تعریف ناباروری چیست؟
یک سال ارتباط دائم و بدون هیچ‌گونه جلوگیری، برای داشتن فرزند بین زوج و زوجه که
شامل دوازده دوره قاعدگی می‌شود، اگر منجر به حاملگی و تولد فرزند نشود، ناباروری محسوب می‌شود.
در این تعریف، توجه به تکرار در رابطه و در درمان اثبات شده و ضروری است.
لذا بیماران مراجعه‌کننده به مراکز درمان ناباروری حداقل برای درمان باید سه دوره درمانی را به طور میانگین تحت
نظر و درمان باشند، چرا که در هر دوره احتمال موفقیت بین ۱۰تا۳۰ درصد است و با تکرار سه دوره
تا ۹۰ درصد احتمال موفقیت بالا می‌رود.
بحث درمان ناباروری از چه سالی و به چه شکلی در دنیا و به دنبال آن در ایران مطرح شد؟
در سال ۱۹۷۸ بحث جدیدی با عنوان امکان تشکیل جنین در خارج از بدن در علم پزشکی گشوده شد که
سرمنشأ تحولات بسیاری در حوزه علوم تولیدمثل شد.
به دنبال آن، با پیشرفت‌های فناورانه و ساخت دستگاه‌های پیشرفته در این حوزه، امکان توسعه علمی در این زمینه و
پیگیری کل روند تولیدمثل و حتی دستکاری در این فرایند فراهم شد.
این فناوری و این بخش از علم ده سال بعد به دنبال حمایت پرفسور الحسنی که یک عراقی تبار تبعه
آلمان بود، وارد ایران شد و با تشویق‌ها و کمک‌های مالی وی بحث درمان و پژوهش در زمینه ناباروری و
تولیدمثل در ایران پا گرفت.
در سال ۶۸ و پس از جنگ، اولین مرکز درمان ناباروری با تکیه بر بحث درمان و نه پژوهش
در ایران تاسیس شد، اما در همان زمان نیز، ضرورت تحقیقات علمی بیشتر و بومی‌تر در این زمینه حس می‌شد.
میزان ناباروری در دنیا و در ایران حدودا چند درصد است و آیا نسبت آن میان زن و مرد مشخص است؟
میزان کل ناباروری در دنیا حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد کل زوج‌هاست.
این آمار برای همه دنیا صادق نیست و مناطقی وجود دارد که این عدد به حدود ۸ درصد می‌رسد، در
حالی که در برخی نقاط دنیا درصد ناباروری تا ۳۵ درصد هم افزایش دارد.
اما به طور میانگین، میزان ناباروری میان زنان و مردان با یکدیگر برابر است و حدود ۴۰ درصد ناباروری
را به مرد، ۴۰ درصد را به زن، حدود ۱۵ درصد را به هردو و مابقی را که ۵ درصد
است به دلایل ناشناخته نسبت می‌دهند.
با این همه، به نظر می‌رسد که میزان ناباروری در مردان کشورمان بیشتر از میزان ناباروری در زنان
باشد.
این در حالی است که پژوهشگاه ابن‌سینا با کمک وزارت بهداشت در تلاش است آمار دقیق‌تری به دست بیاورد و
تا چند ماه آینده، آمار تهران و پس از آن، آمار کشور را در زمینه نسبت ناباروری میان مردان و
زنان ارائه خواهیم کرد.
غیر از مشکلات جسمی، چه عواملی در ناباروری موثرند؟
همان طور که گفته شد، میزان کل ناباروری در دنیا در نقاط مختلف متفاوت است.
برخی از این تفاوت‌ها ناشی از آداب فرهنگی جامعه است، مسائل فرهنگی‌ای نظیر سن، زمان انتخاب همسر و زمان بچه‌دار
شدن (که هر دو در جامعه ما به تعویق انداخته می‌شود).
برخی ناشی از اقلیم و تغذیه، برخی به دلیل آلودگی‌های زیستی مثل آب و هوا و برخی دیگر هم ناشی
از رفتارهای پرخطر و عفونت‌ها در فرد است.
مراجعه‌کنندگان به مرکز معمولا چه کسانی هستند؟
مرکز درمان از حدود ۲۰ ساله مراجعه‌کننده دارد تا کسانی که مسن محسوب می‌شوند.
خوشبختانه، نگاه اجتماعی درباره ناباروری تا حدودی اصلاح شده است، اما قبلاً زن مقصر و مسبب ناباروری محسوب می‌شد،
مشکلات اجتماعی زیادی را تحمل می‌کرد.
معمولا به زنان انگ نازایی زده می‌شد و مرد هم به عنوان مفری برای تبرئه خویش به تعدد زوجین پناه
می‌برد.
در عین حال، استفاده از داروهای گیاهی، گوش دادن به توصیه اقوام و آشنایان، درمان‌های سنتی و حتی جراحی‌های غیرضروری
از شیوه‌هایی بود که پیشنهاد می‌شد.
به همین دلیل، مراجعه‌کنندگانی داریم که مسن هستند و شاید حتی از زمان توانایی باروری‌شان هم گذشته است و درمانشان
را با تجربه چندهمسری و استفاده از شیوه‌های سنتی به تعویق انداخته‌اند.
متأسفانه، آنچه در جامعه پزشکی کشورمان خیلی متداول است آن است که متخصص زنان روی تابلو مطبش می‌نویسد «متخصص زنان
و زایمان و نازایی» و یا متخصص اورولوژی در کنار تخصص خودش اضافه کرده است «و عقیمی مردان».
گاه همین پزشکان باعث می‌شوند بیمار زمان محدودی را که می‌توانست به درمان ناباروری خودش به شکل صحیح بپردازد در
مطب‌های آنها از دست بدهد.
چه تعداد مرکز درمان ناباروری در ایران وجود دارد و دسترسی و هزینه‌های درمانی آن به چه شکل است؟
حدود چهل مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد که از این تعداد، تنها ده مرکز بیشترین مراجعه‌کننده را
دارد.
یکی از دلایل این موضوع، شهرت آن مراکز است که قاعدتا به دلیل بالاتر بودن احتمال موفقیت در درمان و
همچنین، امکان دسترسی بهتر به وجود آمده است، زیرا همان‌طور که توضیح داده شد، در درمان ناباروری تکرار و
گذراندن حداقل سه دوره درمانی موفقیت را نزدیک می‌کند.
لذا باید بیماران مرتب به مراکز درمانی خود مراجعه کنند و به همین خاطر، توصیه می‌کنیم بیماران در وهله اول،
در انتخاب مرکز درمانی خود دقت کنند.
درباره هزینه‌های درمانی هم باید گفت به دلیل اینکه بیمه چندان حمایتی از این بیماران نمی‌کند هزینه‌های درمان بالاست
و مراجعه‌کنندگانی داریم که گاهی حتی زمین یا تراکتور خود را می‌فروشند تا درمان شوند، که واقعا جای تأسف دارد.
یادآوری می‌کنم که پژوهشگاه ابن‌سینا در صدد است که بحث بیمه ناباروری را پیگیری کند و سمیناری که سال گذشته
به همت مرکز ابن‌سینا با عنوان «بیمه و ناباروری» برگزار شد برای طرح همین مسئله در جامعه بود.
در عین حال، ابن‌سینا در کنار برگزاری سمینارهای متعدد، کارگاه‌های تخصصی متعددی هم دارد تا با طرح موضوع در جامعه،
نگاه متخصصان و مسئولان را به مشکلات و تبعات ناباروری در جامعه جلب کند و اطلاعات و داده‌های جدیدی را
هم که در پژوهشگاه تولید شده است در اختیار آنان بگذارد.
آیا لازم هست افراد قبل ازاینکه تشکیل خانواده بدهند از توانایی باروری‌شان مطمئن شوند؟
من با این قضیه به شدت مخالفم، چرا که در این صورت افراد بیمار را از داشتن حتی زندگی خانوادگی
مشترک که می‌تواند بدون فرزند هم ادامه پیدا بکند، محروم می‌کنیم.
این در حالی است که احتمال درمان و موفقیت بیماران را تا ۹۰ درصد هم پیش‌بینی کرده‌ایم و چه بسا
چنین کاری تبعات فردی و اجتماعی جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد.
اصلا چه کسی گفته که الزاما به دنبال زندگی مشترک باید بچه وجود داشته باشد.
تعریف ناباروری چیست؟
یک سال ارتباط دائم و بدون هیچ‌گونه جلوگیری، برای داشتن فرزند بین زوج و زوجه که شامل دوازده دوره قاعدگی
می‌شود، اگر منجر به حاملگی و تولد فرزند نشود، ناباروری محسوب می‌شود.
در این تعریف، توجه به تکرار در رابطه و در درمان اثبات شده و ضروری است.
لذا بیماران مراجعه‌کننده به مراکز درمان ناباروری حداقل برای درمان باید سه دوره درمانی را به طور میانگین تحت
نظر و درمان باشند، چرا که در هر دوره احتمال موفقیت بین ۱۰تا۳۰ درصد است و با تکرار سه دوره
تا ۹۰ درصد احتمال موفقیت بالا می‌رود.
بحث درمان ناباروری از چه سالی و به چه شکلی در دنیا و به دنبال آن در ایران مطرح شد؟
در سال ۱۹۷۸ بحث جدیدی با عنوان امکان تشکیل جنین در خارج از بدن در علم پزشکی گشوده شد که
سرمنشأ تحولات بسیاری در حوزه علوم تولیدمثل شد.
به دنبال آن، با پیشرفت‌های فناورانه و ساخت دستگاه‌های پیشرفته در این حوزه، امکان توسعه علمی در این زمینه و
پیگیری کل روند تولیدمثل و حتی دستکاری در این فرایند فراهم شد.
این فناوری و این بخش از علم ده سال بعد به دنبال حمایت پرفسور الحسنی که یک عراقی تبار تبعه
آلمان بود، وارد ایران شد و با تشویق‌ها و کمک‌های مالی وی بحث درمان و پژوهش در زمینه ناباروری و تولیدمثل در ایران پا گرفت.
در سال ۶۸ و پس از جنگ، اولین مرکز درمان ناباروری با تکیه بر بحث درمان و نه پژوهش
در ایران تاسیس شد، اما در همان زمان نیز، ضرورت تحقیقات علمی بیشتر و بومی‌تر در این زمینه حس می‌شد.
میزان ناباروری در دنیا و در ایران حدودا چند درصد است و آیا نسبت آن میان زن و مرد مشخص است؟
میزان کل ناباروری در دنیا حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد کل زوج‌هاست.
این آمار برای همه دنیا صادق نیست و مناطقی وجود دارد که این عدد به حدود ۸ درصد می‌رسد، در
حالی که در برخی نقاط دنیا درصد ناباروری تا ۳۵ درصد هم افزایش دارد.
اما به طور میانگین، میزان ناباروری میان زنان و مردان با یکدیگر برابر است و حدود ۴۰ درصد ناباروری را
به مرد، ۴۰ درصد را به زن، حدود ۱۵ درصد را به هردو و مابقی را که ۵ درصد است
به دلایل ناشناخته نسبت می‌دهند.
با این همه، به نظر می‌رسد که میزان ناباروری در مردان کشورمان بیشتر از میزان ناباروری در زنان باشد.
این در حالی است که پژوهشگاه ابن‌سینا با کمک وزارت بهداشت در تلاش است آمار دقیق‌تری به دست بیاورد و
تا چند ماه آینده، آمار تهران و پس از آن، آمار کشور را در زمینه نسبت ناباروری میان مردان و
زنان ارائه خواهیم کرد.
غیر از مشکلات جسمی، چه عواملی در ناباروری موثرند؟
همان طور که گفته شد، میزان کل ناباروری در دنیا در نقاط مختلف متفاوت است.
برخی از این تفاوت‌ها ناشی از آداب فرهنگی جامعه است، مسائل فرهنگی‌ای نظیر سن، زمان انتخاب همسر و زمان بچه‌دار
شدن (که هر دو در جامعه ما به تعویق انداخته می‌شود).
برخی ناشی از اقلیم و تغذیه، برخی به دلیل آلودگی‌های زیستی مثل آب و هوا و برخی دیگر هم ناشی
از رفتارهای پرخطر و عفونت‌ها در فرد است.
مراجعه‌کنندگان به مرکز معمولا چه کسانی هستند؟
مرکز درمان از حدود ۲۰ ساله مراجعه‌کننده دارد تا کسانی که مسن محسوب می‌شوند.
خوشبختانه، نگاه اجتماعی درباره ناباروری تا حدودی اصلاح شده است، اما قبلاً زن مقصر و مسبب ناباروری محسوب می‌شد،
مشکلات اجتماعی زیادی را تحمل می‌کرد.
معمولا به زنان انگ نازایی زده می‌شد و مرد هم به عنوان مفری برای تبرئه خویش به تعدد زوجین پناه
می‌برد.
در عین حال، استفاده از داروهای گیاهی، گوش دادن به توصیه اقوام و آشنایان، درمان‌های سنتی و حتی جراحی‌های غیرضروری
از شیوه‌هایی بود که پیشنهاد می‌شد.
به همین دلیل، مراجعه‌کنندگانی داریم که مسن هستند و شاید حتی از زمان توانایی باروری‌شان هم گذشته است و درمانشان
را با تجربه چندهمسری و استفاده از شیوه‌های سنتی به تعویق انداخته‌اند.
متأسفانه، آنچه در جامعه پزشکی کشورمان خیلی متداول است آن است که متخصص زنان روی تابلو مطبش می‌نویسد «متخصص زنان
و زایمان و نازایی» و یا متخصص اورولوژی در کنار تخصص خودش اضافه کرده است «و عقیمی مردان».
گاه همین پزشکان باعث می‌شوند بیمار زمان محدودی را که می‌توانست به درمان ناباروری خودش به شکل صحیح بپردازد در
مطب‌های آنها از دست بدهد.
چه تعداد مرکز درمان ناباروری در ایران وجود دارد و دسترسی و هزینه‌های درمانی آن به چه شکل است؟
حدود چهل مرکز درمان ناباروری در کشور وجود دارد که از این تعداد، تنها ده مرکز بیشترین مراجعه‌کننده را
دارد.
یکی از دلایل این موضوع، شهرت آن مراکز است که قاعدتا به دلیل بالاتر بودن احتمال موفقیت در درمان و
همچنین، امکان دسترسی بهتر به وجود آمده است، زیرا همان‌طور که توضیح داده شد، در درمان ناباروری تکرار و
گذراندن حداقل سه دوره درمانی موفقیت را نزدیک می‌کند.
لذا باید بیماران مرتب به مراکز درمانی خود مراجعه کنند و به همین خاطر، توصیه می‌کنیم بیماران در وهله اول،
در انتخاب مرکز درمانی خود دقت کنند.
درباره هزینه‌های درمانی هم باید گفت به دلیل اینکه بیمه چندان حمایتی از این بیماران نمی‌کند هزینه‌های درمان بالاست و
مراجعه‌کنندگانی داریم که گاهی حتی زمین یا تراکتور خود را می‌فروشند تا درمان شوند، که واقعا جای تأسف دارد.
یادآوری می‌کنم که پژوهشگاه ابن‌سینا در صدد است که بحث بیمه ناباروری را پیگیری کند و سمیناری که سال
گذشته به همت مرکز ابن‌سینا با عنوان «بیمه و ناباروری» برگزار شد برای طرح همین مسئله در جامعه بود.
در عین حال، ابن‌سینا در کنار برگزاری سمینارهای متعدد، کارگاه‌های تخصصی متعددی هم دارد تا با طرح موضوع در جامعه،
نگاه متخصصان و مسئولان را به مشکلات و تبعات ناباروری در جامعه جلب کند و اطلاعات و داده‌های جدیدی را
هم که در پژوهشگاه تولید شده است در اختیار آنان بگذارد.
آیا لازم هست افراد قبل ازاینکه تشکیل خانواده بدهند از توانایی باروری‌شان مطمئن شوند؟
من با این قضیه به شدت مخالفم، چرا که در این صورت افراد بیمار را از داشتن حتی زندگی خانوادگی
مشترک که می‌تواند بدون فرزند هم ادامه پیدا بکند، محروم می‌کنیم.
این در حالی است که احتمال درمان و موفقیت بیماران را تا ۹۰ درصد هم پیش‌بینی کرده‌ایم و چه بسا
چنین کاری تبعات فردی و اجتماعی جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد.
اصلا چه کسی گفته که الزاما به دنبال زندگی مشترک باید بچه وجود داشته باشد.
سپیده دانایی
در ایام قرنطینه در منزل بی نهایت کارتون ببینین 
