پیامبر اکرم (ص) در روز غدیر به دستور خداوند تابوتی به امام علی (ع) هدیه داد که چیز با ارزشی در آن نهاده بود
روز عید غدیر فلسفه زیبایی دارد و به همین دلیل مسلمانان جهان این روز را جشن می گیرند. جشن خلافت امام علی (ع) بعد از حضرت محمد (ص). در این روز پیامبر اکرم (ص) امام علی را نایب و جانشین خود اعلام کرد. امروز در بخش دینی نیک صالحی می خواهیم درباره فلسفه تابوت روز غدیر با شما صحبت کنیم.
تابوت روز غدیر
خداوند در روز غدیر به پیامبر (ص) میفرمایند: تابوت سلاح، دانش پیامبران پیشین و
تمامی معجزات پیامبران را به امیرالمؤمنین (ع) تحویل ده.
این تابوت چیست؟ و آیا در قرآن هم آمده است؟
پاسخ: در فرازی از این حدیث این گونه آمده
است: «…
جبرئیل نازل شده و خطاب به پیامبر (ص) گفت: خداوند پس از ابلاغ سلام مىفرماید: زمان وفات تو نزدیک شده
و مدّت رسالتت رو به پایان است، و بدان که من تو را بىهیچ چاره و گریزى فرا مىخوانم، پس
عهد خود بنما و سفارشت را ایراد کن، و آنچه علم دارى از خود و میراث علوم انبیاى پیشین، و
سلاح و تابوت و آثار و آیات رسالتت را به وصى و جانشینت؛ و حجّت بالغه بر خلقم؛ على بن
أبى طالب (ع) بسپار، و او را همچون نشانهاى براى مردم برپا کن و عهد و میثاق او را تجدید
نما، و تمام عهود، و نیز پیمانى را که از ولایت على بن أبى طالب، ولى خود و مولاى آنان
و همه مرد و زن مؤمن بستهام را به ایشان یادآورى کن…
».[۱] در این حدیث لفظ «تابوت» وجود دارد که در قرآن کریم هم به آن اشاره شده است:«وَ قالَ لَهُمْ
نَبِیُّهُمْ إِنَّ آیَهَ مُلْکِهِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فیهِ سَکینَهٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ بَقِیَّهٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسى وَ آلُ هارُونَ
تَحْمِلُهُ الْمَلائِکَهُ إِنَّ فی ذلِکَ لَآیَهً لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ»؛[۲] و پیامبرشان به آنها گفت: نشانه حکومت او، این است
که (صندوق عهد) به سوى شما خواهد آمد.
ماجرای تابوت روز غدیر
(همان صندوقى که) در آن، آرامشى از پروردگار شما، و یادگارهاى خاندان موسى و هارون قرار دارد در حالى که
فرشتگان، آن را حمل مىکنند.
در این موضوع، نشانهاى (روشن) براى شماست اگر ایمان داشته باشید.
«تابوت»، از «توب» گرفته شده و به معناى رجوع
و بازگشت است،[۳] و نیز به معناى صندوقى است که از چوب مىسازند و این که مىبینیم به صندوق نقل
و انتقال جنازهها تابوت مىگویند؛ به همین مناسبت است، اما باید توجه داشت که معناى اصلى تابوت اختصاصى به مردگان
ندارد، بلکه هر گونه صندوق چوبى را شامل مىشود.[۴] در باره این که تابوت بنى اسرائیل و به عبارت دیگر،
«صندوق عهد» چه بوده و به دست چه کسى ساخته شد و محتویات آن را چه چیز تشکیل مىداد، در
روایات و تفاسیر و همچنین در کتب «عهد قدیم» (تورات) سخن بسیار است و از همه روشنتر چیزى است که
در احادیث اهل بیت (ع) و گفتههاى بعضى از مفسّران آمده است و آن این که: بر حسب روایات، تابوت
عبارت از صندوقى تختهای بوده که مادر موسى (ع) به امر پروردگار کودک خود را در آن نهاده و روى
رود نیل گذاشت.
فلسفه تابوت روز غدیر
و شاید به مناسبت این که این صندوق بالاخره سبب نجات حضرت موسى (ع) و بازگشت او به نزد مادرش
گردیده به نام «تابوت» خوانده شده است.[۵] على بن ابراهیم قمی از امام محمد باقر (ع) نقل کرده است که
آن حضرت فرمود: «مراد از تابوت آن صندوقى است که خداوند براى مادر موسى فرستاد که موسى را در آن
گذاشت و به دریا انداخت و این تابوت نزد بنى اسرائیل بسیار محترم و با ارزش بود و بدان تبرّک
مىجستند…
».[۶] این آیه شریفه نشان مىدهد که گویا بنى اسرائیل هنوز به مأموریت طالوت از سوى خداوند حتى با تصریح
پیامبرشان «اشموئیل»، اطمینان پیدا نکرده بودند و از او خواهان نشانه و دلیل شدند.
پیامبر آنها به آنان گفت: نشانه حکومت او این است که صندوق عهد به سوى شما خواهد آمد.[۷] میتوان ارتباط
میان این آیه شریفه که قوم بنی اسرائیل درخواست تابوت (صندوق) از طالوت کردند و این فراز از حدیث که
خداوند به پیامبر اکرم (ص) در روز غدیر دستور داد تا سلاح، تابوت را در اختیار جانشینش قرار دهد، را
از این جهت دانست که این وسائل، نسل اندر نسل به آخرین امام رسیده و امام عصر (عج)، این صندوقچه
و سلاح را به عنوان یکی از نشانههای خود به مردم عرضه کند.
بد نیست بدانید خطبه غدیریه امیرالمؤمنین(ع) چه بود
خود امیرالمؤمنین(ع) نیز در ادامه خط پیامبر(ص)، این روز را عید گرفت و در دوره حاکمیت على بنابىطالب(ع) اتفاقا روز عید غدیر با جمعه مصادف شد. مسلمانان حضور چشمگیرى پیدا کردند و آن حضرت براى اقامه نماز جمعه و خواندن خطبه هاى آن در برابر مردم قرار گرفت. حسین بن على(ع) مى گوید: پنج ساعت از روز گذشته بود[قبل از اذان ظهر]، که پدرم خطبه ها را آغاز کرد.
او نخست به حمد و ثناى حضرت حق پرداخت، صفات ربوبىاش را برشمرد، حاکمیت مطلق را از آن وى دانست، نعمتهایش را مورد توجه قرار داد و بعد خطاب به مردم فرمود: خداوند تعالى امروز دو عید بسیار بزرگ [جمعه وغدیر] را براى شما در یک زمان قرار داده است؛ دوعیدى که هر یک فلسفه وجودى دیگرى را تکامل مى بخشد و به وسیله هر یک هدایت در دیگرى اثر مى بخشد… سپس فرمود: توحید و ایمان به یگانگى خداوند پذیرفته نمى شود مگر با اعتراف به نبوت پیامبرش محمد(ص) و دین و شریعت محمد(ص) پذیرفته نمى شود مگر با قبول ولایت امر کسى که خدا فرمان ولایتش را داده است؛ و همه این امور سامان نمى پذیرد مگر بعد از توسل و تمسک به اهل ولایت.
خطبه غدیریه امیرالمؤمنین(ع)
على(ع) سپس فرمود: خداوند در روز غدیر آنچه در باره منتخبین خود اراده کرد بر پیامبرش فرو فرستاد، به او فرمان داد تا ولایت و وصایت را ابلاغ کند و مجال را از کافران و منافقان بگیرد نگران گزند دشمنان نباشد. روز غدیر قدر و منزلت بسیار دارد، در آن روز گشایشهاى الهى فرا رسیده و حجتش بر همه تمام شده است. امروز روز روشنگرى و اظهار عقیده از جایگاه بلند و روشن است، امروز روز تکامل دین و روز وفاى به عهد است.
غدیر روز شاهد [رسول الله(ص)] و مشهود [على بنابىطالب(ع)] است، روز در هم ریختن پیمانهاى زیر پرده کفر و نفاق است، روز آشکار شدن حقایق اصیل اسلام است، روز ذلت و خوارى شیطان است، روز استدلال و برهان است، روز جدا شدن صفوف کسانى است که آن را تکذیب مى کردند امروز بزرگترین روزى است که عدهاى از شما از آن اعراض کردید، روز هدایت و امتحان بندگان خداست، روز آشکار شدن کینه هاى نهفته در دلها و سینه هاست، روز عرضه نصوص [سخنان بدون ابهام پیامبر(ص)] بر افراد مؤمن و دلباخته [اهل الخصوص] است، غدیر روز شیث پیامبر(ع) است، روز ادریس و یوشع و شمعون و …
باشگاه خبرنگاران و آوا پرس