از برجسته‌ترین مکان‌های دیدنی تبریز، مسجد کبود در این شهر است. این مسجد با معماری بسیار زیبا و منحصربه‌فردش شهرت پیدا کرده است. به عبارتی این مسجد یکی از شگفت انگیزترین مساجد به شمار می رود. با ما همراه باشید.
مسجد کبود تبریز از مسجدهای تاریخی تبریز به شمار می رود. این مسجد یادگاری از دوران حکومت قراقویونلوها است. این بنا به دستور سلطان ابوالمظفر جهانشاه از قدرتمندترین پادشاهان قراقویونلوها ساخته شده است. نکته قابل توجه این است که گوشه‌گوشه این مسجد را با آجر ساخته‌اند. با ما همراه باشید.
مسجد کبود تبریز
عمارت مظفریه معروف به مسجد کبود (ترکی آذربایجانی: گؤی مسجید) یا مسجد جهانشاه، از مسجدهای تاریخی تبریز مربوط به دوران حکمرانی قراقویونلوها در قرن نهم هجری است.
مادام ژان دیولافوا، مهندس راه و ساختمان و باستان‌شناس فرانسوی که همراه همسرش از سوی دولت فرانسه برای انجام کاوش‌های باستان‌شناسی به ایران سفر کرده بود، در کتاب خود از این مسجد با نام مسجد آبی تبریز (فرانسوی: La Mosquée bleue de Tauris) نام برده‌است.
تاریخچه
نام اصلی این بنا به آنچه در وقف‌نامه و شناسنامه‌ی این بنا آمده، عمارت مظفریه است (عمارت المبارکه المظفریه) این مسجد طبق کتیبهٔ سردر آن، در سال ۸۴۵ خورشیدی و در زمان سلطان جهانشاه، مقتدرترین حکمران سلسلهٔ قراقویونلو و به دستور دختر او، صالحه خانم بنا شده‌است. پاسکال کوست در گذشته از این مسجد با نام مسجد سنی و مسجدی که شیعیان تمایلی به استفاده از آن ندارند، یاد شده‌است. کتیبه‌ای کاشی‌کاری سردر اصلی مسجد کبود به سال ۸۷۰ (قمری) برابر با ۱۴۶۶ میلادی و ۸۴۵ خورشیدی نصب شده‌است.
مسجد کبوداین کتیبه و دیگر کتیبه‌های سردر مسجد، به خط نعمت‌الله البواب خوشنویس مشهور سدهٔ نهم است و سرکاری و نظارت بر ساخت آن با عزالدین بن ملک قاپوچی بوده‌است. بعد از فتح تبریز در اواخر سال ۸۷۵ هجری قمری برابر با ۸۵۰ خورشیدی و ۱۴۷۱ میلادی، کاشی‌کاری‌هایی بر روی دیوار بیرونی مسجد با نام خلفای راشدین انجام شد که هنوز هم وجود دارند، و این مطلب با توجه به سنی بودن اوزون حسن صحت دارد.
چرا بازدید از مسجدکبود تبریز پیشنهاد می‌شود؟
تنها آثر به جای مانده از حکومت آق قویونلو‌ها با قدمت ۶۰۰ ساله.
تنها مسجد ایران است که کامل ترین نمونه های کاشی‌کاری معرق دوره اسلامی را در خود دارد.
یکی از چهار مسجدی است که در دنیا تماما با کاشی‌های آبی تزئین شده است.
تنها بازمانده از مجموعه عظیم مظفریه میباشد.
معماری هنرمندانه در تحمل وزن گنبد بدون سازه برروی پایه‌های بسیار و تهویه هوای مسجد.
تاریخچه مسجد کبود تبریز
این مسجد به دلیل کاشی‌کاری‌‌های زیبایش که طیف وسیعی از رنگ آبی لاجوردی تا فیروزه ای را شامل می‌شود به نام هایی چون مسجدکبود، فیروزه ی اسلام نیز معروف است که بی شباهت به مسجد شیخ لطف الله نیست. باستان شناسان قدمت آن را به سال ۸۴۵ خورشیدی نسبت داده اند زمانی که سلسله قراقویونلو روی کار بوده اند. در کتب تاریخی به جای مانده از آن دوران مدت زمان ساخت این مسجد را ۳۰ سال نوشته اند که نشان دهنده بنایی شگفت انگیز بوده است.
تبریزیکی از شهرهایی بود که همیشه بر اثر زلزلههای متعدد آسیب‌های فراوانی را متحمل می‌شد و در این میان خطر بیشتر را آثار باستانی متحمل می‌شدند. اما با تمام زلزله‌‌هایی که شهر تبریز تا کنون به خود دیده به خصوص زلزله‌ای که در سال ۱۱۹۳خسارات جدی به بار آورد هنوز تعدادی آثار باستانی با قدمت تاریخی قابل توجه به جای مانده است. اما مسجد کبود که همانند دژی استوار و محکم بود نیز از زلزلههای تبریز در امان نبوده است و بخش‌های بسیاری از آن مورد آسیب‌های جدی قرار گرفته است. مسجد زیبایی که تا حدود ۱۵۰ سال تنها جز خرابه‌هایی از آن به جای نمانده بود سرانجام در سال ۱۳۱۸ دوباره مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت و به دست معمارارن بزرگی چون استاد محمدرضا جانی دوباره به این مسجد بخشیده شد تا همگان با دیدن این مکان با هنر و معماری ایرانیان پس از اسلام آشنا شوند.
مسجد کبود تبریز، فیروزه جهان اسلاممعماری و کتیبه‌های مسجدکبود تبریز
قبل از ورود به مسجد با محوطه‌ای روبه رو می‌شوید که هنرمندانه گل‌کاری شده و فضای اطرف مسجد را چشم نواز تر کرده است. قبل از ورود به داخل مسجد با سردری بلند و زیبایی روبه‌رو می شوید که همانند طاقی بزرگ است و جای خالی کاشی‌های بسیار همانند زخمی از
گذر تلخ و شیرین ایام بر در و دیوار مسجد است اما با این وجود همانند نگین فیروزه‌ای در میان خیابان امام خمینی یکی‌از اصلی ترین و قدیمی‌ترین خیابان‌های این شهر می‌درخشد. در میان آن همه کاشی کاری لاجوردی و آبی پر نقش و نگار، کتیبه‌ای به چشم می‌خورد که روی آن عمارت مظفریه و به چشم می‌خورد از این رو مسجد کبود به نام عمارت مظفریه در میان مردم تبریز جا افتاده است.
در جای جای این مسجد کتیبه‌هایی قرار دارد که حکم شناسنامه‌ای برای این بنا هستند. در یکی از این کتیبه‌ها نام نعمت‌االله بن محمد البواب، طراح و خطاط آیات این بنا حک شده است.
از کتیبه‌ای دیگر که دورتا دور شبستان را مزین کرده و سوره فتح بر آن حک شده است می‌‌توان چنین برداشت کرد که این بنا به عنوان یادبودی از کشورگشایی‌ها و پیروزی‌های حاکم آن دوران ساخته شده است تا برای آیندگان تداعی کننده حکومتی قدرتمند باشد.
از شواهد و کتیبه‌های دیگری که به جای مانده چنین برمی‌آیدکه این مسجد در سال ۸۷۰ هجری قمری ساخته شده اما باستان شناسان می‌گویند این تاریخ احتمالا زمان پایان یافتن کارشی‌کاری‌های این مسجد است و زمان ساخت آن به چندین سال قبل‌تر یعنی در سال ۸۴۵ هجری شمسی به دستور دختر یکی از فرمانروایان قراقویونلو به نام صالحه باز می‌گردد.
قسمت‌های مختلف مسجدکبود تبریز
قسمت رواق جنوبی مسجد: به طور کلی این مسجد زمانی دارای ۹ گنبد بوده است گنبد اصلی بر روی صحن اصلی که بزرگتربوده است و گنبد دیگر بر روی صحن کوچتر در قسمت جنوبی و هفت گنبد دیگر روی شبستان‌های شرقی و غربی وجود داشته است. در صحن اصلی راه‌پله‌ای وجود دارد که به ایوان‌هایی ختم می‌شود و به صحن اصلی مشرف است.
سردابه: در طی مدت بازسازی این بنا سردابه مسجد کشف شد که دو مقبره در آن قرار دارد و گمان میرود این دو متعلق به جهانشاه و دخترش باشد. اگرچه امروزه هردوی این مقبره‌ها خالی است اما از آنجایی که در تاریخ آمده است پس از مرگش در این مکان دفن شده است بر این سند اکتفا می‌کنند.
ریخت شناسی معماری مسجد کبودفضای داخلی گنبد اصلی:اگرچه چیزی از گنبد اولیه این بنا باقی نمانده است اما هنوز هم قسمت‌هایی از کاشی‌های لاجوردی به همراه طلا نگاه هر بیننده‌ای را محسور خود می‌کند.
شبستان و محراب: هنوز هم در بخش‌هایی از شبستان مسجد کبود (قسمتی از مسجد که مسقف است و دارای ستون و طاق‌های پی‌درپی می‌باشمد که به صورت موازی پشت هم قرار گرفته اند.) سنگ‌های فیروزه ای به چشم می‌خورد. سقف بنا نشان‌می‌دهد این بنا از آجرو با پیروی از سبک آذری ساخته شده است. در قسمت محراب مسجد می‌توانید شاهد کاشی‌کاری‌هایی باشید که به آیاتی از قرآن مزین شده اند اگر چه قسمت اعظمی از آن تخریب شده است اما با این وجود نوید از بنایی باشکوه و زیبا می‌دهد که وصف زیبای‌های آن در کلام نمی‌گنجد
معماری گوی مچید چشم‌نواز یا ساده؟
مسجد کبود تبریز سه ویژگی متمایزکننده با دیگر ساختمان‌های ساخته شده دوره خود دارد. مورد اول که در نام‌گذاری مسجد هم بی‌اثر نبوده، کاشی‌کاری و ترکیب رنگ کاشی و آجر در این ساختمان است.
گوشه‌گوشه این مسجد را با آجر ساخته‌اند. آجرهایی که هر کدامش با زحمت و هنر معماران ایرانی روی هم قرار گرفته است. کاشی‌ها و رنگی کاشی‌هاست که بعد از قرارگیری هنرمندانه آجرها کنار هم، به‌صورت قوس‌دار، ستون‌های زیری، کتیبه‌های دور گنبد و دیواره‌های مسجد را چشم‌نواز می‌کنند. تنها چهار مسجد به‌رنگ آبی در دنیا وجود دارد که یکی از آن‌ها مسجد کبود با کاشی‌هایی به‌رنگ آبی کبود و آبی فیروزه‌ای است.
ویکی پدیا، سفرمارکت، علی بابا،
