خصوصیات مسئولین نظام برای نجات جامعه از دیدگاه قرآن

چند وقتی است اوضاع جامعه کمی از حالت عادی خارج شده است و مردم خیلی از عملکرد مسئولین راضی نیستند. امروز در بخش دینی نیک صالحی می خواهیم ببینیم که مسئولین نظام باید چه ویژگی هایی داشته باشند که بتوانند جامعه را نجات دهند. با ما همراه باشید

ویژگی مسئولین نظام

خداوند در سوره حج به چهار خصوصیت کسی که از سوی خدا در زمین به قدرت رسیده است اشاره می‌کند.

آیه ۴۱ سوره حج اشاره خدا به کسانی است که خداوند آنها را در دنیا به قدرت می‌رساند.

با نگاهی به تفسیر این آیه در‌می‌یابیم که کسی که در کشور اسلامی به مسئولیت می‌رسد باید چهار ویژگی داشته باشد و با این چهار ویژگی می‌تواند جامعه را از مشکلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نجاد دهد.

رابطه با خدا و دستگیرى از محرومان و آگاهى دادن به جامعه و جلوگیرى از مفاسد، موضوعاتی است که از هم جدا نیست و خداوند به عنوان ویژگی یک مسئول به آن اشاره می‌کند.

به این آیه توجه کنید

أَلَّذِینَ إن مَّکَّنَّهُمْ فِى الْأَرْضِ أَقَامُواْ الصَّلَوهَ وَءَاتَوُاْ الزَّکَوهَ وَ أَمَرُواْبِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْاْ عَنِ‌‌الْمُنْکَرِ وَلِلَّهِ عَقِبَهُ الْأُمُورِ

ترجمه

کسانى که اگر آنان را در زمین به قدرت رسانیم، نماز بر پا مى‌‌دارند و زکات مى‌‌دهند و (دیگران را) به خوبى‌‌ها دعوت مى‌کنند و از بدى‌‌ها باز مى‌‌دارند؛ و پایان همه‌ امور براى خداست.

در تفسیر نمونه درباره این آیه آمده است؛

آنها(مسئولان جامعه اسلامی) هرگز پس از پیروزى، همچون خودکامگان و جباران، به عیش و نوش، و لهو و لعب نمى‌پردازند، و در غرور و مستى فرو نمى‌روند، بلکه پیروزى‌ها و موفقیت‌ها را نردبانى براى ساختن خویش و جامعه قرار مى‌دهند، آنها پس از قدرت یافتن، تبدیل به یک طاغوت جدید نمى‌شوند، ارتباط‌شان با خدا محکم و با خلق خدا نیز مستحکم است

چرا که «صلوه» (نماز) سمبل پیوند با خالق است، و «زکات» رمزى براى پیوند با خلق، و «امر به معروف و نهى از منکر» پایه هاى اساسى ساختن یک جامعه سالم محسوب مى شود، و همین چهار صفت براى معرفى این افراد کافى است و در سایه آن سایر عبادات و اعمال صالح و ویژگى‌هاى یک جامعه با ایمان و پیشرفته فراهم است.

خصوصیات اخلاقی مسئولین نظام از نگاه دین

حضرت علی(ع) در این مورد در نامه ۵۳ به مالک اشتر فرموده‌اند: «پس برای مشاغل کلیدی از سپاهیان و لشکریان خود کسی را انتخاب کن که در برابر دشواری‌ها و پیش آمد‌های سخت و تلخ، استوار باشد و مصیبت‌های بزرگ وی را از پا ننشاند. فردی باشد که هنگام ناتوانی و ضعف دیگران، بر او ضعف و ناتوانی غالب نشود و بر اثر بی خیالی دیگران، بی‌تفاوت نشود.»

در تفسیر نور درباره مسئول در جامعه اسلامی این‌گونه بیان شده

اگر قدرت و امکانات، در دست افراد صالح باشد، بهره‌‌بردارى صحیح مى‌‌کنند و اگر در اختیار نااهلان قرار گیرد سوء استفاده مى‌‌کنند. بنابراین دنیا و قدرت، براى گروهى نعمت و براى گروهى وسیله‌ بدبختى است و قرآن از هر دو نمونه یاد کرده است: اگر مؤمنان به قدرت برسند، به سراغ نماز و زکات و امر به معروف مى‌‌روند ولى انسان‌‌هاى منحرف و نااهل، اگر قدرتمند شوند کارشان طغیان است، «اِنّ الانسان لَیَطغى‌» (علق، ۶) و در راه نابودى منابع اقتصادى و نسل بشر گام بر مى‌‌دارند، «و اذا تَولّى سَعى‌ فى الارض لیفسد فیها و یُهلک الحَرث و النَّسل» (بقره، ۲۰۵) و عاقبت، مردم را به دوزخ مى‌‌کشانند. «ائمّه یدعون الى النّار» (قصص، ۴۱)

بد نیست مهم ترین ویژگیهای مسئولان از دیدگاه امام صادق(ع) را بدانید

ششمین پیشوای شیعیان جهان امام صادق(ع) در ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد.

آن رهبر فرزانه در طول ۳۴ سال امامت با برکت خویش، نقش ارزنده ای در گسترش فرهنگ متعالی اسلام ایفا کرد. در این فرصت به مناسبت شهادت آن گرامی، به برخی رهنمودهای رهبر دوراندیش مذهب جعفری در ارتباط با ویژگیهای مدیران دولت اسلامی می پردازیم.

عدالت محوری

از اوصافی که می توان برای یک مدیر مؤمن و شایسته مطرح کرد، اهتمام به عدالت اجتماعی و عدل محور بودن است. این واژه مقدس که در قرآن کریم و متون روایی اسلامی به طور گسترده، مطرح و بر فراگیر بودن آن تأکید شده است، مفهومی پربار، امیدآفرین و نشاط انگیز دارد.

قاطعیت در اجرای عدالت

اساسا یک مدیر عادل، همزمان با اجرای عدالت در تمام ابعاد آن، ناچار است برای
اجرای عدالت با مفسدان اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مروجان فساد،
فحشا و بی بندوباری، بر هم زنندگان عزت و استقلال کشور و سایر موانع عدالت مقابله کند.

امام ششم در این باره فرمود: «لَا یُقِیمُ النَّاسَ إِلَّا السَّیْفُ؛[۵] تنها شمشیر،
مردم را استوار می گرداند.»

اشتیاق به خدمت

دولتمردان پیرو مذهب جعفری(ع) همواره خود را در مقابل مشکلات مردم،
مسئول می دانند و برای رفع نیازها و گرفتاریهای اهل ایمان با تمام وجود اقدام می کنند.

آنان ریاست و منصب دولتی را هرگز به عنوان یک طعمه چرب و نرم حساب نمی کنند؛ بلکه فرصت و وسیله ای برای احقاق حقوق محرومان و مستضعفان جامعه می شمارند و تلاش می کنند تا زمانی که مشکل برادر دینی و ایمانی خود را حل نکرده اند، به آسایش و راحتی خود نیندیشند.

مهم ترین ویژگیهای مسئولان از دیدگاه امام صادق(ع)

دولتمردان و مدیرانی که کانون مهر و محبت و رحمت اند و با گشاده رویی و اشتیاق
تمام به خدمت مردم می پردازند، در قلب جامعه و در دل انسانها جای دارند.

ساده زیستی و اجتناب از اشرافی گری

مدیران شایسته در حکومت اسلامی، ساده زیستی را یک خصلت خداپسندانه
و باعث رسیدن به کمالات روح و ارتقای کیفی در انجام کارهای جامعه و خدمت به مردم می دانند.

آنان همواره این اندیشه خداپسندانه را در ذهن خود می پرورانند که مهم ترین
راز و رمز توفیق رسول گرامی اسلام(ص) و ائمه هدی: در جذب دلهای مشتاق سعادت،
خصلت ساده زیستی و تواضع در برخورد با مردم بوده است.

آنان می دانند که: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ عَلَی أَئِمَّهِ الْعَدْلِ أَنْ یُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَهِ النَّاسِ کَیْلَا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقِیرِ فَقْرُه؛ خداوند بزرگ بر پیشوایان عادل واجب کرده است که خود را با مردم ناتوان برابر قرار دهند تا تنگدستی، فرد مستمند را به طغیان و سرکشی وادار نکند.»

امانتداری و صداقت

از مهم ترین نیازهای عصر ما میان آحاد جامعه به ویژه متولیان امور حکومتی،
تقویت و ترویج خصلتهای زیبای امانتداری و راستگویی است؛ زیرا فراگیر شدن
پدیده دروغ، خیانت، دورویی و نفاق آثار و تبعات منفی و ناشایستی در جامعه دارد
و لازم است که در عزل و نصبهای مدیران، این ویژگیها با کمال جدیت پیگیری،
و تشویق و تنبیه افراد به طور شفاف با این معیارهای پسندیده انجام شود.

افکار نیوز و حوزه