آتونی رحم ، علایم و درمان جمع نشدن رحم

جمع نشدن رحم یا آتونی رحم  بلافاصله بعد از زایمان یک مشکل جدی است که به دلیل ضعف عضلات رحم
بعد از زایمان اتفاق می افتد. معمولا پس از زایمان انقباضات عضلات رحم به عروق در حال خونریزی دیواره
رحم فشار آورده و جلوی خونریزی بیش از حد را می گیرد. ولی اگر عضلات رحم در اثر زیادی کش آمدن
یا بالا بودن سن یا سایر عوامل نامشخض توانایی انقباض خود را از دست داده و سست و شل شده باشند
رحم به اصطلاح دچار آتونی می شود.

آتونی رحم یک وضعیت تهدید کننده زندگی است که می تواند منجر به مرگ مادر شود بنابراین نیاز
به درمان فوری دارد.

آتونی رحم چیست

آتونی رحم از نظر پزشکی به معنای شل شدن عضلات رحم است. در طول زایمان ، عضلات رحم منقبض شده
به عروق خونی فشار آورده و جریان خون را کاهش می دهند که به نوبه خود باعث افزایش سرعت انعقاد خون و کاهش
خونریزی می شود اما اگر رحم بعد از زایمان نتواند منقبض شود و جمع نشود بیمار دچار آتونی رحم شده که
خونریزی پس از زایمان را افزایش میدهد. حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد خونریزی های بعد از زایمان به دلیل آتونی رحم است.

علل آتونی رحم

عوامل بسیاری وجددارد که مانع از انقباض عضلات رحم پس از زایمان می شود برخی از شایع ترین دلایل آن عبارتند از

زایمان طولان مدت یا تاخیر در زایمان
زایمان سریع
بزرگ شدن بیش از حد رحم به دلیل وجود مایع آمنیوتیک اضافی یا بزرگ بودن نوزاد
تجویز اکسی توسین، بیهوشی عمومی یا سایر داروها حین زایمان
القای زایمان با استفاده از دارو
بارداری های متعدد یا زایمان دوقلو و سه قلو
زایمان های زیاد قبلی
بزرگ تر بودن جنین بییش از حد متوسط
زایمان با کمک فورسپس یا وکیوم
سن بالای ۳۵ سال
چاقی

علایم شل شدن عضلات رحم و جمع نشدن رحم پس از زایمان

شایع  ترین و مهم ترین علامت آتونی زحم این است که رحم پس از زایمان آرام و بدون هیچ گونه تنشی باقی
می ماند. آتونی رحم لت اصلی خونریزی پس از زایمان است که پس از تحویل جفت ایجاد می شود. حدود
۱ تا ۵ درصد خانم ها خونریزی پس از زایمان دارند که به خونریزی بیش از ۵۰۰ میلی لیتر پس از خروج
چفت گفته می شود. در اغلب موارد خونریزی بلافاصله بعد از زایمان اتفاق می افتد به خصوص در
زایمان سزارین که با علایم زیر همراه است :

خونریزی غیر قابل کنترل و بیش از حد پس از زایمان
افت فار خون
افزایش ضربان قلب
درد
کمر درد

تشخیص شل شدن عضلات رحم

اگر خونریزی پس از زایمان به قدری شدید باشد که در عرض یک ساعت پد بهداشتی مخصوص زایمان  کاملا
آغشته به خون شود می تواند علامت خطر باشد. این مورد را با مامای خود در میان بگذارید احتمالا چند ساعت
اول این امر طبیعی است. در مجموع باید خونریزی پس از زایمان رو به کاهش بگذارد در غیر اینصورت
با مشکل روبرو می شوید.

آتونی رحم زمانی تشخیص داده می شود که زحم نرم ، ریلکس بوده و خونریزی بیش از حد بعد از زایمان
ایجاد شود. پزشک با شمارش تعداد پدهای اشباع یا وزن کردن اسفنج هایی که برای جذب خون استفاده
می شود میزان از دست دادن خون را تخمین بزند. معاینه فیزیکی توسط پزشک برای رد سایر دلایل از جمله
پارگی دهانه زحم یا باقیمانده تکه های جفت در رحم انجام میشود. همچنین ، نبض ، فشار خون، تعداد
گلبول های قرمز و میزان فاکتور انعقاد خون بررسی می شود.

مقدار خونریزی طبیعی پس از زایمان

خونریزی پس از زایمان تقریبا شدیدتر از خونریزی پریود است و هر چند ساعت یک بار نیاز به تعویض
پد بهداشتی در سایز بزرگ خواهید داشت. رنگ خونریزی در این روز ها قرمز روشن است گاهی
لخته های خون نسبتا بزرگ به اندازه نارنگی یا کوچکتر به اندازه دانه های انگور مشاهده می شود.

بعد از گذشت ۲ تا ۶ روز ترشحات کمتر و آبکی می شود. و رنگ آن قرمز تیزه یا قهوه ای می شود.

روز ششم ترشحات کم و تقریبا به اندازه لکه ای حدود ۵ سانتی متر می شوند. روز دهم ترشحات بسیار
کمتر و روبه بی رنگ شدن می روند ولی در صورتی که کار شدید یا پیاده روی کنید ممکن است بیشتر شوند.

عوارض سست شدن عضلات رحم

جدا از انقباض ناکافی رحم ، سایر عوارض آتونی  رحم شامل موارد زیر است :

سرگیجه ، عدم تعادل ، سبک شدن سر به دلیل پایین آمدن فشار خون
کم خونی
خستگی و بی حالی
کم خونی و خستگی و بی حالی بعد از تولد احتمال افسردگی پس از زایمان را افزایش میدد
از دست دادن خون در صورتی که کنترل نشود می تواند منجر به شوک  و در نهایت تهدید
زندگی شود.
کم فشاری در حالت ایستاده که منجر به سرگیجه می شود

افزایش خطر خونریزی در بارداری بعدی

درمان های لازم برای جمع نشدن رحم و پیشگیری از خونریزی بیش از حد رحم

اولین روش درمانی تلاش برای توقف خونریزی و جایگزینی خون از بین رفته است. و پزشکان
اطمینان حاصل می کنند که مادر به مایعات ، خون و فراورده های خونی لازم بدون هیچ تاخیری
دسترسی داشته باشد.

سایر روش های درمانی شامل موارد زیر است:

ماساژ رحم، پزشک با قرار دادن یک دست خود به صورت مشت در واژن به سمت رحم فشار آورده و با دست دیگر
شکم را به رحم فشار می دهد.

داروهای تجویز شده برای رحم از جماه اکسی توسین، متیلرکونوین و پروستاگلاندین برای تحریک
انقباض رحم
انتقال خون
در موارد شدید درمان شامل :

جراحی برای اتصال عروق خونی
آمبولیزاسیون شریان رحمی : تزریق ذرات کوچک در هر دقیقه به شریان های رحم برای جلوگیری از جریان
خون به داخل رحم.
هیسترکتومی : در صورت یکه تمام درمان های دیگر با شکست مواجه شود رحم برداشته می شود.

آیا می توان از آتونی رحم پیشگیری کرد؟

خیر نمی تواند از آتونی رحم جلوگیری کرد اما پزشک می تواند در تمام مراحل زایمان ، بیمار را مدیریت کند.
تا در صورت وجود خطر باید اقدامات مناسب و به موقع انجام شود.

اکسی توسین اولین خط درمانی است که برای کمک به منقبض شدن رحم پس از زایمان پیشنهاد می شود

ماساژ رحم اکنون به عنوان روش معمول پس از زایمان برای خروج جفت به منظور کاهش خطر آتونی
رحم انجام می شود.

مصرف یک دوز تنظیم شده از ویتامین های دوران بارداری و مکمل های آهن می تواند به پیشگیری از
کم خونی و سایر عوارض آتونی رحم پس از زایمان کمک کند.

تهیه و ترجمه گروه پزشکی نیک صالحی
اختصاصی نیک صالحی

منبع : parenting ، Health