گفتاردرمانی به توسعه و رشد مهارت‌های ارتباطی در کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند.بیماری اوتیسم می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی کودکان تأثیر بگذارد. بنابراین درمان به‌موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
گفتاردرمانی یکی از درمان‌هایی است که بعد از تشخیص اوتیسم در کودکان توسط پزشک پیشنهاد می‌شود. هدف گفتاردرمانی کمک به کودک برای بهبود مهارت‌های مربوط به برقراری ارتباط است؛ زیرا برقراری ارتباط جزئی کلیدی در توانایی کودکان مبتلا به اوتیسم برای ایجاد روابط و بهبود عملکرد در دنیای خودشان است.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً از صحبت کردن پرهیز می‌کنند، برای برقراری ارتباط از گریه، غرغر و فریاد یا صداهای نامفهوم استفاده می‌کنند، صحبت‌های دیگران را تکرار می‌کنند و در بیشتر موارد به‌شکلی ربات‌مانند حرف می‌زنند. این کودکان با برقراری تماس چشمی مشکل دارند و قادر به درک استعاره‌ها، جوک‌ها و کنایه‌ها نیستند. گفتاردرمانی به توسعه و رشد مهارت‌های زیر در کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند:
توانایی بیان خواسته‌ها و نیازهای خود
کودکان با استفاده از ارتباطات کلامی و غیرکلامی به بیان خواسته‌ها و نیازهای خود می‌پردازند. در مرحله اول کودکان مبتلا به اوتیسم باید یاد بگیرند چطور با دیگران تبادل نظر داشته باشند. این مسئله نه تنها در خانواده مهم است، بلکه در خارج از خانه و هنگام برقراری ارتباط با همسالان نیز اهمیت دارد.
درک آنچه به آنها گفته می‌شود
گفتاردرمانی به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می‌کند تا ارتباطات کلامی و غیرکلامی‌ای را که دیگران استفاده می‌کنند، درک کنند. این تکنیک به آنها کمک می‌کند تا نشانه‌هایی مانند زبان بدن و حالات چهره را تشخیص دهند. گفتاردرمانی همچنین می‌تواند به کودک مبتلا به اوتیسم کمک کند تا بفهمد چگونه ارتباط را بدون درخواست دیگران آغاز کند.
برقراری ارتباط برای ایجاد روابط دوستانه و تعامل با همسالان
برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم با خودانگیختگی و غیرقابل پیش‌بینی بودن گفتگوهای معمولی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. برخی از کودکان نیز علایق بسیار خاصی دارند و صحبت درمورد چیزهای دیگر برایشان سخت است. گفتاردرمانی می‌تواند به این کودکان راهبردهایی را برای ایجاد روابط با کودکان دیگر بیاموزد تا بتوانند دوست شوند، بازی کرده و موفقیت اجتماعی را تجربه کنند.
آموختن روش‌های برقراری ارتباط به گونه‌ای که برای دیگران قابل درک باشد
اوتیسم گاهی‌اوقات الگوهای یادگیری خاص و پردازش زبان غیرمعمول را به همراه دارد. درنتیجه، کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در رشد زبان گفتاری مشکل دارند. گاهی‌اوقات، آنها زبان گفتاری را به‌صورت تکه تکه می‌آموزند و قادر نیستند آنچه را که می‌شنوند به کلمات و صداها تقسیم کنند. کودکان مبتلا به اوتیسم قسمتی از برنامه یا داستان موردعلاقه خود را تکرار می‌کنند اما واقعاً متوجه نمی‌شوند در حال گفتن چه چیزی هستند. این ناتوانی آنها به اختلالی به نام اکولالیا مربوط می‌شود. گفتاردرمانگر در طول جلسات گفتاردرمانی به کودکان کمک می‌کند تا راه‌هایی برای غلبه بر این اختلال و سایر مشکلاتی که کودکان مبتلا به اوتیسم هنگام صحبت با دیگران دارند، بیابند.
بیان درست کلمات و جملات
کودکان مبتلا به اوتیسم مانند سایر کودکان با بیان صداها و قرار دادن کلمات در جملات مشکل دارند. بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم نیز با مفاهیم زمانی، زبان انتزاعی و واژگانی که به زمینه معنا بستگی دارند، مشکل زیادی دارند. زبان غیرمعمولی مانند اصطلاحات، نکات و دستورالعمل‌های غیرمستقیم نیز می‌توانند برای آنها دشوار باشند. آسیب‌شناس گفتار می‌تواند در این زمینه‌ها به کودک مبتلا به اوتیسم کمک کند.
تکنیک‌های گفتاردرمانی در منزل برای کودکان مبتلا به اوتیسم
اگرچه متخصصان حرفه‌ای درمان اتیسم، فرزند شما را ازطریق روش‌های درمانی مختلف کمک می‌کنند، شما به‌عنوان والدین نقش مهمی را ایفا می‌کنید. والدین می‌توانند از روش‌های زیر برای گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اوتیسم در منزل استفاده کنند.
تقلید صدای حیوانات
تحقیقات نشان می‌دهند کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب حیوانات را دوست دارند و بهتر به صداهای آنها واکنش نشان می‌دهند. بنابراین می‌توانید در طول بازی با تقلید صدای حیوانات کودک را ترغیب به تکرار این صداها کنید. این تمرین، یکی از تمریناتی است که برای کودکان غیرکلامی توصیه می‌شود.
استفاده از اسباب‌بازی‌ها و تنقلات موردعلاقه کودک
در طول آموزش از اسباب‌بازی‌ها و تنقلات موردعلاقه کودک استفاده کنید و با اشاره به آنها به بیان و تکرار اسم آنها بپردازید.
تشویق کودک با پاداش
تشویق و پاداش کودکان بخشی جدایی‌ناپذیر از فرایند آموزش آنها است. بنابراین در صورتی که کودک کلمه‌ای را درست بیان کرد یا در طول آموزش پیشرفتی حتی کوچک داشت به او پاداش بدهید.
(منبع: https://www.verywellhealth.com/pros-and-cons-of-rewarding-behaviors-259921)
ارائه انتخاب‌های متعدد
شما می‌توانید با ارائه بیش از یک گزینه در موقعیت‌های روزمره، به کودکان مبتلا به اوتیسم آموزش دهید که خودشان می‌توانند انتخاب کنند. به‌عنوان مثال هنگام پوشیدن جوراب، جوراب‌های با رنگ متفاوت را به کودک نشان دهید و با بیان رنگ جوراب‌ها، به کودک حق انتخاب بدهید. کودک در طول این فرایند به تکرار کلمات می‌پردازد.
ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا فرزندتان با اشاره به آیتم مورد نظر یا نام بردن یکی از آنها پاسخ دهد. به یاد داشته باشید که نباید تسلیم شوید. این تمرین‌ها فرزند شما را تشویق می‌کند تا در پاسخ به درخواست شما، یک مورد را انتخاب کرده و به آن شی اشاره کند.
بازی‌های مرتب‌سازی
مطالعات نشان می‌دهند کودکان مبتلا به اوتیسم به مرتب کردن اسباب‌بازی‌های خود علاقه نشان می‌دهند. در طول این بازی از اشیاء واقعی یا کارت‌های تصویری استفاده کنید. به‌عنوان مثال، می‌توانید از میوه‌ها و سبزیجات آشپزخانه یا کارت‌های تصویری همراه با عکس‌های آنها استفاده کنید. کودک را تشویق کنید تا میوه‌ها و سبزیجات را بر اساس رنگ یا ذائقه گروه‌بندی کند. به کودک اجازه دهید عکس‌ها را بر اساس شباهت‌ها در اندازه و شکل مرتب کند. این بازی تفکر مستقل، حل مسئله و مهارت‌های تحلیلی را در کودکان تشویق می‌کند.
خواندن داستان‌های کوتاه با کودک
یکی از تمرین‌های خوب برای تشویق کودکان مبتلا به اوتیسم به حرف زدن، خواندن داستان‌های کوتاه برای آنها است. کتابی را انتخاب کنید که دارای تصاویر باشد و در حین خواندن به تصاویر اشاره کنید و به توصیف آنها بپردازید. همچنین می‌توانید در حین نشان دادن تصویر نظر کودک را نیز بپرسید. سعی کنید درمورد داستان، موضوعات و تصاویر گفتگو کنید. اگر فرزندتان به کتابی که با هم می‌خوانید علاقه نشان می‌دهد، سؤالات ساده «بله» یا «خیر» از او درباره داستان و شخصیت‌های آن بپرسید.
شرکت در فعالیت‌های حسی
بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم دارای اختلال پردازش حسی هستند. این اختلال می‌تواند بر نحوه دریافت، پردازش و تفسیر سیگنال‌های دریافتی از محیط اطراف توسط مغز آنها تأثیر بگذارد. فعالیت‌های حسی می‌توانند مهارت‌های ارتباطی را که کودک شما قبلاً آموخته است، مهار کنند. بهبود مهارت‌های ارتباطی یکی از فواید گفتاردرمانی برای اوتیسم است.
برخی از رایج‌ترین و مؤثرترین فعالیت‌های حسی برای کودکان مبتلا به اوتیسم شامل آلات موسیقی خانگی، نقاشی با ردپا، بازی با خمیر و … هستند. ایده این است که به کودکان خود کمک کنید تا تجربه‌ای از بافت‌ها، بوها و احساسات مختلف داشته باشند.
استفاده از از تابلوهای ارتباطی
تابلوهای ارتباطی بخش مهمی از فعالیت‌های گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اوتیسم هستند. می‌توانید از تابلوهای دست‌ساز یا دیجیتالی گوشی‌های هوشمند و آیپد استفاده کنید. انتخاب شما باید به این بستگی داشته باشد که فرزند شما کدام قالب را بیشتر دوست دارد.
تابلوهای ارتباطی بخشی از یک وسیله ارتباطی تقویتی یا جایگزین برای کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم هستند. این تابلوها معمولاً دارای مجموعه‌ای کارت با انواع تصاویر مربوط به یک رویداد هستند. در مجموعه‌ای دیگر نیز طیفی از احساسات مانند چهره شاد، غمگین یا عصبانی نشان داده شده است. کودک می‌تواند در پاسخ به رویداد یا اقدامی که شما انتخاب می‌کنید به احساس خود اشاره کند.
می‌توانید فرزندتان را تشویق کنید که از تابلوهای ارتباطی برای پیام‌های ساده‌ای مانند «من گرسنه هستم»، «من باید به دستشویی بروم» و «من می‌خواهم بازی کنم» استفاده کند. به آرامی می‌توانید مهارت‌های ارتباطی کودک را با استفاده از تابلوها برای انتخاب و پرسیدن سؤالات ارتقا دهید.
آموزش حالات صورت به کودکان
کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب در درک حالات چهره مشکل دارند. آنها ممکن است برای درک معنای لبخند یا اخم شما تلاش کنند. برای آموزش حالات چهره می‌توانید از کارت‌های تصویری یا تابلوهای ارتباطی استفاده کنید.
آموزش سؤال پرسیدن
می‌توانید این تمرین را با استفاده از یکی از اسباب‌بازی‌های موردعلاقه فرزندتان شروع کنید. اسباب‌بازی را در کیسه‌ای مات پنهان کنید و از کودک خود بخواهید که بپرسد «در کیسه چیست؟»
فرزندتان را تشویق کنید تا در طول روز سؤالات بیشتری بپرسد، مانند «سگ کجا رفت؟» یا «آیا می‌توانم تلویزیون تماشا کنم؟»
هنگامی که کودک با نحوه عملکرد پرسش و پاسخ آشنا شد، می‌توانید فعالیت را با انحراف به سؤالات اجتماعی گسترش دهید. از فرزندتان بخواهید که سؤالات ساده‌ای، مانند «حالت چطور است؟» بپرسد. فهرستی از سؤالات اجتماعی ساده مشابه تهیه کنید تا فرزندتان بتواند در خانه تمرین کند.
استفاده از علایق کودکان
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً علاقه شدیدی به اشیائی خاص مانند لگوها، آلات موسیقی، ماشین و … دارند. می‌توانید از علایق آنها برای شروع مکالمات استفاده کنید. فرزند خود را با جستجوی مطالب جدید در اینترنت آشنا کنید. از او سؤال بپرسید و او را تشویق کنید به‌دنبال پاسخ سؤالات باشد و شروع به برقراری ارتباط با دیگران کند.
تشویق کودک به شرکت در گرو‌های دوستانه
در ابتدا گرو‌های دانش‌آموزی مخصوص کودکان مبتلا به اوتیسم را پیدا کنید و کودک را تشویق کنید در اجتماعات این گروه‌ها شرکت کند. به تدریج، هنگامی که کودک به‌طور فعال با همسالان خود ارتباط برقرار کرد، آنها را برای ناهار یا شام بیرون ببرید و اجازه بدهید زمان بیشتری با یکدیگر صرف کنند.
بهترین زمان برای شروع گفتاردرمانی اوتیسم چه زمانی است؟
پاسخ کوتاه به این سؤال این است که هر چه زودتر گفتاردرمانی شروع شود، بهتر است. اوتیسم معمولاً قبل از ۳ سالگی آشکار می‌شود و تأخیرهای زبانی را می‌توان از ۱۸ ماهگی تشخیص داد. در برخی موارد، اوتیسم را می‌توان در اوایل ۱۰ تا ۱۲ ماهگی تشخیص داد. اما گاهی‌اوقات والدین در سنین پایین متوجه این اختلال نمی‌شوند. شروع هرچه زودتر گفتاردرمانی باعث تأثیر بیشتر آن می‌شود. درمان فشرده و فردی می‌تواند به کاهش مشکلاتی که ممکن است از این ناتوانی ارتباط اجتماعی ناشی شوند، کمک کند.
آیا گفتاردرمانی برای کودکان اوتیسم مؤثر است؟
مطالعات نشان می‌دهند که با شناسایی و مداخله زودهنگام، از هر سه کودک مبتلا به اوتیسم، دو کودک در هنگام دریافت گفتاردرمانی، مهارت‌های ارتباطی و درک زبان گفتاری خود را بهبود می‌بخشند.
تحقیقات همچنین نشان می‌دهند که کسانی که بیشتر بهبود می‌یابند اغلب کسانی هستند که گفتاردرمانی مداوم دریافت می‌کنند.
در حالت ایده‌آل، گفتاردرمانی باید توسط آسیب‌شناس گفتار-زبان باتجربه و به‌طور مداوم در خانه انجام شود.
نتیجه گیری
بیماری اوتیسم می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی کودکان تأثیر بگذارد. بنابراین درمان به‌موقع آن از اهمیت بالایی برخوردار است. کلینیک جامع توانبخشی رسش (https://raseshrehab.com/) در درمان اتیسم تخصص دارد و با برخورداری از کادر حرفه‌ای متشکل از کاردرمانگران، گفتاردرمانگران، فیزیوتراپ‌ها، متخصصان تغذیه، روانشناسان و سایر متخصصان می تواند شما و فرزندتان را در مسیر درمان همراهی نماید. در صورت مراجعه به کاینیک، تیم درمانی پس از معاینه و بررسی کودک دلبند شما، برنامه درمانی هدفمندی شامل جلسات گفتاردرمانی برای رفع مشکلات او ایجاد می‌کند.
