مجموعه مقابر گنبد سبز که از جاذبه‌های قم به شمار می‌رود، یکی از زیباترین آثار به‌جای مانده از قرن هشتم است. هنر به‌کاررفته در تزئین این برج‌ها بسیار بی‌نظیر و فوق العاده است. این مکان محل دفن خاندان صفی از حاکمان شهر قم است.
مقبره های باغ گنبد سبز قم متشکل از سه آرامگاه است که در مجاورت یکدیگر واقع شده اند. اگر از این منطقه بازدید کرده باشید خواهید دید که سکوت و آرامش خاصی در فضای آن حاکم است. تزئینات منحصربه‌فرد محوطه گنبد سبز زبان زد است. این مجموعه از سه گنبد شمالی، میانی و جنوبی تشکیل شده است. با ما همراه باشید.
مقبره های باغ گنبد سبز قم
مقابر باغ گنبد سبز مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام -قرن ۸ ه.ق است و در قم، خیابان انقلاب، جنب گلزار شهدا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۲۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مجموعه مقابر از قرن هشتم هجری درانتهای خیابان چهارمردان (انقلاب) قم، جنب گلزار شهدا و در بخش شرقی شهر، درون باغی کوچک به باغ گنبد سبز، به یادگار بر جای مانده است.
این منطقه در گذشته به دروازه کاشان مشهور بود و گنبدها به گنبدهای دروازه کاشان معروف بوده‌است.
مقابر باغ گنبد سبزمدفن احیا کنندگان قم در دوره اسلامی
دو گنبد موجود باتوجه به کتیبه‌های تاریخی موجود، مدفن امرای خاندان علی صفی فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هـجری قمری است.
کتیبه سوم متاسفانه از بین رفته و تاریخ و صاحب گنبد معلوم نیست. اما با توجه به مدارک مختلف، این گنبد از نظر تاریخی مربوطه به همان دوره است و احتمالا به یکی دیگر از افراد خاندان علی صفی تعلق دارد.
مردم قم این سه بنا را بصورت مجموعه مدفن سعد و سعید و مسعود از بزرگان اعراب اشعری و احیاء کنندگان قم در دوره اسلامی می‌دانند. چنین تصور می‌رود که سعید، تصحیف تلفظ صفی و آن دو نام دیگر مکمل سجع باشد.
مقابر گنبد سبز بازمانده قرن هشتم هجری
باغ گنبد سبز قم که به نام گنبد دروازه کاشان نیز شهرت دارد ۳ آرامگاه در کنار هم است که از قرن هشتم هجری قمری به یادگار مانده‌اند. ۲ بنای این مجموعه با توجه به کتیبه‌های تاریخی به دست آمده، مدفن امرای خاندان علی صفی (فرمانروایان مستقل قم در قرن هشتم هجری-قمری) است.
البته برخی از مردم اعتقاد دارند که این ۳ آرامگاه متعلق به سه تن از بزرگان عرب اشعری با نام‌های سعد، سعید و مسعود است که در دوران اسلامی شهر قم را احیا کردهاند. اما با مطالعه دقیق‌تر تاریخ، این ادعا خیلی نمی تواند درست و دقیق باشد.
بازمانده قرن هشتم هجریبه صورت کلی آنچه که از کتیبه‌های کشف شده از مجموعه باغ گنبد سبز قم به دست می‌آید م توان گفت گنبد جنوبی مدفن خواجه اصیل الدین و دو نفر دیگر از حاکمان خاندان صفی به سال ۷۶۱ هجری قمری و گنبد مرکزی آرامگاه خواجه علی صفی و مقبره سه تن از فرمانروایان خاندان صفی به سال ۷۹۲ هجری قمری است. در مورد گنبد سوم اطلاعات دقیقی در دست نیست.
معماری مقبره های باغ گنبد سبز قم
مقبره‌های باغ گنبد سبز در استان قم ازلحاظ معماری به دلیل مقارن شدن با اوایل قرن نهم و ورود اسلام، بیشتر شباهت به معماری اسلامی دارد؛ که اصولاً این برج‌ها به برج‌های آرامگاهی نیز معروف‌اند.
هنر به‌کاررفته در تزئین و گچ‌بری‌های این برج‌ها بسیار بی‌نظیر است و از بهترین نمونه‌های معماری ایرانی حساب می‌شوند. عمارت ها به‌صورت دوپوسته به هم متصل شده‌اند و در پوسته خارجی منشور شانزده ترکی و در بخش داخلی به‌صورت عرقچین طراحی‌شده‌اند. درست است که قسمت‌هایی از این معماری زیبا به‌مرورزمان از بین رفته‌اند اما همچنان زیبایی خیره‌کننده‌ای دارند.
در کتیبه‌های یافت شده آمده که این بنا دارای سه درب بوده است که بعدها میراث فرهنگی تنها یک درب آن را مورداستفاده قرار داده است. در سال ۱۳۷۷ معماران برای مرمت مجدد این بنا از کاشی‌های فیروزه‌ای استفاده کردهاند که زیبایی این بنا را چند برابر کرده است.
مقبره های باغ گنبد سبزتزئینات منحصربه‌فرد محوطه تاریخی مقبره های باغ گنبد سبز قم
چیزی که این مکان را بسیار موردتوجه قرار داده است استفاده از تزئینات گچ‌بری کم‌نظیر است که از گنبد سلطانیه تأثیر گرفته است. آجرچینی‌ها به‌صورت منظم و متحدالشکل هستند. در طراحی آنان نام‌هایی مثل الله، علی و محمد به چشم می‌خورد.
کتیبه‌های این مجموعه به خط ثلث یا کوفی نوشته‌شده‌اند و اسامی خداوند و معصومین نیز در نقش‌های گل‌وبوته تزئین شده‌اند. در کل باید گفت در تزئینات این بنا دقت بسیاری به‌کاررفته است.
ویکی پدیا، ایرنا، کارناوال، علاالدین
