مسجد جامع همدان از مهمترین بناهای ماندگار در شهر همدان به شمار می رود. این مسجد از بناهاى دوره‌ی قاجاریه است. مسجد جامع همدان، یکی از جاذبه‌های گردشگری، تاریخی و مذهبی است که در دل شهر همدان قرار دارد. با ما همراه باشید.
مسجد جامع همدان از دیدنی های همدان به شمار می رود. به عبارتی این مسجد یکی از قدیمی ترین و معتبرترین مساجد همدان به شمار می رود. بهترین زمان بازدید از مسجد جامع همدان تابستان بهترین زمان برای شما است. این مسجد تاریخی کاشی کاری های زیبایی دارد. برای آشنایی بیشتر با ما همراه باشید.
مسجد جامع همدان
مسجد جامع همدان کتیبه‌های تاریخ‌دار بنا: کتیبهٔ ایوان جنوبی به تاریخ ۱۲۵۳ قمری است و بر سنگابِ دهلیز غربی، تاریخ ۱۲۵۱ قمری حک شده‌است. در کتیبه‌های موجود، به بانی مسجد اشاره نشده و فقط در دست‌نوشته‌ای که در مسجد نگه‌داری می‌شود از آخوند ملاحسین اردستانی به عنوان بانی یکی از شبستان‌ها یاد شده‌است. بر سنگاب مسجد، نام واقف آن، محمدخان، دیده می‌شود. در کتاب هگمتانه آمده که این مسجد نیز به سبک مساجد دورهٔ فتحعلی شاه قاجار در تهران، قزوین، و چند شهر دیگر ساخته شده‌است و امکان دارد شروع ساخت این بنا در زمان فتحعلی شاه یا آغاز سلطنت محمد شاه قاجار بوده باشد. از حسین‌بن محمدتقی، مشهور به «عندلیب»، نقل شده که مسجد بنای قدیم‌تری داشته و بعدها تعدادی از شبستان‌های آن تجدید بنا شده‌است.
بنای فعلی مسجد از آثار دورهٔ قاجار است و نیز ممکن است که بنیان آن از دوره‌های قدیم‌تر باشد. شبستان شمالی و مناره‌های ایوان شمالی و همچنین سَردَر و مناره‌های ورودی شمالِ شرقی مسجد از ساخته‌های دورهٔ معاصر است. در مرمت‌های چند سالهٔ اخیر، تزیینات گچ‌بُری ایوان جنوبی از بین رفته و از ازاره‌های سنگی، سیمانی، و کاشی جدید در بخش‌هایی از صحن و شبستان به‌صورتی ناهمگون با دیگر مصالح بنا، استفاده شده است.
معرفی کامل مسجد جامعتاریخچه مسجد جامع همدان
قدمت مسجد جامع همدان به قرن‌های اولیه اسلام می‌رسد. ساختمان اولیه این مسجد مربوط به اوایل ورود اسلام در ایران است. در سال‌های قبل به این مسجد جامع، مسجد عتیق و مسجد اعظم نیز می‌گفتند. قدمت ساختمان مسجد به دروان قاجار، زمان حکومت فتحعلی‌شاه یا محمد شاه قاجار بازمی‌گردد. این مسجد در دوران‌های گوناگون بازسازی شده، اما بیشتر این بازسازی‌ها در زمان قاجار انجام شده است. به گفته حسین‌بن محمدتقی، معروف به (عندلیب)، این مسجد ساختمان قدیمی‌تری داشته است، اما سال‌ها بعد تعدادی از شبستان‌های آن را بازسازی کرده‌اند.
برای تخمین تاریخ ساخت بنای مسجد جامع دو کتیبه در حاشیه نمای بیرونی سنگاب دهلیز غربی این مسجد، که دورتا دور آن‌ها ابیاتی به خط زیبای نستعلیق کنده کاری شده است، وجود دارد. در بیتی از این کنده‌کاری‌ها از واقف مسجد و نام حاجی محمد خان بانی به عنوان بانی خیر، نام برده‌اند. کتیبه دیگری نیز در ایوان جنوبی و به تاریخ ۱۲۵۳هجری قرار گرفته است. توصیه می‌کنیم رفتن به مسجد جامع همدان را در برنامه سفرتان قرار دهید.
ساختار و معماری مسجد جامع
مسجد با پلانی مربع – مستطیل به شکل چهار ایوانی ناقص است که یک صحن وسیع مستطیل شکل در میان سه ایوان در جهات جنوبی، شرقی و شمالی، چندین شبستان، گنبد تک پوش آجری، گنبدخانه، شش مناره و چند حجره دارد. این بنا از چندین قسمت مختلف تشکیل شده است که شامل سردر، هشتی، صحن، ایوان ها، حجره ها و شبستان هایی در اطراف آن می شود. درب ورودی اصلی مسجد در گذشته در جانب غربی و از جانب بازار بوده، اما با ایجاد بناها و ورودی جدیدی در ضلع شمالی، ورودی اصلی هم به این قسمت منتقل شده است.
از سردر قدیمی مسجد در سمت بازار، می توان از طریق یک هشتی به قسمت های مختلف مسجد وارد شد. ورودی دیگر مسجد در جهت جنوب شرقی از طرف بازار و از طریق یک دالان است. صحن مسجد یک حوض بزرگی در وسط، ایوان ها، حجره ها و شبستان هایی در اطراف دارد؛
قدیمی ترین و معتبرترین مساجد همدانسطح صحن حدود ۲ متر پایین تر از کوچه های مجاور آن واقع شده است. ایوان جنوبی صحن دارای دو طاق نمای کم عمق است که در بالای این ایوان، دو منارۀ کوتاه و قطور دیده می شود. پشت سر ایوان فضای گنبد دار مسجد واقع شده است که به همراه ایوان، هستۀ اولیه و قدیمی مسجد را تشکیل می دهد و در ضلع جنوبی آن محرابی تعبیه شده است. گنبد بنا از نوع دو پوسته است و ظاهری قابل توجه دارد؛ همچنین گنبدخانه از طریق درگاه های جانبی با شبستان های ستون دار ارتباط دارد.
در طرف غربی آن، شبستان گنبددار مسجد با ستون های متناسب سنگی دیده می شود که از طریق ورودی هایی به صحن و گنبدخانه راه پیدا می کند. در سمت غربی حیاط و مجاور این شبستان، شبستان ستون دار دیگری قرار دارد، که روبه روی ایوان جنوبی و در سمت دیگر صحن، ایوان و شبستان ستون داری به شیوۀ جدید با پوشش مسطح ساخته شده و بر بالای ایوان میانی آن، دو مناره ایجاد گردیده که از الحاقات جدید به شمار می رود.
راه های رسیدن به مسجد
همانطور که متوجه شدید این مسجد در شهر همدان قرار دارد ولی اگر بخواهیم به طور دقیق تر بیان کنیم این مسجد از جانب شمال به خیابان اکباتان، از جنوب به راستۀ قنادها و چاقوسازها، از شرق به راستۀ بزازها و از غرب به راستۀ حلبی سازها و صحاف خانه منتهی می شود. بنابراین برای دیدار از آن باید راهی خیابان اکبتان شهر همدان شوید.
مسجد جامع همدان در زمان مغولان:
مسجد جامع همدان از جمله بزرگترین و مهمترین بناهای مذهبی ایران بود. در زمان حمله مغولان، بسیاری از بناهای مهم ایران از جمله مساجد، ساختمان‌های مهم و بسیاری از بناهای دیگر تخریب شد. که این مسجد نیز از این مورد مستثنا نبود.
مسجد جامع همدان در دوران ایلخانیان:
بعد از خرابی‌هایی که مغولان در ایران به بار آوردند و تخریب‌هایی که انجام دادند، حکومت ایلخانیان که بعد از مغولان حکومت خود را آغاز کردند، در آبادانی و بازسازی بناهای ویران شده نقشی مهم داشتند. ایلخانیان، مسحد جامع همدان را بازسازی و مرمت بخشیدند و آن را آباد کردند.
ساختار و معماری مسجد جامعمسجد جامع همدان در دوران صفویه:
در زمان حکومت صفویه، توجه بسیار ویژه‌ای به اماکن مذهبی مانند مساجد و مخصوصا این مسجد شد. در این دوره، بازسازی‌ها و تزئینات جدیدی به مسجد جامع اضافه شد، از جمله مناره‌های بلند و کاشی‌کاری های نفیس و زیبا که شکوه این مسجد را دو چندان کرد.
ویکی پدیا، سه کلیک،مستر بلیط، گنجنامه،
