کیست تخمدان در هر سنی ممکن است رخ دهد و به تاهل و تجرد افراد ارتباطی ندارد و در بین دختران جوان نیز این بیماری شایع است
در مطب دکتر زنان که می روید بسیاری از آنها به دلیل بروز اختلالات دوره ماهیانه و دردهای شکمی مراجعه کرده اند که دلیل برخی از آنها وجود کیست تخمدان می باشد. کیست تخمدان بیماری شایعی است که در اکثر موارد با دارو و در مواردی با جراحی از بین می رود. درباره این بیماری در نیک صالحی بیشتر بخوانید
بیماری کیست تخمدان در زنان
شاید شما هم با خانمهای متعددی رو به رو شده باشید که از اختلالات دوره ماهانه شکایت دارند و نمی دانند چه کاری انجام دهند و البته در این میان حتی برخی از دختران به دلیل بی اطلاعی از اهمیت موضوع آن را با مادرشان نیز در میان نمی گذارند تا چه برسد به مراجعه به پزشک متخصص. بعضی دیگر از خانمها هم از وجود موهای زائد صورت ناراحتند و نمی دانند برای رفع این مشکل چه باید بکنند؟ برخی به پزشک مراجعه می کنند و برایشان تشخیص کیست تخمدان داده می شود که آنها پیش از دیگران نگرانند ولی باز هم درباره مشکلشان حرفی نمی زنند و چیزی نمی پرسند و…
با توجه به اهمیت این موضوع و ارتباط سلامت تخمدانها با سلامت «زن» ما این مقوله را با دکتر مریم جهان افروز برهانی،جراح و متخصص بیماریهای زنان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی در میان گذاشتیم.
با توجه به آمار قابل توجهی که کیست های تخمدان بویژه در دخترخانمها پیدا کرده،لطفاً توضیح دهید کیست تخمدان چیست و آیا خطرناک است؟
کیست تخمدان عبارت است از توده های تخمدانی معمولاً خوش خیم که اغلب از نسج تخمدان تولید می شود و در بسیاری از موارد از فولیکول های سطح تخمدان سرچشمه می گیرد.در واقع کیست تخمدان از توده های کیسه مانندی که دارای یک جدار است و مقداری مایع ساده داخل آن جمع شده، تشکیل شده است.
چه عواملی باعث بروز کیست تخمدان می شود؟
علل متفاوتی می تواند باعث بروز این کیست ها شود که اکثراً علت آن عدم تخمک گذاری است، چون فولیکولی که قرار است «تخمک» را ایجاد کند و معمولاً در روز چهاردهم بعد از شروع عادت ماهیانه، پارگی طبیعی پیدا کرده و تخمک را آزاد می کند،این اتفاق در این فرد رخ نمی دهد و با تجمع آب در داخل خود،تبدیل به کیست می شود. گاهی چند تخمک چند کیست تولید می کنند و این عمل تکرار شده،تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدانها ایجاد می شود که آنها را به نام تخمدانهای «پلی کیستیک» می شناسیم.
کیست تخمدان چند نوع است؟ آیا همه کیست ها خطرناکند؟
کیست ها انواع مختلف دارند ولی کیست های تخمدان شایع که بیشتر دیده می شود،اکثراً کیست های ساده و همان کیست هایی است که شرح داده شد. ولی در مواردی این کیست ها می تواند بدخیم و خطرناک باشد که برای تشریح آنها به بحث های پیچیده پزشکی نیاز می باشد. گاهی هم از محل فولیکول تخمدانی در مرحله دوم سیکل ماهانه که دوره «لوتیئنی» نامیده می شود کیست های لوتیئنی ساخته می شود که آنها نیز به نام کیست «فونکسیونل» شناخته شده و خطرناک نیستند. این کیست ها یا خود به خود و یا بوسیله درمانهای ساده رفع می شوند.
معمولاً بیمارانی که کیست تخمدان دارند،با دارو درمان می شوند؟
همانطور که اشاره شد،کیست هایی که جدار نازک و صاف دارند، ساده هستند و در داخل آنها مایع صاف بدون هیچ گونه نسج اضافی ملاحظه می شود اینها کیست های «فونکسیونل» هستند و اکثراً خود به خود رفع می شوند،پس به درمان خاصی نیاز ندارد. ولی گاهی همین کیست ها،کمی بزرگتر شده و می توانند علایمی مثل درد در زیردل و اختلال در دوره ماهانه بیمار تولید کنند. گاهی هم لکه بینی در این بیماران دیده می شود که با استفاده از قرص های ضدبارداری به راحتی درمان می شوند و با یک سونوگرافی ساده هم تشخیص داده می شوند.
در ضمن تخمدانهای با کیست های متعدد (پلی کیستیک) نسبتاً خوش خیم هستند ولی درمان آنها در بیماران مختلف بر حسب شرایط بیمار نظیر وزن و اینکه ازدواج کرده یا نه و یا بچه می خواهد یا نمی خواهد کاملاً متفاوت است و به بررسی ها و آزمایشهای دقیق تر و مراجعه های متعدد به پزشک نیاز دارد.
کیست تخمدان معمولاً چه علایمی ایجاد می کند؟
علایم حاد کیست تخمدان شامل:احساس درد ناگهانی شکم، تهوع و استفراغ، تغییرات نبض،احساس ضعف که ممکن است به علت خونریزی داخلی باشد. بعضی وقتها با خونریزی مختصر پریتون علایم شدت پیدا نمی کند و با استراحت در بیمارستان علایم بهبود پیدا کرده و احتیاج به عمل ندارد.
بد نیست توصیههای غذایی و سبک زندگی برای درمان کیست تخمدان را بدانید
* سعی کنید وزن خود را کاهش دهید.
* برای کاهش وزن شما باید دریافت کالری خود را کم کنید.
* دریافت غذاهای کربوهیدراتی نظیر نان، برنج، ماکارونی و سیبزمینی را نسبت به قبل کمتر نمایید.
* دریافت غذاهای غنی از فیبر نظیر سبزیجات، میوهها و حبوبات را افزایش دهید.
* مراقب چربی دریافتی به خصوص چربیهای اشباع باشید.
* مصرف غذا در وعدههای بیشتر ولی در سهمهای کوچکتر به کنترل قند خون شما کمک میکند.
* تعادل را در مصرف انواع مواد غذایی رعایت کنید.
* برای پیشگیری از بروز دیابت، سعی کنید هر هفته حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط تا شدید داشته باشید.
* تا حد امکان غذاهای تازه مصرف کنید و از مصرف غذاهای نمکسود شده، کنسروی و دودی خودداری نمایید.
* سعی کنید سبزیها، میوهها، حبوبات، غلات سبوسدار، ماهی و یا گوشت بدون چربی، آجیل و مغزها را در رژیم غذایی روزانه خود جای دهید.
* اگر تاکنون دریافت فیبر غذایی بسیار کمی داشتهاید، سعی کنید به تدریج بر میزان آن بیفزایید. اضافه شدن تدریجی فیبر باعث میشود از ابتلا به ناراحتی گوارشی حاصل از دریافت زیاد فیبر جلوگیری گردد.
درمان کیست تخمدان
* غذاهای فیبردار شامل انواع سبزیها، میوهها و حبوبات را میتوان به روشهای
مختلفی در غذای اصلی، سالاد و یا میانوعده مصرف کرد. از راههای مختلف فیبر
دریافتی خود را افزایش دهید.
* قند، شکر و شیرینی را تا حد امکان از رژیم غذایی روزانه خود حذف کنید
و به جای آن دریافت کربوهیدراتهای پیچیده و غلات سبوسدار را افزایش دهید.
* از مصرف غذاهای فرآیندشده تا حد امکان خودداری نمایید.
* نمک دریافتی خود را کاهش دهید و به جای آن از ادویهها و چاشنیهای
دیگر نظیر آبلیموی تازه و گیاهان معطر استفاده کنید.
* تا حد امکان از لبنیات کمچرب استفاده نمایید.
* در هفته دو تا سه بار ماهی مصرف کنید.
* به جای سرخ کردن مواد غذایی با روغن، آنها را کبابپز، بریان یا آبپز نمایید.
* پروتئین نقش مهمی در ثبات قند خون دارد. سعی کنید در هر وعده غذایی
یک منبع پروتئینی نظیر گوشت، ماهی، مرغ، لبنیات، تخم مرغ و یا آجیل بگنجانید.
* جهت تنظیم یک برنامه غذایی مناسب با شرایط زندگی و ترجیحات
خاص غذایی به یک مشاور تغذیه مراجعه نمایید.
بهداشت نیوز و عصر ایران