آشنایی با علائم آسیب عصبی از پیشگیری تا درمان

علائم آسیب عصبی

نخستین علائم آسیب عصبی می توانند بسیار ترسناک باشند. به عنوان مثال، ممکن است متوجه شوید پای خود را بریده اید، بدون این که چیزی احساس کرده باشید.

البته علائم آسیب عصبی می توانند با احساسی کاملا متضاد خود را نشان دهند: درد، سوزش و سوزن سوزن شدن شدید بدون دلیلی مشخص. علائم و نشانه های آسیب عصبی می توانند به شکل های مختلف بروز کنند، زیرا ده‌ها هزار عصب در بدن انسان وجود دارند.

میلیون ها نفر در سراسر جهان از آسیب عصبی محیطی یا نوروپاتی رنج می برند. دیابت دلیل اصلی در این زمینه است، در شرایطی که از دلایل دیگر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

وراثت

افزایش سن

کمبودهای تغذیه ای

مصرف الکل

برخی داروها

عفونت ها

اختلالات خودایمنی مانند هپاتیت C، دیفتری، HIV، و آرتریت روماتوئید

دلیلی ناشناخته (که ممکن است تا ۳۰ درصد موارد را شامل شود)

اعصاب محیطی در تمام بدن گسترده شده اند. آنها بخشی از پوست، عضلات و اندام ها هستند.

مغز و نخاع ارسال و دریافت پیام ها از اعصاب را انجام می دهند، که به شما اجازه حرکت، احساس،
و عملکرد درست را می دهد.

هنگامی که اعصاب آسیب دیده باشند، این ارتباط قطع می شود و وظایف آن گونه که باید انجام نمی شوند. حرکت می تواند به واسطه افزایش بی حسی یا ضعف بسیار دشوار شود، درد شدید ممکن است زمانی که محرکی کوچک یا هیچ محرکی وجود ندارد، شکل بگیرد، و یا ممکن است اصلا هیچ چیزی را احساس نکنید.

مهمترین علائم آسیب عصبی

انواع اعصابی که می توانند آسیب دیده باشند

سه نوع عصب وجود دارند که شامل موارد زیر می شوند:

اعصاب خودمختار

این اعصاب عملکردهای غیرارادی مانند ضربان قلب، تنفس، فشار خون، گوارش، و دمای داخلی بدن را کنترل می کنند.

اعصاب حرکتی

این اعصاب با ارسال پیام ها بین مغز، نخاع و عضلات حرکات را کنترل می کنند. فعالیت هایی مانند بلند کردن یک فنجان، تایپ با صفحه کلید، و پیاده روی زمانی امکان پذیر هستند که اعصاب حرکتی در حال کار باشند.

اعصاب حسی

این اعصاب به اطلاعاتی که از پوست و عضلات به نخاع و مغز باز می گردند، متکی هستند.
آنها مسئول درد، یا احساسی هستند که شما از لمس یک جسم دریافت می کنید.

علائم آسیب عصبی تدریجی است

علائم آسیب عصبی گوناگون هستند و معمولا به طور تدریجی و آرام پدیدار می شوند. به دلیل این که علائم آسیب عصبی تدریجی هستند، شانس خوبی برای تشخیص و درمان نسبی آنها وجود دارد.

در برخی موارد، آنها نشان دهنده یک مشکل سلامت بزرگتر خواهند بود، در شرایطی که گاهی اوقات علائم ممکن است موقتی بوده و از بین بروند. بدون در نظر گرفتن علائمی که تجربه می کنید، توصیه می شود که برای بررسی دقیق به پزشک مراجعه کنید.

بی حسی، سوزن سوزن شدن، یا سوزش

اگر پس از بیدار شدن از خواب با مقداری بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن و سوزش در دست ها یا پاهای خود مواجه می شوید، یا این شرایط را پس از نشستن طولانی مدت در یک حالت (به عنوان مثال هنگام تماشای یک فیلم) تجربه می کنید، این احساسات احتمالا نشانه موقت تحت فشار قرار گرفتن هستند و باید در مدت زمانی کوتاه برطرف شوند.

اما اگر این احساسات از بین نمی روند، این شرایط می تواند نشانه ای از آسیب عصبی باشد.
سوزن سوزن شدن، سوزش و بی حسی بیشتر مواقع در اندام های انتهایی مانند انگشتان پا،
انگشتان دست، کف پاها، و کف دست ها شکل می گیرند و از پتانسیل گسترش در تمام طول دست ها و پاها برخوردار هستند.

اگر به طور مداوم با احساس سوزن سوزن شدن، سوزش شدید، یا محدودیت در احساس – متوجه بریدگی یا لمس جسمی داغ نمی شوید – مواجه هستید، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.

ناتوانی در حرکت از علائم آسیب عصبی

در صورت تحت تاثیر قرار گرفتن اعصاب حرکتی و ناتوانی مغز در به حرکت درآوردن بدن به روش درست،
ضعف یا فلج می تواند رخ دهد. با این وجود، پیش از تشخیص آسیب عصبی باید برخی
مشکلات دیگر که می توانند موجب شکل گیری این شرایط شوند، بررسی و حذف شوند.

در صورت دشواری در حرکت مراجعه به بیمارستان بسیار مهم است، زیرا می تواند نشانه ای
از تجربه سکته مغزی و نیاز به مراقبت فوری باشد.

درد پایین رونده در یک پا

دردی که تنها در یک پا به سمت پایین حرکت می کند می تواند نشانه ای از آسیب عصبی باشد. این درد از کمر آغاز شده و به سمت پایین یک پا حرکت می کند.

درد می تواند به شکل سوزن سوزن شدن، سوزش یا دردی تیز شکل گرفته و می تواند به سیاتیکا، فشردگی عصب سیاتیک، اشاره داشته باشد. سیاتیکا می تواند به واسطه لغزش یا فرسودگی یک دیسک در ستون فقرات شکل بگیرد.

ناپایداری هنگام ایستادن

مشکلات ثبات می توانند در نتیجه یک آسیب عصبی شکل بگیرند. گاهی اوقات اعصاب بزرگ‌تر که بر احساس و حس عمقی (حس موقعیت قرارگیری اعضای بدن) تاثیرگذارند، تحت تاثیر قرار می گیرند و حفظ تعادل و آگاهی فضایی را دشوارتر می سازند. هماهنگی نیز ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد که خطر جراحت ناشی از زمین خوردن را افزایش می دهد.

سردردهای سریع و شدید

اگر یک عصب در گردن آسیب ببیند، شما ممکن است سردردهای شدیدی را تجربه کنید. یک بار دیگر، مراجعه به پزشک برای بررسی دقیق شرایط از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

تعریق بیش از اندازه زیاد یا بیش از اندازه کم (علائم آسیب عصبی)

اگر در یک روز سرد پاییزی هنگام حضور در فضای باز به طور قابل توجهی عرق می کنید یا در یک روز گرم تابستانی هنگام دویدن عرق نمی کنید، این شرایط می تواند نشانه ای از آسیب عصبی باشد.

علائمی مانند این می توانند در نتیجه کم آبی بدن یا فشار خون بالا شکل بگیرند، اما می توانند نشان دهنده آسیب دیدگی اعصابی باشند که اطلاعات را از مغز ما به غدد عرق – در تنظیم دمای داخلی بدن نقش دارند – انتقال می دهند.

علائم بر اساس نوع عصب

نوع علائمی که احساس می کنید تا حد زیادی بازتاب دهنده این است که کدام اعصاب – خودمختار، حرکتی یا حسی – آسیب دیده اند.

علائم آسیب عصبی خودمختار شامل موارد زیر می شوند:

ناتوانی در احساس درد سینه (مانند آنژین یا یک حمله قلبی)

سبکی سر

خشکی چشم ها و دهان

یبوست

اختلال در عملکرد مثانه

اختلال جنسی

علائم آسیب عصب حرکتی می توانند شامل موارد زیر باشند:

ضعف

آتروفی عضلانی

انقباض های غیر قابل کنترل

فلج

علائم آسیب عصبی حسی می توانند شامل موارد زیر باشند:

درد

حساسیت

بی حسی

سوزن سوزن شدن

سوزش

مشکلات مربوط به آگاهی موقعیتی

آسیب عصبی مرتبط با دیابت

همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، دیابت یکی از دلایل اصلی آسیب عصبی محسوب می شود و اغلب نتیجه کاهش جریان خون و سطوح بالای قند است.

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به دیابت به نوعی آسیب عصبی را تجربه می کنند، اگرچه علائم به طور معمول تا مدت ها پس از تشخیص پدیدار نمی شوند. از این رو، اگر به دیابت مبتلا هستید، مدیریت سطوح قند خون و وزن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در بیماران مبتلا به دیابت، دست ها و پاها به طور معمول نخستین بخش هایی هستند که از آسیب رنج می برند، در شرایطی که اعصاب کنترل کننده گوارش نیز تحت تاثیر قرار می گیرند. از علائم آسیب عصبی گوارشی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

احساس پری پس از مصرف مقدار اندکی غذا

سوزش سردل یا نفخ

حالت تهوع، یبوست، اسهال

مشکلات بلع

بالا آوردن غذای گوارش نشده چند ساعت پس از یک وعده غذایی

موارد بالا تنها علائمی نیستند که بیماران مبتلا به دیابت تجربه می کنند و می توانند با نشانه های آسیب عصبی که پیش از این به آنها اشاره شد نیز مواجه شوند.

مهمترین نشانه ها و علائم آسیب عصبی

چگونگی پیشگیری از آسیب عصبی

یکی از بهترین روش ها برای پیشگیری از آسیب عصبی پیشگیری از دیابت است. این به معنای دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم است که از محتوای کم کربوهیدارت های پالایش شده و مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین برخوردار است.

بیشتر میوه ها و تقریبا همه سبزیجات و غلات کامل در این دسته قرار می گیرند، در نتیجه، اگر پیشگیری از دیابت و کاهش خطر آسیب عصبی را هدف قرار داده اید، آنها باید بخش قابل توجهی از رژیم غذایی شما را تشکیل دهند.

ورزش منظم در کنار رژیم غذایی سالم می تواند با بهبود فشار خون و مدیریت وزن به پیشگیری از آسیب عصبی کمک کند. اگر به دیابت مبتلا هستید، شما باید به این موارد برای مدیریت سطوح قند خون توجه داشته باشید.

از آنجایی که آسیب عصبی به صورت تدریجی شکل می گیرد، تشخیص زودهنگام آن زمانی که کمترین نگرانی یا نشانه ای را تجربه می کنید، مفید است. هرچه زودتر این شرایط تشخیص داده شود، گزینه های درمانی نیز بیشتر و کارآمدتر خواهند بود.

مطالعات صورت گرفته روی موش ها نشان داده اند که اسیدهای چرب امگا-۳ ممکن است در بازتولید سلول های که اقدامات محافظتی، و به طور بالقوه درمانی، را برای آسیب عصبی ارائه می کنند، نقش داشته باشند.

عصر ایران