فلج خواب یا بختک حالتی است که با وجود بیدار شدن از خواب توانایی حرکت ندارید
اگر تا به حال فلج خواب را تجربه کرده اید میدانید
در مورد چه چیزی صحبت می کنیم. تجربه فلج خواب
می تواند یک اتفاق بسیار ترسناک و حتی آسیب زا باشد.
اگر نمیدانید فلج خواب چه احساسی دارد باید بگوییم
به عبارت ساده شما هوشیار و آگاه هستید ولی بدنتان
نمی تواند حرکت کند. فلج خواب باعث وحشت شدید
در فردی می شود که آن را تجربه می کند. علت آن
این است که حالت رویا پردازی در شما همچنان
فغعال است حتی با وجودی که حس می کنید کاملا
بیدار هستید ولی نمی تواند حرکت کنید. بسیاری از
افراد گزارش کرده اند که در حالت فلج خواب احساس
کمبود نفس، اضطراب ، ترس از مرگ، احساس خطر
قریب الوقوع یا حی یک تهدید و حضور هیولایی
ناشناخته در نزدیکی خود دارند.
خوشبختانه با این که فلج خواب می تواند ترسناک باشد
و از بین رفتن آن به نظر سخت است اما علامت مستقیمی
از مشکلات روانی یا بهداشتی در همه نیست. بسیاری از
افراد به خصوص نوجوانان و بزرگسالان فلج خواب را
تجربه می کنند.
ما در این مقاله قصد داریم هر آنچه که در مورد فلج خواب
باید بدانید و برخی از بهترین روش هاهی جلوگیری از
فلج خواب مجدد را با شما در میان بگذاریم.
فلج خواب چیست و چه زمانی اتفاق می افتد
فلج خواب زمانی اتفاق می افتد که بدن شما در انتقال
موثر و تدریجی بین مراحل خواب با مشکل روبرو
می شود. این حالت نشان دهنده یک مشکل عمیق
روانپزشکی نیست ولی می تواند به دلیل حمله خواب
ایجاد شود. این دوره ها فقط چند دقیقه طول می کشند
ولی بسیار بیشتر به نظر می رسند. شواهد زیادی
در مورد علت ایجاد فلج خواب وجود ندارد ولی
به گفته متخصصین دلیل اصلی آن می تواند
انتقال نادرست از مرحله خواب عمیق یا رم REM به
سایر مراحل خواب باشد.
مرحله خواب REM زمانی است که چشم ها در حالت
بسته به سرعت حرکت می کنند و حداکثر استراحت
و عمق خواب را تجربه می کنیم. در این مرحله ما
شروع به دیدن رویا می کنیم و در این حالت بدن ما
کاملا آرام و بی حرکت می شود. دلیل عدم تحرک در این
واقعیت نهفته است که نمی خواهیم در حالت عدم هوشیاری
آسیبی به خودمان بزنیم.
رایج ترین نظریه می گوید که در حالت رم ، مغز ما در حال
پردازش اطلاعاتی است که جمع آوری کرده ایم و به مدیریت
یا صرفا ذخیره سازی آن ها می پردازد در این حالت فعالیت
مغز به طور غیر طبیعی افزایش پیدا می کند درست مانند
زمانی که بیداریم.
چه زمانی فلج خواب اتفاق می افتد
زمانی که انتقال تدریجی و آرام از مرحله REM خواب
نداشته باشید باعث می شود در عین بیداری و هوشیاری
نتوانید حرکت یا صحبت کنید. دو نوع فلج خواب وجود دارد
یکی زمانی است که می خوابید و یکی زمانی است که
بیدار می شود.
در نوع اول که مانند هیپنوتیزم عمل می کند بلافاصله
بعد از خوابیدن وارد مرحله عمیق می شوید که معمولا
از اختلالات جدی خواب محسوب نمی شود.
در مورد دوم ما از مرحله REM که هنوز تمام نشده است
بیدار می شوید ولی بدن ما طوری عمل می کند انگار که
هنوز بیدار نشده ایم در نتیجه فلج می شویم. این امر باعث
اضطراب و وحشت شدید می شود زیرا سعی می کنیم این
اتفاق را منطقی ارزیابی کنیم.
به همین دلیل است که دچار توهم می شویم و احساس میکنیم
هیولا یا روحی در اتاق است و شما را بی حرکت نگه داشته
است.
فلج خواب در هنر به صورت نشستن هیولایی روی قفسه سینه
به تصویر کشیده می شود که مانع از نفس کشیدن یا حرکت
کردن فرد می شود.
ولی با پیشرفت علم انسان ها متوجه شده اند که چیزی برای
ترسیدن در این حالت وجود ندارد.
علل اصلی فلج خواب
فلج خواب همانطور که اشاره شد می تواند به دلایل
مختلفی ایجاد شود. گاهی می تواند نشان دهنده مشکلی
جدی بوده و گاهی در اثر عوامل بیرونی که خارج از
کنترل ماست ایجاد می شود. که می توانیم آن ها را
به دو دسته تقسیم کنیم
عوامل خارجی :
سوء مصرف مواد مخدر
برخی داروها مثل ADHD
خستگی یا کمبود خواب
خوابیدن به پشت
به هم خوردن الگوی خواب
الکل
گرفتن پا
عوامل زمینه ای :
ژنتیک
میگرن
حمله خواب
اختلال خواب
اختلا شخصیتی و بیماران روانی
افسردگی و اختلال اضطراب
فراموشی
در برخی مواد ممکن است عوامل روانی، هورمونی و
رفتاری عامل اصلی مشکل باشد که توصیه می شود برای
راهنمایی به یک متخصص مراجعه نمایید.
روش های پیشگیری از فلج خواب
همانطور که اشاره شد برخی موارد غیر قابل کنترل
هستند ولی برخی دیگر را میتوانید تغییر دهید تا از
فلج خواب پیشگیری کنید.
پیشگیری از فلج خواب با خوابیدن به یک سمت
بسیاری از افرادی که تجربه فلج خواب داشته اند
گرازش دادند که معمولا یا آن شب به پشت خوابیده
بودند. توضیح علمی در این زمینه وجود ندارد ولی
تجربه ثابت کرده است که حالت خوابیدن با فلج
خواب ارتباط مستقیم دارد. اگر به پشت می خوابید
بهتر است از بالشی بلند تر استفاده کنید که ستون
فقراتتان به درستی تراز شود یا این که کلا به یک
سمت و روی شانه بخوابید.
مراقب خوردن قبل از خوابتان باشید
رژیم غذایی می تواند در نحوه خوابیدن شب تاثیر
داشته باشد. از مصرف وعده های غذایی سنگین
قبل از خواب خودداری کنید. حداقل باید یک ساعت
بین وعده غذایی و خوابیدن فاصله باشد. به این ترتیب
معده شما فرصت کافی برای هضم غذای موردد نظر
را خواهد داشت. مصرف غذاهای تند قبل از خواب
می تواند باعث ایجاد کابوس شود.
اگر قبل از خواب احساس گرسنگی داشتید از یک
خوراکی سبک و زود هضم استفاده کنید.
کاهش استرس برای پیشگیری از فلج خواب
استرس نقش مهمی در ایجاد فلج خواب ایفا می کند.
مشکلات و درگیری های روزمره می تواند سطح
استرس شما را افزایش دهد. سعی کنید قبل از خواب
فکر خود را آرام کنید.
بهترین روش ها برای کاهش استرس قبل از خواب :
۱ . تمرین های مددیتیشن و تنفس که به ثبت ضربان
قلب و فشار خون کمک کرده و ذهن شما را از استرس
ناشی در طول روز پاک می کند.
۲ . بوی روغن های اسانس آرام بخش مثل اسطوخودوس
۳ . موزیک لایت
۴ . یوگا و ورزش های کششی سبک قبل از خواب
۵ . اجتناب از تماشای هر صفحه نمایشی ۱ تا ۲
ساعت قبل از خواب
۶ . اجتناب از نوشیدن قهوه، نوشیدنی انرژی زا و چای
سبز و سیاه بعد از ظهر و جنشین کردن آن ها با چای
یاسمین یا بابونه قبل از خواب.
۷ . سپری کردن زمان مفید با خانواده قبل از خواب
۸ . نوشتن مشکلات و رویاها
۹ . اجتناب از تماشای فیلم های ترسناک و هیجان انگیز
قبل از خواب
۱۰ . صحبت کردن با یک مشاور خواب در صورتی
که هیچکدام از روش های بالا به شما کمک نکرد.
زمان بندی خواب
اگر می خواهید از شر فلج خواب خلاص شوید باید
زمان بندی دقیقی برای خوابیدن داشته باشید. یعنی
روزانه باید ۶ تا ۸ ساعت بخوابید و زمان خوابیدن
و بیدار شدنتان همیشه در یک ساعت خاص باشد
حتی در تعطیلات.
راحت بودن مکان خواب هم میتواند به شما کمک کند.
نکاتی که درباره فلج خواب نمی دانید
فلج خواب پدیده ای ناشناخته برای افراد است
به همین دلیل باورهای غلطی درباره آن بین مردم
رواج دارد که بهتر است آن ها را کنار بگذارید:
کسی با فلج خواب نمی میرد
شاید احساس کنید در حال مرگ هستید ولی درواقع در مرحله
انتقال بین خواب و بیدار شدنید.
هر کسی ممکن است فلج خواب را تجربه کند
حتی افرادی که در طول عمرشان فلج خواب نداشته اند
ممکن است زمانی آن را تجربه کنند
تصور می کنید روح از بدنتان جدا شده
بسیاری از افرادی که فلج خواب را تجربه کرده اند
با پدیده اتوسکوپی روبرو شده اند یعنی خودشان را
از دید شخص سوم مشاهده می کنند.
ممکن است در مورد هیولاها، چیزهای عجیب یا
روح رویاپردازی کنید حتی برخی افراد رویای
تجاوز به خودشان را می بینند.
تفاوت زیادی بین کابوس و فلج خواب وجود دارد
کابوس می تواند برای فرد یا اطرافیانش خطرناک باشد
و باعث پریدن فرد در جا، حرکت دست و پا و احتمال
آسیب به خود و اطرافیان ایجاد کند ولی فلج خواب در
حالت سکون است.
بسیاری از افرادی ک فلج خواب را تجربه کرده اند
تجربه ربوده شدن توسط فضایی ها را بیان می کنند.
منبع : Thesleepadvisors
تهیه و ترجمه گروه پزشکی نیک صالحی
اختصاصی نیک صالحی