از جمله ویژگی های آدمی تمایل به معاشرت کردن است و از معاشرت هم جز محبت دیدن و محبت ورزیدن انتظاری ندارد زیرا خلقت وی بر اساس عشق و محبت بوده است و همین موضوع بهترین انگیزه انسان برای هر تلاشی می باشد.
غریزه جنسی عاملی موثر در تشکیل خانواده می باشد اما انگیزه ای کافی برای استحکام و تقویت خانواده را تا
پایان همزیستی را ایجاد نمی کند.بنابراین روابط محبت آمیز و همچنین تقویت عواطف خانواده است که موجب
استحکام بنیان خانواده می شود.در این مطلب در niksalehi به عوامل تقویت خانواده و همچنین
عوامل موثر در تقویت عواطف خانواده از دیدگاه قرآن کریم و روایات پرداخته ایم.
تقویت خانواده و راهکار های لازم
هدف اساسى دین اسلام ، تربیت انسانها و تامین سعادت بشر در تمام ابعاد وجودی ، در تمام مراحل زندگى
است.
پیامبران الهى به ویژه پیامبر اسلام (ص) ، براى این هدف مقدس مبعوث شده و در این راه نهایت سعى
خود را مبذول نموده اند و در انجام این ماموریت ، به نیازها ، ویژگی ها و علایق فطرى بشر به
عنوان یک اصل مسلم توجه فراوان داشتند.
به همین جهت دستورات تربیتى اسلام و فرهنگ حیات بخش اهل بیت( ع ) ، دقیقا در راستاى پرورش فطرى
انسانها ، تدوین شده است.
خداوند متعال براى تربیت افراد بشر ، کانون پر مهر خانواده را بهترین محیط تربیتى انسان قرار داده است.
در این مقاله به بررسى راههاى استحکام بنیان خانواده ،تقویت عواطف اعضاى خانواده ، در پرتو سیره و سخنان اهل بیت (ع) مى
پردازیم.
راههاى تقویت عواطف در خانواده
۱ – گفت و گوهاى محبت آمیز: یکى از راههاى استحکام بنیان خانواده ، توجه به ارتباط کلامى است.
سخنان عاطفى و بهره گیرى از کلمات دلنشین و خطابهاى شایسته و محبت آمیز ، مخاطب را جذب مىکند.
خواسته یا ناخواسته از گوینده راضى شده ، و در دلش نوعى احساس محبت نسبت به او ایجاد میشود.
اگر در خانوادهاى مرد یا زنی با عبارات زیبا و دلپذیر همسرش را صدا کند ، علاوه بر این که
به فرزندان چگونه سخن گفتن را میآموزد ، در قلب او جایگاه ویژه اى خواهد یافت.
امیرمؤمنان (ع ) میفرماید: « اجملوا فى الخطاب تسمعوا جمیل الجواب(۱) ، زیبا سخن بگویید تا سخن زیبا بشنوید.» خطابهاى
ملاطفت آمیز و دلربا ، روح را نوازش داده و همسر را تحت تاثیر قرار میدهد.
بعضى از عبارات ، آن قدر زیبا هستند که هرگز تا آخر عمر فراموش نمى شوند.
جمله دوستت دارم مرد هیچ گاه از یاد زن نمی رود
رسول گرامى اسلام (ص) با توجه به این نکته فرمودند: « قول الرجل للمراه انى احبک لا یذهب من قلبها
ابدا.
(۲) مردى که به زنش بگوید: من ترا دوست دارم ، [اثر این سخن] هرگز از دل زن بیرون نمى
رود.»
اساسا مرد و زن مسلمان باید زبان خویش را به سخن نیک عادت دهند ، زیرا انسان فطرتا از
عبارتهاى جذاب و پرمهر استقبال مىکند و نسبت به انسانهاى نیکو سخن ، در دل احساس محبت مىنماید.
۲ – صدا کردن با بهترین نام : صدا کردن همسر با نامى که بیشتر دوست دارد ، در ایجاد
انس و الفت در میان زوجین تاثیر به سزایى خواهد داشت و موجب استحکام بنیان خانواده می شود.
پیامبر گرامى اسلام ( ص ) توصیه فرموده اند که براى افزایش مهر و صفا در میان مسلمانان ، همدیگر
را با نام زیبا و محترمانه صدا بزنند: «ثلاث یضفین ود المرء لاخیه المسلم یلقاه بالبشر اذا لقیه و یوسع
له فى المجلس اذا جلس الیه و یدعوه باحب الاسماء الیه; (۶)
سه چیز دوستى و محبت بین دو مسلمان
را افزایش داده [و صفا و صمیمیت را در میان آنها تقویت میکند.
۱٫
هنگام ملاقات ، با خوشرویى و چهرهاى گشاده برخورد کند.
۲٫
اگر مىخواهد در کنار او بنشیند برایش جا باز کند.
۳٫
به بهترین نامى که دوست دارد او را صدا بزند.»
سلام کردن با آهنگی عاطفی یک راه برای تقویت روابط بین زن و مرد است
۳ – برای تقویت خانواده سلام کردن به همدیگر : طبق آموزشهاى اسلام
، سلام کردن با صداى رسا و واضح و با آهنگى عاطفى و جذاب موجب تقویت روابط بین زن و
شوهر خواهد شد.
سلام با لحنى عاطفى ، کینه ها را از بین برده ، روحیه را تقویت کرده و دلها را به
هم نزدیک مینماید و منجر به استحکام بنیان خانواده می شود.
سلام دادن به جمع خانواده و به ویژه زن و شوهر به یکدیگر ، نشاط آور و فرح بخش است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «یسلم الرجل اذا دخل على اهله(۳) ; وقتى شوهر به خانه وارد مىشود ، باید
به اعضاى خانواده (به ویژه همسرش) سلام کند.»
۴ – برای تقویت خانواده اظهار علاقه و ابراز محبت : زوج جوانى که با
هم پیمان زناشویى مىبندند ، معمولا بر مبناى علاقه درونى و عشق پاکى است که به یکدیگر دارند.
اما آنچه که در اسلام تاکید شده ، موجب استحکام بنیان خانواده می باشد و محبت و الفت را میان زوج
جوان افزایش میدهد ، اظهار و ابراز آن است.
امام صادق علیه السلام مىفرماید: «اذا احببت رجلا فاخبره بذلک فانه اثبت للموده بینکما; (۴) هرگاه شخصى را دوست داشتى
، دوستى خود را به او اعلام کن ، زیرا این عمل انس و الفت را بین شما پایدارتر مىکند.»
سه عامل ایجاد کننده محبت بین زوجین
۵ – دلجویى ، استقبال ، بدرقه : خانواده برای انسان کانون آرامش و راحتى است.
مردى که بیرون از منزل با انواع مشکلات درگیر است و با ناملایمات فراوانى برخورد میکند ، دوست دارد هنگام
برگشت به خانه کسى از او دلجوئى کند ، حرف دلش را بشنود و با سخنان آرام بخش خود ،
مرهم دردهاى انباشته دل او باشد.
دلش میخواهد هنگامى که در منزل را باز میکند ، کسى با چهرهاى گشاده ، لبى خندان و لحنى عاطفى
از او استقبال نموده و آنچه را که در دست دارد ، با تکریم از او تحویل بگیرد و این
فرد جز همسر صالح و مهربان او فرد دیگرى نخواهد بود.
در این صورت چنین زنى از دوستان خدا بوده و پاداش بزرگى خواهد داشت.
مردى به محضر رسول خدا صلى الله علیه و آله آمده و عرضه داشت: « یا رسول الله! من همسرى
دارم که هرگاه وارد خانه شوم به استقبالم میآید و چون مىخواهم از منزل بیرون روم مرا بدرقه میکند.
هر گاه مرا اندوهگین ببیند میگوید: چه چیز تو را اندوهگین کرده؟
اگر براى مخارج زندگى ات ناراحتى ، مطمئن
باش که دیگرى (خداوند) عهده دار آن است و اگر براى آخرت [و گرفتارىهاى قبر و قیامت] غصه میخورى ،
خداوند اندوهت را زیاد کند.
(و باید چنین باشى).
رسول خدا (ص) فرمودند: خداوند [در روى زمین] کارگزارانى دارد و این زن یکى از آنها
است.
براى او نصف پاداش شهید مىباشد.» (۵)
رابطه امام علی (ع) با بانو فاطمه (س)
در رابطه تقویت خانواده على ( ع ) در مورد بانوى بانوان و همسر نمونه تاریخ مىفرماید:
« به خدا سوگند بعد از ازدواج با فاطمه (س) بر او خشمگین نشدم و او را به کارى مجبور
نکردم .
و او مرا ناراحت نکرد و هیچگاه با من مخالفت ننمود ، وقتی به او نگاه میکردم تمام غم و
اندوههاى دلم برطرف مىشد.»(۶)
۶ – همدلى در انتخاب نوع غذا : هماهنگى و همدلى در انتخاب نوع غذا از
جمله عواملى است که ارتباط زن و شوهر و تقویت خانواده را تقویت کرده و بنیان خانواده را استحکام مىبخشد.
اگر زوجین در مساله غذا و خوراک تفاهم داشته باشند و شرایط همدیگر را مراعات کنند ، بسیارى از مشکلات
و اختلافات خانوادهها حل مىشود.
اگر مرد غذایى را دوست دارد وانتظار دارد که در منزلش تهیه شود ، مىتواند علاوه بر این که لوازم
مورد نیاز را تهیه مىکند ، همسر خویش را از آن آگاه سازد.
ولى اگر براى او فرقى نمىکند ، که معمولا هم شوهران مسلمان و متعهد چنین اند و در مورد غذاى
روزانه خویش سختگیرى و موشکافى نمیکنند ، در این صورت از غذاى تهیه شده استفاده کرده و با کمال متانت
و بزرگوارى از همسر هنرمند خویش قدردانى و تشکر مىنماید و با بهانه هاى مختلف زحمات وى را نادیده نمىگیرد.
غذاخوردن انسان با ایمان همراه با خانواده است
برای تقویت خانواده رسول اکرم (ص) فرمود: «المؤمن یاکل بشهوه عیاله والمنافق یاکل اهله بشهوته; (۷) انسان با ایمان ، مطابق میل و
خواسته عیالش غذا میخورد و خانواده انسان منافق ، مطابق میل و خواسته وى غذا میخورند.»
در جای دیگر پیامبر خدا (ص) فرمودند: «خیر نسائکم الطیبه الطعام; (۹) بهترین زنان شما زنى
است که غذاى پاکیزه و دلپسند درست کند.»
۷ – فراهم نمودن مخارج خانواده : مرد به عنوان مدیر خانواده
، مسؤولیت فراهم کردن وسائل مورد نیاز از قبیل خوراک و پوشاک و…
اعضاى خانواده را عهده دارد.
در این مورد اگر مردان با ایمان وظیفه خویش را در مورد به دست آوردن روزى حلال و پاکیزه به
خوبى انجام دهند ، مقامی بس بلند ، در پیشگاه خداوند متعال کسب خواهند نمود.
امام باقر (ع ) فرمودند: «من طلب الرزق فى الدنیا استعفافا عن الناس و سعیا على اهله و تعطفا على
جاره لقى الله عزوجل یوم القیامه و وجهه مثل القمر لیله البدر; (۱۰) هر کس در دنیا به دنبال روزى
حلال برود ، به قصد این که نیازمند و محتاج دیگران نباشد و مخارج زن و فرزندش را تامین نماید
و به همسایه ها [و همنوعان مستمند خود] یارى رساند ، چنین فردى در روز قیامت با سیمایى [نورانى] مانند
ماه شب چهارده با خداوند ملاقات خواهد کرد.»
مردی که برای تهیه روزی حلال می کوشد مانند مجاهد در راه خدا می ماند
امام رضا علیه السلام نیز فرمودند: « کسى که از فضل و عنایت
پروردگار به دنبال روزى حلال میرود به اندازه اى که مخارج خانواده خود را تامین کند ، از رزمندهاى که در
راه خداوند متعال جهاد مىکند پاداش افزونترى دارد.» (۱۲)
۸ – هدیه دادن به همسر : احترام به شخصیت افراد
، در وجود آنان عشق و محبت مىآفریند.
هدیه دادن نوعى احترام به طرف مقابل محسوب مىشود و انسانى که هدیه را میگیرد بی اختیار و از روى فطرت
خدادادى خویش ، مهر و محبت هدیه دهنده را در دل خود جاى مىدهد.
این نکته در روابط زناشویى از اهمیت خاصى برخوردار است و عامل مهمى در ایجاد انس و الفت و هم
گرایى نسبت به زن و مرد به شمار میرود و موجب استحکام بنیان خانواده می شود.
بد نیست بدانید تداوم پیوند زناشویی نیازمند آموزش می باشد
تقویت خانواده و پیوند زناشویی، امری غریزی و از نیازهای اولیه و اساسی انسان است و نیازی به آموزش و
محرک خاص ندارد؛ اما تداوم این پیوند و داشتن روابطی صحیح که به پایداری خانواده منجر
میشود، نیازمند آموزش و عنایتی ویژه از سوی متولیان و دلسوزان جامعه است.
قرآن کریم، به عنوان برترین نسخه ی زندگی و عالیترین راهنمای بشر برای دستیابی
به حیات طیبه، بخش عظیمی از آیات را به تنظیم و تعدیل روابط اعضای خانواده، حقوق و وظایف
همسران و فرزندان اختصاص داده است.
رجوع به این آیات الهی، میتواند انسان را جهت دستیابی به عالیترین راهکارها در تحکیم خانواده هدایت کند.
اهداف خانواده و اقتضای تأسیس آن ایجاب میکند که بانیان آن یعنی زن و شوهر، در تحکیم
و پایداری این بنا، نهایت سعی خود را بکنند و با همان انگیزه که بر تشکیل آن اقدام کردند، بر دوام آن
اصرار ورزند تا وحدت و پویایی این نهاد مقدس تا پایان حفظ شود.
برای تقویت خانواده تأکیدات اخلاقی و سفارشات حقوقی کتاب مقدس قرآن و روایات گرانقدر ائمه طاهرین (ع)، برای
تشکیل، استحکام بنیان خانواده و تعالی خانواده، بیش از جوانب دیگر حیات بشری است؛ بلکه
در یک نگاه کلی، تمامی احکام و دستورات اسلام به نوعی ناظر بر صیانت از خانواده است.
بخشی از آن برای تزکیه و تطهیر فرد و بخشی پیرامون اصلاح جامعه و حفظ سلامت آن وضع شده است.
پرشین فروم-انسانی