چرخه مواد شیمیایی

مواد شیمیایی یکی از عناصر اصلی و مورد استفاده انسان در صنایع مختلف محسوب می شوند.
انسان ها از مواد شیمیایی بهره می برند و با کمک گرفتن از این مواد، تولید انواع محصولات را انجام می دهند.
به طور مثال در صنایع آرایشی بهداشتی، صنایع پیشرفته ای مثل خودرو سازی، تولید دارو و… از مواد شیمیایی
استفاده می شود.

متخصصین برای مواد شیمیایی چرخه ای را در نظر گرفته اند که با توجه به این چرخه، مواد شیمیایی فرآیندهای
خود را از تولید تا دفع یا بازیافت طی می کنند و مورد استفاده قرار می گیرند.

تولید و واردات مواد شیمیایی

اولین مرحله از چرخه مواد شیمیایی شامل تولید و واردات مواد شیمیایی می باشد. در مرحله اول، مواد شیمیایی با کمک متخصصین از ترکیب مواد مختلف تولید می شوند و این مواد تولید شده یا در همان کشور مورد استفاده قرار می گیرند و یا به کشورهای دیگر صادر می شوند.

تولید مواد شیمیایی یکی از اصلی ترین و حساس ترین مراحل چرخه مواد شیمیایی به حساب می آید زیرا در این گام نیاز است تا متخصصین حوزه شیمی با استفاده از علم و تجربه خود اقدام به تولید مواد مختلفی کنند.

نکته بسیار مهمی که در این مرحله باید به آن توجه کرد نیاز سنجی است. کشورها باید با توجه به نیاز صنایع خود اقدام به تولید مواد شیمیایی کنند، زیرا یکی از قوانین اصلی ایمنی مواد شیمیایی آن است که اگر ماده ای را نیاز ندارید آن را انبار نکنید. به همین دلیل کشورها سعی می کنند که پس از تولید مواد شیمیایی یا به سرعت آن را مورد استفاده قرار داده یا به کشورهای دیگر صادر کنند.

کشورهای وارد کننده مواد شیمیایی نیز با توجه به نیاز خود اقدام به خرید این محصولات می کنند تا با خرید بیش از اندازه با مشکل حمل و نقل و نگهداری این مواد مواجه نشوند.

انبار مواد شیمیایی

گام بعدی در چرخه مواد شیمیایی، انبار این محصولات است. انبار داری مواد شیمیایی فرآیند بسیار حساسی است و بی توجهی به ماهیت این مواد در فرآیند انبار داری می تواند باعث بروز مشکلات جبران ناپذیری شود.

افرادی که در حوزه انبارداری مواد شیمیایی فعالیت دارند باید به خوبی با ویژگی ها و خطرات این مواد آشنایی داشته باشند تا تمامی اقدامات ایمنی را انجام دهند.

به عنوان مثال، موادی که نباید در معرض هوا قرار گیرند، باید به سرعت به مکان های خاصی از انبار منتقل شوند، مواد خورنده باید از فلزات دور شده و مواد آتش زا نیز در شرایط خاصی نگهداری می شوند.

حمل و نقل مواد شیمیایی

پس از مرحله انبارداری مواد شیمیایی نوبت آن است که مواد شیمیایی، با توجه به نیاز صنایع به کارخانه ها برده شوند. در این مرحله باید عملیات حمل و نقل مواد از انبارها تا کارخانه ها با رعایت اصول ایمنی صورت بگیرد. وسایل نقلیه ای که وظیفه حمل و نقل مواد شیمیایی را برعهده دارند باید در وهله اول به درستی انتخاب شوند و مسیری که برای انتقال مواد در نظر گرفته اند، باید از مسیرهای عمومی جدا باشد تا در صورت بروز مشکل، به افراد دیگر آسیبی وارد نشود.

رانندگان وسایل نقلیه حامل مواد شیمیایی نیز باید با اصول اولیه کار آشنا باشند و اطلاعات کاملی را در رابطه با محموله خود بدانند تا در هنگام مشکل، بتوانند گام های اولیه را انجام بدهند و از ایجاد مشکلات بزرگتر جلوگیری کنند.

در کشورهای پیشرفته، وظیفه حمل و نقل مواد شیمیایی به افراد متخصص سپرده می شود و این رانندگان آموزش های بسیار خاصی را طی می کنند تا بتوانند وظیفه حمل و نقل مواد شیمیایی را برعهده گیرند.

استفاده از مواد شیمیایی

پس از رسیدن مواد شیمیایی از انبار به کارخانه ها، نوبت به استفاده از این مواد است. با توجه به ماده شیمیایی و نوع صنایع، ممکن است برای مواد اتفاقات مختلفی رخ دهد. نکته بسیار مهم این است که در این مرحله باید مواد شیمیایی با توجه به نکات ایمنی، در صنایع مورد استفاده قرار گیرند و با استفاده از این مواد، محصولات مدنظر تولید شوند.

پس از استفاده از این مواد ممکن است که سه اتفاق برای مواد شیمیایی رخ دهد:

• تولید دوباره: مواد شیمیایی پس از مصرف دوباره تبدیل به مواد تازه ای شوند و نیاز شود تا فرآیند از ابتدا طی شود.
• بازیافت: نیاز است تا مواد شیمیایی بازیافتی و دوباره پس از انجام فرآیند بازیافت بر روی آن به چرخه تولید برگردد.
• دفع: مواد شیمیایی خروجی، پس از استفاده دیگر قابل بازیافت و استفاده مجدد نمی باشد، پس لازم است تا این مواد دفع شوند.

بازیافت مواد شیمیایی

در مرحله بازیافت باید متخصصین این حوزه در رابطه با ماده شیمیایی و نحوه بازیافت آن نظر دهند. یک اشتباه کوچک در هنگام فرایند بازیافت می تواند مشکلات بزرگی را به وجود آورد. متخصصین بسیار زیادی در این زمینه وجود دارند که می توان با کمک آن ها، امکان بازیافت مواد، شیوه بازیافت و… را بررسی کرد و پس از بررسی های لازم، این مرحله را طی کرد.

دفع مواد شیمیایی

اگر ماده شیمیایی قابلیت بازیافت نداشته باشد باید آن را دفع کرد. دفع مواد شیمیایی یکی از مراحل مهم در چرخه مواد شیمیایی می باشد زیرا اگر دفع به روش درستی انجام نشود، شاهد آسیب رسیدن به محیط زیست و انسان های دیگر خواهیم بود.  به منظور دفع مواد شیمیایی نیز باید از متخصصین نظر خواهی کرد و با توجه به پیشنهادات این متخصصین فرآیند دفع مواد شیمیایی انجام شود.

نکات ایمنی در چرخه مواد شیمیایی

در چرخه مواد شیمیایی باید به چند نکته بسیار مهم توجه کرد. اولین نکته ایمنی آن است که مواد شیمیایی را به اندازه نیاز تولید و انبار کنید. نکته دوم رعایت نکات ایمنی هر ماده شیمیایی است و در نهایت استفاده از وسایل حفاظتی، موضوع دیگری است که در چرخه مواد شیمیایی باید به آن توجه داشت.

حرف آخر

در این مطلب چرخه مواد شیمیایی از تولید تا دفع را بررسی کردیم و توضیحات لازم را در رابطه با هر مرحله از این چرخه بیان کردیم. بی شک اگر شما نیز جز افرادی هستید که در این چرخه فعالیت دارید، باید به نکات ایمنی توجه کنید تا بتوانید بدون مشکل از مواد شیمیایی استفاده کنید.