جشن بیل گردانی یکی از آداب و رسوم کشاورزان ایرانی می باشد که در ابتدای فصل زراعت برای آغاز کشاورزی و لایروبی زمین ها انجام می شود.
در این مطلب می خواهیم به معرفی یکی از جشن های باستانی کشورمان به نام جشن بیل گردانی که در محلات برگزار می شود بپردازیم . برای آشنایی با این جشن با نیک صالحی همراه باشید .
جشن بیل گردانی
اگر به اطرافیانتان بگویید که می‌روید یک جشنواره بامزه را در آن سوی دنیا ببینید، شاید برایشان کمی عجیب باشد؛ تعجبی که برای جهانیان مطرح نیست و یکی از انگیزه‌های مهم سفرشان همین جشنواره‌های عجیب و غریب است.
جشنواره‌ها در همه جای دنیا یکی از مهم‌ترین عوامل سفر به حساب می آیند.
بسیاری از این جشنواره‌ها سرشار از شادی و نشاط و تفریح است.
رسم بیل گردانیبیشترشان ریشه در باورها و سنت‌های محل برگزاریشان دارند.
و قصه ها و حکایتهای جالبی در خود نهفته دارد.
برخی از آنها هم چندان سابقه‌ای نداشته و تنها دلیل پیدایش و برگزاریشان شادی مردم آن محل و البته کشاندن گردشگران به آن مقصد است.
در ایران هم مسابقات و آیین‌هایی هست که می‌تواند چنین کارکردهایی داشته باشد؛
مانند آیین «بیل گردانی» در محلات که شاید بتواند پایه‌ای باشد برای سفر ایرانیان به آن منطقه.
جشن بیل گردانیجشن بیل گردانی در منطقه نیمور محلات
جشن بیل‌گردانی که در منطقه نیمور محلات مرسوم است و از جشن‌های باستانی و پهلوانی محسوب میشود، ارتباط تنگاتنگی با کشاورزی و زمان آبیاری مزارع این منطقه حاصلخیز دارد و نشانه‌ای از ستیز انسان با طبیعت محسوب میشود. زمان این جشن در آغاز فصل زراعت بهاره بوده و گروهی از مردان کشاورز برای لایروبی شاجوب یا نهر بزرگ نیمور که از محل سر انحرافی باستانی نیمور از رودخانه انارآباد (قمرود) اقدام می‌کنند.
بیل های آیین بیل گردانیاین عملیات لایروبی تا یک‌ماه به طول می‌انجامد و هنگامی که آب نهر به نخستین انشعاب خود که در زبان محلی وارگو نامیده میشود می‌رسد، مردم منطقه جشنی سنتی که یادگار سنت‌های پهلوانی است، برگزار می‌کنند. این مراسم که بیل‌گردانی نام دارد، در میدان اصلی نیمور انجام میشود. که از سال ۸۹ به عنوان میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
آیین بیل گردانیاین آیین که نزدیک به ۲۰۰۰ سال قدمت دارد.
این آیین به عنوان نمادی برای تشکر از آناهیتا الههٔ آب بوده که از زمان زرتشتیان، باقی‌مانده است.
این آیین هم ریشه در فرهنگ آب و آبیاری دارد و هم در قدیم نمادی برای نشان‌دادن زور و پهلوانی به دشمنان بوده‌است. مردم نیمور عقیده دارند این بازی آیینی، به برکت و زیادی آب کمک می‌کند.
لایروبی زمیم های کشاورزی در جشن بیل گردانی
در میان کشاورزان این منطقه از زمان پیشینیان رسم بوده که هر سال در مواقعی که گل و لای مسیر جوی‌های آب که از شعبه‌های رودخانهٔ قمرود میباشد را مسدود می‌کرده و یا در ماه اسفند اوایل فصل بهار که رشد گیاهان و علف‌های هرز باعث سختی آبرسانی به مزارع این شهر می‌شده،
با اعلام بزرگان شهر، مردم در مسجد جامع جمع شده و با کمک یکدیگر به پاکسازی حریم جوی میپردازند.
این رسم قدیمی هنوز هم در این شهر اجرا می‌گردد.
آیین بیل گردانی به عنوان نمادی برای تشکر از آناهیتا الههٔ آب بوده که از زمان زرتشتیان، باقی‌مانده
در آخرین روز ، مردم تا قبل از اذان ظهر کار را تمام کرده و به شهر بر می گردند و جشن و آئین بیل گردانی را برگزار می کنند. قبل از آن که لایروبان به نیم ور برسند فردی به محل آمده و پایان کار لایروبی را با خوشحالی به اطلاع مردم می رساند.
همزمان اسبی همراه با دسته بیل های تهیه شده به پیشواز بیلدار ها می رود.
پس از رسیدن بیلداران به شهر ، یکی از بیلداران با لباس نظامی گروه بیلداران را که تعدادشان به دویست می رسد
تا میدان چنار نیم ور همراهی کرده و گروه نوازنده همراه وجد و هلهله مردم به استقبالشان می آید.
در ادامه این آئین، بیلدار ها مقابل تماشاچیان رژه رفته و سپس نمایش بیل گردانی آغاز میشود.
برگزاری جشن بیل گردانی
در آیین بیل‌گردانی، در طرفی ۴ بیل را به هم و در طرف دیگر ۳ بیل را به هم گره می‌زدند.
نحوه چرخاندن بیلها به دور سرچنان است که بیلهای دست راست به چپ می‌چرخانند
از آغاز تا پایان بیل گردانی پای راست را جلو می‌گذارند و باید تعادل بیل و خودشان را حفظ کنند.
جشن بیل گردانی در محلاتتماشاچیان نیز به تشویق میپردازند.
اما اگر کسی تعادلش را از دست بدهد و یا بیلها به هم برخورد کند مورد تمسخر حاضران قرار می‌گیرد و همه او را به رسم قدیمی هو می‌کنند.
گردآوری گروه گوناگون نیک صالحی – جام جم
