
کاروانسرای تاج آباد در دل این روستا قرار گرفته است. و از کاروانسراهای منحصربهفرد ایران و ، زیباترین کاروانسرای مدور ایران به شمار میرود . قدمت آن به دوره صفویه باز میگردد. این بنا از کاروانسراهای زیبای دوران بعد از اسلام در عصر صفوی به شمار می رود.
کاروانسرای تاج آباد همدان بهعنوان اثری ملی به ثبت رسیده است و از جاهای دیدنی همدان به شمار میرود و و مربوط به عهد صفویه است. حجره های کاروانسرا روی آرامش دارد. این بنا یکی از جاذبههای تاریخی در روستای تاجآباد، است. «تاجآباد» از کمیابترین کاروانسراهای مدور «جهانی» به شمار می رود.
کاروانسرای تاج آباد همدان
کاروانسرای تاج آباد مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان بهار، بخش مرکزی، روستای رسول آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۷۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. این کاروانسرا توسط زبیده خانم دختر ادیب و صوفی فتحعلی شاه قاجار ساخته شدهاست.
ثبت در فهرست میراث جهانی
در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض، کاروانسرای تاجآباد بههمراه ۵۳ کاروانسرای تاریخی دیگر (جمعاً ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان ایران) تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی کشور ایران شناخته میشود.
کاروانسرای تاج آباد همدان در جاده ی همدان به کرمانشاه می باشد. این کاروانسرا در بخش مرکزی شهرستان بهار در روستای رسول آباد در غرب شهر همدان بنا شده است. نام دیگر تاج آباد رسول آباد سفلی است. روستایی در غرب استان همدان و شهرستان بهار که در گذشته کاروانیان خسته که به قصد کربلا در سفر بودند، دقایقی را در این کاروانسرا در خنک های معماری با شکوه آن استراحت می کردند. کاروانسرای تاج آباد در در میان کوچه های روستا که به نام کتابهایی چون گلستان و بوستان نامگذاری شده اند قرار دارد.
کاروانسرای تاج آباد در سال ۱۳۷۶ در اردیبهشت ماه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاریخچه کاروانسرای تاج آباد همدان
کاروانسرای تاج آباد یادگاری از معماری دوره صفویان در ایران است.در دوران صفویه ساخت کاروانسرا در ایران رونق داشت. بنا بر دستور شاه عباس اول برای احیای جاده ابریشم کاروانسراهای زیادی در این دوره ساخته شد.
این کاروانسرا متفاوت ترین کاروانسرای دوره صفویه در ایران است. بانو جهان قاجار میرزا علینقی همدانی از خیرینی هستند که در ساخت بنا نقش داشتند. البته در برخی متون به نام زبیده خانوم دختر فتحعلی شاه قاجار نیز برای ساخت بنا اشاره شده است. به دلیل نبودن کتیبه ای در بنای کاروانسرا، متاسفانه اطلاعات و تاریخ دقیق ساخت بنا مشخص نیست. از سال ۱۳۸۸ تا کنون این کاروانسرا در دوره های مختلف مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است.
معماری خاص کاروانسرای تاج آباد همدان
کاروانسرای تاج آباد معروف به کاروانسرای شاه عباسی است. کاروانسرای تاج آباد سبک معماری دوره های قاجار و صفویه را با هم دارد.ساختار و پلان کاروانسراها معمولا مستطیلی و چهار گوش بوده است. این کاروانسرا به دلیل ساختار مدوری که دارد متفاوت ترین کاروانسرای همدان و ایران می باشد.
این کاروانسرا به غیر از کاربرد معمول که محل استراحت چهارپایان بوده است، یک کاروانسرای زیارتی می باشد. این کاروانسرا به دلیل موقعیت مکانی ،در روزگاران گذشته محل گذر زائران کربلای معلا بوده است.
این کاروانسرا دری قدیمی با دوطاق نمای تزیینی، از گذشته به یادگار دارد. ابتدا وارد دالانی مسقف میشوید در کنار این دالان حجره هایی که متولیان کاروانسرا و راهنمایان در آن اقامت داشتند می باشد.درها و پنجره های چوبی کاروانسرا بسیار هنرمندانه طراحی شده است. این کاروانسرا ۲۶ حجره دارد. دو حلقه چاه آب که با آن آتش کاروانیان را برطرف می کرده است.
این بنای تاریخی دربخش مرکزی و در روستای تاج آباد(رسول آباد سفلی) در کنار جاده همدان کرمانشاه قرار گرفته واز کاروانسراهای مهم استان و مربوط به عهد صفویه است. این کارونسرا با طرح پلان مدور و اتاقهای متعدد جهت استراحت مسافران و خریدوفروش اجناس بوده از دیگر امکانات آن چاه آب شرب و سیراب نمودن چهارپایان می باشد. در ۲۵ کیلومتری شمال غرب شهر همدان ودر مسیر راه عتاب عالیات ودر ۵۰۰متری سمت راست جاده در داخل روستای رسول آباد سقلی ( تاج آباد) کاروانسرایی قدیمی همنام روستا قراردارد .این بنای زیبا بجای مانده از دوران صفویه می باشد که دارای یک حیاط مدور مرکزی است که حجرات بر اطراف آن قرارگرفته است .
کاروانسرایی منحصر به فرد با پلان مدور
کاروانسرای تاج آباد در دل این روستا قرار گرفته است، کاروانسرایی که برخلاف اکثر کاروانسراهای ایران، دارای پلان مدور است و به گفته محققین، کاروانسرای تاج آباد جزو معدود کاروانسراهای باقی مانده در کشور با پلان مدور است و قدمت آن به دوره صفویه باز میگردد.
کاروانسرای تاجآباد درواقع یک رباط بوده وبرعکس اکثر کاروانسراهای ایران که دارای پلانی مستطیل شکل هستند این کاروانسرا دارای پلان مدور است، این پلان در میان کاروانسراهای ایران بسیار کمیاب است و در منطقه غرب یکی از مهمترین کاروانسراها به شما میآید.
درب ورودی بنا دارای دو طاقنما تزئینی و نمایی مدرن است که دو درب چوبی روی آن قرار دارد. این قسمت محل ورود به اصطبلها و حجرههای پایین است. در جلو کاروانسرا ۲۶ حجره وجود دارد، کف حیاط کاروانسرا سنگفرش است و ۲ چاه آب داخل بنا است. مصالح اصلی که در ساخت کاروانسرای تاجآباد از آن استفاده شده، آجر قرمز و ساروج است.
این کاروانسرا، جدا از بخش رباط که مخصوص نگهداری احشام بوده، کاروانسرایی زیارتی بهحساب میآید که زائران کربلا از آن استفاده میکردند.
جدا از بخش رباط که مخصوص نگهداری احشام بود، کاروانسرایی زیارتی بهحساب میآمد که زائران کربلا از آن استفاده میکردند. مصالح اصلی که در ساخت کاروانسرا استفاده شده، آجر قرمز و ساروج بوده است.
بنایی باقدمت و منحصر به فرد
این اثر دارای دو طاقنمای تزئینی نیمه مدور چند وجهی با دو لنگه در چوبی است که از آنجا به داخل اصطبلها وحجرات وصحن حیاط ارتباط می یابد .در قسمت جلو کاروانسرا مشرف به صحن حیا ط تعداد ۲۶ حجره قراردارد. مصالح کاروانسرا ازآجر قرمز رنگ ب ابعاد مختلف وملاط ساروج بوده که یکی از منزلگاههای کاروانهای مسیر غرب ایران محسوب می شود ..این اثر به شماره ۱۸۷۲ به ثبت آثار ملی ایران رسیده وهرگونه دخل وتصرف در عرصه وعیان اثر ممنوع وساخت وساز در حریم تابع ضوابط خاص حریم می باشد.
آنچه کاروانسرای تاج آباد بهار را با سایر کاروانسراهای ثبت جهانی شده متمایز میکنه، معماری و شکل و شمایل مدور اونه که ویژگی منحصر به فردی رو داره، پلان و نقشه کاروانسرای های موجود در ایران مستعطیل و یا مربعه؛ اما این موضوع در کاروانسرای تاج آباد صادق نیست چرا که پلان این بنا مدور و دایرهای شکله.
کاروانسرای تاج آباد بهار در سال ۱۳۷۶ با شماره ۱۸۷۲ به فهرست آثار ملی اضافه شد. این کاروانسرا در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال غرب همدان و در نزدیکی مسیر همدان به کرمانشاه در روستای رسول آباد واقع شده است.
ویکی پدیا، قصرشیرین، ویزیت ایران، سفربازی