آتشکده بهرام ؛ معروف ترین آتشکده تاریخ زرتشت در یزد

آتشکده بهرام مربوط به دوران پهلوی است که جای نگهداری از آتش مقدس زرتشتیان است. این آتشکده در یزد واقع شده است که ساکنان زرتشتی یزد برای نیایش به این مکان می روند. ورود به آتشکده بهرام آداب خاصی دارد، به عنوان مثال زنان و مردان باید بصورت پاکیزه وارد شوند. مردان کلاه سفید بگذارند و زنان روسری سفید بر سرشان بیندازند. در قسمت زیر جزئیاتی از آتشکده بهرام یزد را قرار داده ایم. برای افزایش اطلاعاتتان در این زمینه در نیک صالحی همراه ما باشید.

آتشکده بهرام یزد

معماری و تاریخچه آتشکده تاریخ آیین زرتشت در یزد.

حضور گردشگران در آتشکده یزد

تاریخچه آتشکده یزد

آتشکده یزد از نظر تاریخی از دو بخش تشکیل شده است. یکی ساختمان آن و دیگری آتشی که در آن نگهداری می‌شود. ساختمان آتشکده یزد با پشتیبانی مالی پارسیان (زرتشتیان ساکن هند) و در دوران رضاشاه ساخته شد. در کنار این ساختمان آتشکده یک آب انبار برای تامین آب مجموعه هم وجود دارد. تالار کناری مجموعه که تالار ورجاوند نام دارد توسط یک خانواده دهشمند معاصر زرتشتی به نام خانواده «ورجاوند» ساخته شده و اکنون به عنوان نمایشگاه کاربرد دارد.
اما آتش بهرام یا آتشی که در این آتشکده نگهداری می‌شود، پیشینه‌ای نزدیک به ۱۵۰۰ سال دارد و آتش اصلی یکی از آتشکده مهم دوران ساسانی یعنی آذرفرنبغ فارس است. این آتش پس از یورش اعراب، مدت‌ها به صورت پنهانی در غار اشکفت یزدان در نزدیکی عقدا و سپس روستاهای زرتشتی نشین مانند شریف آباد اردکان جا به جا می‌شده است تا اینکه در دوران پهلوی، امکان استقرار آن در آتشکده یزد پدید می‌آید.

معماری آتشکده یزد

زمانی که معماری هخامنشی ایرانی و هندی آتشکده یزد را از روی تصاویرش می‌بینم، از دنج بودن و در عین حال زیبایی باشکوه، با رنگ‌های گرمش روی دیوارها و رنگ آبی‌اش روی فروهر لذت می‌برم. بخشی از این زیبایی‌ها، شاهکار هنرمندان اصفهانی‌ است که تراشیدن سرستون‌های سنگی و سنگ‌های گلدار پای دیوار آتشکده یزد را انجام دادند، بخشی دیگرش هم بر عهده کاشی‌کاران یزدی بوده که دستی بر کاشی‌کاری نگاره فروهر آتشکده داشتند.

اگر مسجد، کنیسه و کلیسا را به ترتیب، عبادتگاه‌های ادیان اسلامی، یهودی و مسیحی بدانیم، معماری آتشگاه را می‌توان نماد نیایشگاه زرتشتیان دانست که یکی از آن‌ها، آتشکده بهرام یزد است. طرح معماری کلی این ساختمان از پارسیان هند و معماری ایرانی است. آتشکده یزد، حیاطی بزرگ، با درختان سبز سرو و کاج و یک حوض دایره‌ای فیروزه‌ای دارد که دور تا دور ساختمان را احاطه کرده‌اند.

نمای داخلی آتشکده بهرام

نگاره فروهر به عنوان یکی از نمادهای زرتشتیان و هخامنیشان را در سرستون‌های آتشکده یزد با رنگ‌های خوش‌رنگ کاشی‌کاری شده‌اش می‌بینیم که در همان ابتدا نشان‌دهنده فرهنگ آریایی و آیین زرتشتی است. یکی از مولفه‌های برتر آتشکده‌ها نسبت به دیگر نیایشگاه‌ها، وجود حوض آب است.

سه آتش سه آتش شلعه‌ور به نام‌های آتش ورهرام، آتش آذران و آتش دادگاه در سه آتشدان آتشکده یزد واقع شده که آتش ورهرام مهم‌تر از آذران و دادگاه است.

از حوض آتشکده یزد چه بگویم که به شخصه جذبش شدم. حوض با اشکال دایره‌ای، مربع و مستطیلی را می‌توان عضو مهم در حیاط و معماری خانه‌ها در دوره‌های مختلف دانست که چشم هر گردشگری را به خود مشغول می‌کنند؛ از حوض کاخ مرمر رامسر، حوض کاخ چهل‌ستون اصفهان، حوض کاخ هشت بهشت گرفته تا حوض کاخ عالی قاپو، حوض خانه صرافلار، حوض خانه مدرس و… .

ساخت آتشکده بهرام

آتشکده یزد که آن را با نام‌های دیگری همچون آتشکده بهرام یزد و خانه زرتشتیان یزد نیز می‌شناسند، یکی از نیایشگاه‌های معروف زرتشتیان است که در دوران پهلوی اول در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی ساخته شد.

در آبان ماه همان سال یک زرتشتی پارسی به نام «همابائی» سرمایه‌ای را برای ساخت این آتشکده در نظر گرفت و قطعه زمینی به بزرگی ۶،۸۸۱ متر مربع را برای این‌کار انتخاب کرد که از سوی چند تن از زرتشتیان ایران از جمله برادران امانت به یاد فوت پدرشان «اردشیر مهربان رستم امانت» وقف شده بود.

مهندسان پارسی نقشه این بنا را کشیدند و ارباب جمشید امانت، یکی از برادران امانت، سرپرستی و نظارت بر ساخت آن را بر عهده گرفت. وی در خاطرات خود نوشته است که پنج بار به هند سفر کرده تا رضایت انجمن پارسیان هند، گروهی از زرتشتیان ایرانی‌تبار، را برای پرداخت هزینه ساختمان آتشکده ورهرام یزد جلب کند. این سفر‌ها چهار بار با کشتی‌های بخار از طریق اقیانوس هند و یک بار با پای پیاده و شتر از ریگ‌زار‌های بلوچستان ایران و پاکستان انجام شد.

تصاویری از آتشکده بهرام یزد

بهترین زمان بازدید از آتشکده زرتشتیان

بازدید شما از آتشکده یزد رایگان نخواهد بود و حدود ۱ تا ۲ ساعت زمان می‌برد. این زمان در روزهای ویژه جشن نوروز و ایام تابستان که زرتشتیان و غیر زرتشتیان برای دیدن فرهنگ آیینی خود به آنجا می‌روید، ممکن است طولانی‌تر شود. به همین دلیل، بهترین زمان برای بازدید از این مکان تاریخی-مذهبی، نیمه دوم سال در فصل پاییز و زمستان است.

آداب رفتن به آتشکده

آتشکده یزد مکانی مقدس است و آدابی برای ورود به آن وجود دارد:

مردان و زنان باید هنگام ورود به این مکان پاکیزه باشند.

قداست این مکان در میان زرتشتیان مانند مسجد برای مسلمانان است و بانوان در دوره‌های خاص نمی‌توانند به آن وارد شوند.

مردان زرتشتی به هنگام ورود از کلاه سفید و زنان از روسری سفید به‌همراه لباس رنگ روشن استفاده می‌کنند و کفش‌های خود را درمی‌آورند.

کسی نباید به آتش مقدس نزدیک شود؛ چراکه نفس انسان آن را آلوده می‌کند.

جایگاه آتش و آتشکده در فرهنگ زرتشتیان

بر پایه باور زرتشتیان، آتش نمادی از «اشا» یا «اردیبهشت» به عنوان یکی از فرشتگان یا یکی از ویژگی‌های خداوند (اهورامزدا) است. «اشا» نماینده نظم و هنجار در جامعه و جهان است و نماد مادی آن، آتش است.
اما ریشه وجود آتشکده‌ها، به پیش از پیدایش دین زرتشتی بازمی‌گردد. آتش نقش مهمی در شهرنشینی و تمدن داشته و از دوران کوچگردی تا زمان انقلاب کشاورزی، به انسان‌ها برای صنعت، پزشکی و تامین روشنایی کمک بسیاری می‌کرده است. آتشکده محلی بوده است که اهالی یک شهر یا روستا، یک آتش را در آنجا روشن نگه می‌داشته‌اند تا هر زمان به آن نیاز داشتند، به آن دسترسی داشته باشند. پس از پیدایش دین زرتشتی در ایران، آتشکده‌ها، جایگاهی مذهبی پیدا کردند و محل گردهمایی دینی پیروان این دین شدند.

سفر مارکت , علی بابا , خلیج فارس