درخت سنجد درختی است که ارتفاع آن تا ۷ متر میرسد.تمام قسمتهای گیاه از پرزهای فشرده نقرهای پوشیده شده و ممکن است خاردار یا بیخار باشد.برگهای آن بیضی، دراز، نوکتیز به طول تا ۹ و عرض تا ۵/۲ سانتیمتر میباشند.سطح رویی برگها سبز مایل به خاکستری و سطح زیرین سفید نقرهای است. گلهای کوچک گیاه […]
درخت سنجد درختی است که ارتفاع آن تا ۷ متر میرسد.
تمام قسمتهای گیاه از پرزهای فشرده نقرهای پوشیده شده و ممکن است خاردار یا بیخار باشد.
برگهای آن بیضی، دراز، نوکتیز به طول تا ۹ و عرض تا ۵/۲ سانتیمتر میباشند.
سطح رویی برگها سبز مایل به خاکستری و سطح زیرین سفید نقرهای است.
گلهای کوچک گیاه به تعداد یک تا سه عدد به رنگ زرد کمرنگ و به صورت نر و ماده یا
به طور مجزا نر و ماده هستند.
این گلها بوی بسیار نافذی دارند و در اوایل تابستان ظاهر میشوند.
میوه بیضیشکل سنجد شبیه و به اندازه زیتون، به طول تا ۷/۱سانتیمتر و به رنگ نارنجی مایل به قرمز و
دارای طعم ملایم و قابض است.
سنجد بومی نواحی غربی و مرکزی آسیا، از روسیه و قزاقستان تا ترکیه و ایران میباشد و در بیشتر نقاط
ایران، بهخصوص در استانهای آذربایجان، کردستان، همدان، اصفهان، فارس، خراسان، تهران و بلوچستان میروید.
ترکیبات مهم
گلهای سنجد دارای اسانس معطری است که مواد موثر آن اولین بار در سال ۱۳۷۸ توسط مولف و همکاران مورد
تجزیه و شناسایی قرار گرفت.
نتایج این پژوهش نشان داد که مهمترین ترکیبات اسانس شامل: اتیل سینامات ۲/۸۱ درصد، دوکوزان ۷/۱ درصد، تریکوزان ۵۵/۰ درصد،
هنیکوزان ۹/۰ درصد، متیل سینامات ۸/۳ درصد، سیس و ترانس اتیل بنزوات ۱۱/۰ درصد، نونانال ۲۲/۰ درصد و ۱و۸ ررسینئول
۱۱/۰ درصد میباشند.
غُبیرا یا سنجد دارای طبیعت سرد و خشک است.
هر خونریزی را بند آورد.
صفرآور است.
در علاج سرفه مفید است.
از استفراغ جلوگیری میکند.
بندآورنده شکم است (ضد اسهال) و ادرار را زیاد میکند.
میوه، برگ و ساقه سنجد حاوی ترکیبات تاننی، ساپونینی، فلاوونوئیدی و آلکالوئید است.
همچنین ترکیبات قندی، چربی، کاروتنوئیدها و ویتامینها، از جمله ویتامینهای C و E، از ترکیبات میوه میباشند.
داروشناختی و اثرات مهم
با توجه
به مواد موجود در میوه و سایر قسمتهای سنجد میتوان اثرات قابض، محرک، ضدالتهاب، ضداکسیدان، ضدسرطان و رفع مشکلات معده
و روده را برای آن پیشبینی نمود.با توجه به اینکه تحقیقات چندانی در مورد مواد و خواص سنجد ایران صورت
نگرفته است، میتوان به نظریات دانشمندان و منابع طب سنتی توجه نمود.
ابنسینا در کتاب قانون راجع به سنجد چنین گفته است:
غُبیرا یا سنجد دارای طبیعت سرد و
خشک است.
هر خونریزی را بند آورد.
صفرآور است.
در علاج سرفه مفید است.
از استفراغ جلوگیری میکند.
بندآورنده شکم است (ضد اسهال) و ادرار را زیاد میکند.سنجد در مخزن الادویه راجع به سنجد چنین آمده است:
غُبیرا
را به فارسی سنجد گویند.
میوه درختی است بزرگ به قدر درخت عناب و در مناطق بسیار سرد میروید و برگ آن خشن است.
درخت دو نوع است: نر و ماده که نر آن ثمر نمیدهد و ماده آن دو نوع میباشد: یکی میوه
آن به اندازه عناب و پوست آن نازک است که بعد از رسیدن پوست آن سرخ میگردد و از مغز
خوب جدا نمیشود.
مغز آن سفیدرنگ، شیرین، خوشبو و خوشطعم است که تخمی (هسته) کمی طولانی، شبیه هسته عناب دارد و نوع دیگر،
میوهاش بزرگتر از نوع اول است و پوست آن از مغز جدا میشود.
مغز آن سفیدرنگ و نرم، مانند آرد میباشد و هسته آن به آسانی جدا میگردد.
این نوع، شیرینی کمتری دارد و در فارسی به آن سنجد آردی گویند.
هر دو نوع در وسط تابستان میرسند و قوت آن ها تا دو سال باقی میماند.* طبیعت آن سرد و
خشک و میوهاش مقوی و مفرح است.
* برای درمان سردرد و سرفه مفید میباشد.
* مقوی معده و ضد استفراغ و صفراآور است.
* خام آن ضد اسهال است.
* گل آن سفید مایل به زردی است و بعضی زعفرانی رنگ گفتهاند.
طبیعت گل آن گرم و خشک و بسیار خوشبو و تند میباشد و استشمام بوی آن محرک شهوت زنان، خصوصاً
زنان و دختران جوان است.
* بوی گل آن مفرح و مقوی دل و دماغ و آشامیدن آن مقوی دماغ و قلب است.
* همچنین گل آن جهت امراض سینه و ریه، معده و جگر و آب آوردن انساج، لرز و یرقان مفید
است.
* برگ تازه آن برای درمان زخم و رفع عفونت مفید میباشد و اگر برگ تازه نباشد، برگ خشک آن
هم مفید است.
نکات قابل توجه
۱- در منابع قدیمی اشاره به دو نوع سنجد معمولی و آردی شده است که در منابع جدید هم همین
موضوع به چشم میخورد.۲- در تجزیه و شناسایی مواد تشکیلدهنده اسانس گل سنجد، مواد محرک هورمونهای زنان تشخیص داده شده
است که مطالب اظهارشده در مخزنالادویه تحریک شهوت زنان و دختران را کاملا تائید میکند.
در گذشته زنان و دختران، بهخصوص نوجوانان را از استشمام رایحه سنجد به دلیل اثرات تحریکی منع میکردند.۳- با توجه
به گستردگی کم درختان سنجد در جهان، تحقیقات زیادی در مورد مواد و اثرات آن صورت نگرفته، ولی در سالهای
اخیر توجه بیشتری به آن شده و تحقیق بر روی میوه و هسته آن در حال انجام است که باید
منتظر نتایج شد.۴- کمیت و کیفیت مواد موجود در اسانس سنجد ایران مشابهت زیادی به اسانس گل سنجد کشور چین
دارد.
این شباهت به خصوص در جسم اصلی آن یعنی اتیلسینامات میباشد.
زندگی آنلاین