روش های درمان سرطان پوست متناسب با مرحله پیشرفت سرطان و نوع سلول های سرطانی مفید است و در صورت تشخیص سرطان پوست در مراحل اولیه کاملا قابل درمان است.
سرطان پوست بیماری است که در آن سلول های بدخیم سرطانی در
پوست رشد می کنند. رگ پوست و شدت قرار گرفتن در معرض
خورشید می تواند شانی ابتلا به سرطان سلول پایه ای و
سرطان سلول سنگفرشی را افزایش دهد که باعث ایجاد تغییرات
ظاهری در پوست می شوند. روش های درمان سرطان پوست متناسب با نوع سرطان و میزان پیشرفت آن متفاوت است.
انواع سلول های پوست و روش درمان سرطان پوست
دو لایه اصلی پوست اپیدرم ( لایه بیرونی ) و درم ( لایه درونی )
است. سرطان پوست از اپیدرم شروع می شود که از سه نوع
سلول تشکیل شده است :
سلول های سنگفرشی : نازک، صاف و در بالای اپیدرم قرار دارند.
سلول های پایه ای : سلول های گردی که زیر سلول های سنگفرشی
قرار گرفته اند.
ملانوسیت ها : سلول های تولید کننده ملانین که در لایه زیرین
اپیدرم قرار گرفته اند. ملانین رنگ دانه هایی است که رنگ پوست
را تعیین می کنند.
زمانی که پوست در معرض نور خورشید قرار می گیرد، ملانوسیت ها
رنگدانه های بیشتری تولید می کنند که باعث تیره تر شدن پوست می شود.
سرطان پوست بیشتر در بخش هایی از بدن که در معرض مداوم نور
خورشیدن هستند ایجاد می شود مثل صورت، گردن و دست ها.
انواع سرطان پوست
سرطان پوست ممکن است در سلول های پایه ای یا سنگفرشی
ایجاد شود که شایع ترین نوع سرطان پوست هستند و به نام
سرطان پوست غیر ملانوم شناخته می شوند.
کراتوز اکتینیک یا ضایعات پوستی خشن که به دلیل سال ها
قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می شود گاهی اوقات
تبدیل به سرطان پوست سلول های سنگفرشی می شود.
ملانوما یا سرطان پوست سلول های ملانوم شیوع کمتری دارد و
بیشتر احتمال دارد که به بافت های اطراف حمله کند و در سایر
قسمت هاهی بدن گسترش یابد.
سرطان پوست سلول های پایه ای
سرطان سلول های پایه ای شایع ترین نوع سرطان پوست است ومعمولا در
نواحی ای که بیشتر در معرض خورشدند ایجاد می شود به خصوص روی
بینی. این سرطان اغلب به صورت برجستگی هایی است که ظاهری نرم
و صدفی دارند. نوع کمتر شاعس آن به شکل زخمی صاف و سفت است
و ممکن است به رنگ زرد یا مومی دیده شود. این سرطان می تواند در
بافت اطراف منتشر شود ولی به اندام ها گسترش نمیابد.
سرطان پوست سلول های سنگفرشی
این سطان مناطقی از پوست که با نور خورشید آسیب دیده اند
را درگیر می کند یا مناطعی که تحت تاثیر مواد شیمیایی قرار
گرفته است. این سرطان اغلب به شکل برجستگی های قرمز
رنگ است. توموی ممکن است حالت پوسته ای داشته باشد
یا خونریزی کند. اینسرطان به گره های لنفاوی اطراف گسترش
میابد و اگر قبل از گسترس تشخیص داده شود قابل درمان است.
کراتوز فعال
این بیماری پوستی سرطان نیست ولی گاهی به سرطان پوست
سلول های سنگفرشی تبدیل می شود. یک یا چند ضایعه ممکن است
در صورت، پشت دست یا لب پایین ایجاد شود و به شکل پچ های
خشن، قرمز، صورتی یا قهوه ای است که می تواند صاف یا
برجسته باشد. یا ترک و پوسته اندازی لب پایین که با چرب کردن
درمان نمی شود. کراتوز فعال معمولا بدون درمان از بین
می رود.
عوامل خطر ابتلا به سرطان پوست
قرار گرفتن در معرض نور طبیعی خورشید یا نور مصنوعی
مثل سولاریوم برای برنزه شده در مدت زمان طولانی
پوست بسیار روشن که به راحتی آفتاب سوز شده یا دچار کک و مک
می شود.
رنگ چشم روشن مثل سبز و آبی
موی بلوند یا قرمز
داشتن سابقه آفتاب سوختگی در خانواده
داشتن سابقه خانوادگی سرطان پوست یا کراتوز فعال یا خال های
غیر معمول
تغییران خاص در ژن ها یا سندرم های ارثی مانند سندرم سلول های
پایه ای
التهاب پوست طولانی مدت
سیستم ایمنی ضعیف
قرار گرفتن در معرض آرسنیک
پرتو درمانی
افزایش سن
سرطان پوست اغلب با ایجاد تغییراتی در پوست شروع می شود.
بنابراین در صورت مشاهده تغییرات در پوست با پزشک مشورت
نمایید.
علایم سرطان پوست سلول پایه ای و سنگفرشی
زخم یا تبخالی که درمان نمی شود.
ایجاد نواحی روی پوست که بر آمده، نرم، براق
و مرواریدی هستند.
برآمدگی های قرمز یا قهوه ای متمایل به قرمز.
پوسته شدن یا خونریزی
سرطان پوست سلول های پایه و سنگفرشی معمولا در نواحی ای
که در معرض نور خورشید هستند ایجاد می وشد از جمله بینی،
گوش، لب پایین و روی دست.
علایم کراتوز فعال
پچ های فلس مانند، خشن، قرمز، صورتی یا قهوه ای که صاف یا
برجسته اند.
ترک خوردگی یا پوست اندازی لب پایین که با نرم کننده رفع نمی شود.
کراتوز فعال معمولا روی صورت و روس دست ایجاد می شود.
تشخیص سرطان پوست
معاینه فیزیکی توده ها و مشکلات غیر عادی روی پوست و
بررسی سوابق بیماری.
معاینه پوست : بررسی برجسگی ها یا خال های غیر طبیعی
از نظر اندازه، شکل و بافت
نمونه برداری یا بیوپسی پوست : تمام یا بخشی از رشد غیر طبیعی
روی پوست برش خورده و زیر میکروسکوپ بررسی می شود.
چهار روش اصلی برای نمونه برداری پوست وجود دارد:
تراشیدن Shave biopsy : از یک تیغ استریل برای برداشتن
رشد غیر طبیعی روی پوست استفاده می شود.
پانچ Punch biopsy : با یک ابزار ویژه به نام پانچ یا ترفین
یک بخش دایره ای از ناحیه ای که رشد غیر طبیعی داشته برداشته
می شود.
نمونه برداری جزئی Incisional biopsy : بخشی از بافت
برداشته می شود.
نموده برداری حذفی Excisional biopsy : کل بافتی که رشد
غیر طبیعی داشته برداشته می شود.
پس از تسخیص سرطان باید تعیین شود که سلول های سرطانی به
لایه زیرین پوست و سایر قسمت های بدن گسترش پیدا کرده اند
یا خیر. سرطان پوست را از مرحله ۰ تا ۴ درجه بندی می کنند
که روش درمان متناسب با میزان پیشرفت بیماری تعیین می شود.
سرطان پوست سلول های پایه ای به ندرت به سایر قسمت های بدن
گسترش میابد و معمولا نیاز به بررسی در این زمینه ندارد.
با استفاده از سی تی اسکن از زوایای مختلف از سر، گردن و قفسه سینه،
تصویر برداری اشعه ایکس از اندام ها و استخوان های داخل قفسه
سینه ، اسکن PET برای یافتن سلول های تومورهای بدخیم و سونوگرافی
درجه سرطان و میزان گسترش آن را تعیین می کنند.
درجه بندی سرطان پوست در نواحی مختلف
درجه بندی سرطان سرطان پوست پایه ای و سنگفرشی در نواحی مختلف با هم
متفاوت است
سر و گردن به جز پلک ها
مرحله ۰ : سلول های غیر طبیعی در لایه اپیدرم که ممکن است سرطانی
شده و به بافت های اطراف گسترش پیدا کنند.
مرحله ۱ : سرطان شکل گرفته و تومور به قطر ۲ سانتی متر یا کوچکتر است.
مرحله ۲ : اندازه تومور بین ۲ تا ۴ ساتی متر.
مرحله ۳ : تومور بزرگتر از ۴ سانتی متر است یا به استخوان گسترش
سافته یا به بافت زیر پوستی رسیده یا ممکن است گره های لنفاوی را
درگیر کرده باشد.
مرحله ۴ : تومور در هر اندازه ای می تواند باشد که به استخوان ، بافت
زیر پوست یا اعصاب و گره های لنفاوی گسترش یافته باشد که ممکن است
نزدیک محل آسیب دیده یا در بخشی دیگر از بدن باشد یا ممکن است به سایر
اندام های بدن از جمله ریه گسترش پیدا کند.
عمل جراحی درمان سرطان پوست
جراحی ساده . تومور به همراه مقداری از بافت اطراف بریده می شود.
جراحی میکروگرافی موهس : تومور به صورت لایه ای نازک از پوست
بریده می شود و با بررسی میکروسکوپی هر گونه سلول سرطانی باقیمانده
حذف می شود. این روش اغلب برای حذف سرطان پوست انگشتان دست،
ناحیه تناسلی یا سرطان هایی که مرز مشخصی ندارند استفاده می شود.
شیو کردن . بافت غیر طبیعی با یک تیغه کوچک از سطح پوست تراشیده
می شود.
Curettage and electrodesiccation یا جراحی الکتریکی.
تومور توسط یک کارت ( ابزار
قاشقی شکل ) از سطح پوست بریده می شود.با یک الکترود سوزنی متصل به
جربان برق ناحیه زخم شده را سوزانده تا خونریزی بند آید و سلول های باقی
مانده سرطانی اطراف زخم را از بین میبرند. ممکن است تا ۳ بار نیاز به تکرار
این جراحی باشد تا کاملا سلول های سرطان حذف شوند.
جراحی کریو . در این روش درمان از فریزکردن بافت غیر عادی
استفاده می شود و سرما سلول های سرطانی را از بین می برد.
جراحی با لیزر . یک پرتو باریک لیزر مثل چاقو بدون خونریزی
بافت سرطانی را از پوست جدا می کند.
درم ابریژن . حذف لایه بالایی پوست با سایش.
پرتو درمانی سرطان پوست
از اشعه ها با انرژی خاص برای از بین بردن و جلوگیری از رشد
سلول های سرطان استفاده می کنند. دو روش پرتودرمانی وجود
دارد یکی تاباندن اشعه از خارج به بافت سرطان و یکی تزریق
ماده رادیو اکتیو به بافت سرطانی.
شیمی درمانی سرطان پوست
استفاده از دارو برای کشتنسلول های سرطانییا متوقف کردن تقسیم
سلولی. شیمی درمانی می تواند به صورت تزریق داخل وریدی
یا تزریق به مایع مغزینخاعی یا یک عضو یا حفره بدن
باشد.
درمان فوتودینامیک سرطان پوست
از دارو و نوع خاصی از نور لیزر برای کشتن سلول های
سرطانی استفاده می شود. دارو به رگ تزریق می شود و
به پوست می رسد. این دار در سلول هاهی سرطانی بیشتر
جمع می شود با تاباندن نور لیزر به پوست دارو فعال شده و
سلول های سرطانی را میکشدو درمان فوتودینامیک آسیب کمی
به بافت سالم می رساند.
ایمونوتراپی سرطان پوست
از سیستم ایمنی بیار برای مبارزه با سرطان استفاده می شود.
درمان هدفمند سرطان پوست
از داروها یا مواد دیگر برای حمله به سول های سرطانی استفاده می شود
در این روش معمولا سلولهای سالم کمتر از شیمی درمانی یا پرتو درمانی
آسیب می بینند.
پیلینگ شیمیایی برای درمان سرطان پوست
روشی برای بهبود شرایط پوستی خاص است. یک محلول شیمیایی روی
پست قرار داده می شود تا لایه های بالای پوست را از بین ببرد. این روش
اغلب برای کراتوز فعال مورد استفاده قرار می گیرد.
سایر داروها برای درمان سرطان پوست
درمان سرطان پوست مانند درمان سایر سرطان ها معمولا با عوارض جانبی همراه است.
منبع : Cancer ، mayoclinic
تهیه و ترجمه گروه پزشکی نیک صالحی
اختصاصی نیک صالحی