سنتزی
و اشکال تولیدی دیده میشود.
منبع جغرافیایی
این گیاه، بومی نواحی مدیترانه است و به مقدار زیاد در آن جا میروید. بیشترین میزان گیاه،
از کشورهای فرانسه، یوگسلاوی، بلغارستان و اسپانیا به دیگر نقاط جهان صادر میگردد.
ترکیبات مهم اسطوخودوس
اسانس اسطوخودوس اکثراً حاوی لینالول، به میزان ۲۰ تا ۳۵ درصد، لینالیل استات به میزان ۳۰ تا ۵۵ درصد، اوسی من، کامفر و کاریوفیلن اکساید است. از دیگر ترکیبات گیاه، میتوان تانن به میزان ۵ تا ۱۰ درصد و کومارین، فلاوونوئیدها و فیتواسترولها را نام برد.
اثرات مهم
از اسطوخودوس به عنوان یک آرام بخش متوسط و رفع کنندهی مشکلات بدخوابی، میتوان استفاده کرد.
هم چنین این گیاه دارای خاصیت ضداضطراب و صفراآور نیز میباشد. در منابع جدید، اثر ضد دیابت برای آن نیز قائل شدهاند.
در طب عوام، به عنوان ضد اسپاسم، ضد نفخ، مقوی معده و ادرارآور استفاده میشود. از محلول دم کرده
و یا جوشاندهی گیاه، به منظور شست و شو و درمان زخمها نیز استفاده میشود.
طریقه و میزان مصرف
تهیهی چای: بر روی حدود ۲ گرم خرد شدهی قسمت هوایی اسطوخودوس، یک استکان آب در حال جوش
میریزیم، درب ظرف را بسته و ۱۵ دقیقه به حال خود میگذاریم؛ سپس آن را صاف کرده و میل میکنیم.
داروهای گیاهی
از گیاه و یا عصارهی آن، در داروهای آرام بخش استفادههای زیادی به عمل میآید. تنتور، کرم، لوسیون،
روغن ماساژ و محلولهای تقویت مو از دیگر فرآوردههای اسطوخودوس میباشند.
در صورتی که تنتور اسطوخودوس موجود باشد مصرف خوراکی ۵ میلی لیتر هر بار تا دو بار
در روز برای سردرد و افسردگی مفید است
نگه داری
عصارهی گیاه باید دور از نور و هوای و در شیشههای رنگی نگهداری شود. برای نگهداری
در ظروف پلاستیکی استفاده نشود.
عوارض جانبی
در موارد بسیار معدود، ممکن است تماس گیاه با بدن ایجاد درماتیت پوستی کند و هم چنین ممکن است اثر آرام بخش و خواب آوری داروهای CNS دپرسانت را در صورت هم زمانی مصرف، افزایش دهد.
ایسنا و تبیان