معرفی تاریخچه و معماری بازار سنتی همدان و برای آشنایی با قسمت های مختلف بازار بزرگ همدان همراه ما باشید.
بازار همدان از بازارهای سنتی و قدیمی ایرانی است که در سال ۱۳۷۷ در آثار ملی ایران ثبت شده است. این بازار شامل بخش های مختلف از جمله راسته بزازها، راسته زرگرها و… است. از شاخص ترین آثار بازار همدان می توان به مسجد جامع اشاره کرد. همچنین بازار همدان شامل کاروانسراهای تجاری چون کاروانسرای گلشن و شریفیه است. در قسمت زیر به معرفی بازار سنتی همدان پرداخته ایم. برای افزایش اطلاعاتتان در این زمینه در نیک صالحی همراه ما باشید.
بازار سنتی همدان
معرفی بازار شهر زیبای همدان و راسته های این بازار قدیمی و سنتی.
تصاویر جالب از بازار سنتی همدانتاریخچه بازار بزرگ همدان
همدان، از جمله شهرهایی با پیشینه تاریخی درازمدت در ایران است. در آثار باستانی به جا مانده از دوران حکومت مادها، از هگمتانه به عنوان نام قدیمی این شهر استفاده شده است. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که داد و ستد و مبادله کالا در بازارها، تاریخ طویلی دارد. همدان بر سر شاهراه تجاری جهان، یعنی ابریشم، قرار داشت و این یعنی رونق تجارت و عبور و مرور در این شهر. بازار، به عنوان هسته زندگی مردم، قلب و مرکز شهر محسوب می‌شد. بازارها معمولاً در جایی بنا می‌شدند که محل رفت‌وآمد بیشتر ساکنین شهرها باشند؛ به‌طور مثال، جایی در نزدیکی دروازه اصلی شهر. در مورد بازار بزرگ همدان، گمان‌های متفاوتی وجود دارد.
در برخی از اسناد تاریخی، قدمت آن را به دوران حکومت سامانیان در قرن چهارم پس از هجرت نسبت دادند. برخی نیز معتقدند این بنا در دوره صفویه ساخته شده است. هرچند حتی عده‌ای از مورخین اعتقاد دارند تاریخ بازار سنتی همدان، به خیلی قبل‌تر، زمانی که هگمتانه پایتخت کشور در دوران حکومت مادها بوده، باز می‌گردد و بخش‌هایی از بازار، از آن دوران برای داد و ستد و بازرگانی استفاده می‌شد.
همدان که نقطه‌ی مهمی از کشور، از دیرباز تاکنون بوده است، محل عبور کاروان‌های مختلفی بود که برای تجارت، به نقاط مختلف شکور و دنیا سفر می‌کردند. بازار بزرگ در پاسخ به چنین تقاضایی احداث شد تا تاجران بتوانند محصولات خود را عرضه کند و خریداران، کالای موردنظر خود را بخرند. پس گمان می‌رود نظریه سوم، نظریه درست‌تری بوده باشد؛ اما شکل امروزی آن، به معماری دوران صفویه شباهت بیشتری دارد. گفتنی است، مجموعه تاریخی بازار همدان در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری بازار بزرگ همدان
بازار همدان از گردهم آمدن سراها، راسته‌ها، گره‌ها، میدان‌ها، حجره‌ها و مسجد جامع، مسجد پیغمبر و شاهزاده حسین به وجود آمده است. بازارهای بزرگ در ایران، معمولاً به صورت مسقف ساخته می‌شدند و در آن‌ها، انواع و اقسام حرفه و مشاغل، مشغول داد و ستد بودند. بازار بزرگ همدان نیز چنین است. البته با توجه به گسترش بازار، تمام قسمت‌های آن مسقف نیست.
درهرحال، بخش مسقف از گنبدهای مختلفی تشکیل شده که بین هر گنبد، یک الوار چوب، به عنوان پایه، قرار گرفته است. این گنبدها به جریان باد و خنک نگه داشتن بازار در گرما و جلوگیری از خیس شدن کالاها و مردم در شهر سرد و برفی‌ای چون همدان کمک می‌کنند. بخش آجری این بازار، مانند اکثر بناهای آجری، به شکل زیبایی به کمک ستون‌ها برپا مانده است. این بازار از لحاظ بصری، جلوه باشکوهی برای گردشگران خارجی دارد.
قسمت های مختلف بازار همدان
بازار زیبای همدان که در سال ۱۳۷۷ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده، از ۳۸ راسته و ۲۶ سرا و کاروانسرا تشکیل شده که هر راسته به حرفه‌ای خاص تعلق داشته و مجموعه متنوعی از کسب و کارهای سنتی و مدرن در آن عرضه می‌شده است.
راسته زرگرها، کفش‌دوزهای کوچک و بزرگ، مسگرها، شیشه فروش‌ها، نخود بریزها، صندوق‌سازها، دباغ‌خانه، حلبی‌سازها، صحاف‌خانه، پالان‌دوزها، چاقوسازها، چلنگرها، کاه‌فروش‌ها و موتاب‌خانه از جمله راسته‌هایی هستند که بر حسب حرفه کاسب‌ها نامگذاری شده‌اند.
برخی از راسته‌های بازار سنتی همدان هم به نام بانیان آن‌ها شناخته شده‌اند که راسته‌های حسین‌خانی و حاج فضل‌الله از آن جمله هستند همچنین راسته یهودی‌ها، مسجد جامع و قبله از دیگر راسته‌های زیبای بازار همدان هستند.
نمایی از بازار همدانیکی از شاخص‌ترین آثار مجموعه بازار همدان، مسجد جامع شهر است که یادگار دوره قاجاریه و به اعتقاد برخی از محققان پیش از آن است، این مسجد زیبا دارای یکی از زیباترین شبستان‌های مسقف(شبستان زمستانی) تاریخ معماری ایران است و زیبایی بازار را دو‌چندان کرده است.
بازار قدیمی همدان در طول تاریخ محل تأمین بسیاری از مایحتاج مردم شهر بوده و اگرچه با گذر زمان بسیاری از شغل‌های سنتی به دست فراموشی سپرده شده و اغلب راسته‌های نامبرده تغییر کاربری داده‌اند اما وجه سنتی بازار همچنان حفظ شده و قدم زدن در آن تداعی کننده تاریخ مردمان این کهن شهر است.
کاروانسرا های بازار
کاروانسراها از دیگر بخش‌های بازار تاریخی همدان محسوب می‌شوند که در دو گروه عمده جای دارند. کاروانسراهای تجاری همچون کاروانسرای شریفیه و کاروانسراهای کاروانی- تجاری مانند کاروانسرای گلشن (بیشتر کاروانسراهای تجاری- کاروانی دارای حیاط مرکزی هستند . حجره‌ها پیرامون حیاط مرکزی و در دو طبقه بنا شده‌اند که حجره‌های طبقه پایین به عرضه کالا اختصاص دارند . حجره‌های طبقه بالا مخصوص استراحت و خواب کاروانیان بوده‌اند. کاروانسرای گلشن در حال حاضر مرکز فروش گلیم، موکت و پارچه میباشد.
تعداد کاروانسراهای بازار همدان بالغ بر ۱۲۰ واحد بوده است که تقریبا دو برابر تعداد کاروانسراهای شهر اصفهان، پایتخت دوران صفویه است.
اکثر کاروانسراهای مهم همدان نیز یادگار زمان قاجاریه هستند. چندین منظور در بنای آن‌ها بوده بدین معنی که در دو طبقه ساخته شده از طبقات پایین به‌عنوان دکان (حجره) و دفتر امور تجاری استفاده می‌شد و طبقه فوقانی انبارهایی برای نگهداری کالا بود که بعدها از این طبقه برای دفتر تجاری نیز استفاده می‌شد.
گرمابه های بازار
در بازار تاریخی همدان چند گرمابه عمومی نیز مخصوص بازاریان و مسافران وجود داشت که فقط روزها فعال بودند. همچنین در تقاطع راسته‌ها، نانوایی، آشپزی، دکان‌های بقالی و قهوه‌خانه (چایخانه) در سراسر روز به کار مشغول بودند.
این بازار در دوره قاجاریه بازسازی شد و در دهه ۱۳۳۰ خورشیدی، سقف طاقی و قوسی شکل بازار به بهانه تاریکی توسط شهرداری وقت حذف شد اما در همان سال بازاریان تابستانی بسیار گرم و زمستانی بسیار سخت را پشت سر گذاشتند و در نهایت به ایجاد سقف چوبی و شیروانی اقدام کردند.
بازار تاریخی همدان در چند سال گذشته بارها قربانی حریق شده است که این حوادث ناگوار سبب از بین رفتن بخش‌های مختلفی از این مجموعه شده است. در آتش‌سوزی اخیر که در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۲ خورشیدی رخ داد، راسته بازار نخود بریزها و خرازی‌ها از بین رفت (بازار نخود بریزها بخشی از بازار مرکزی بود که در اثر وضعیت نابسامان کشاورزی استان، به محل فروش لوازم بهدشتی تبدیل شد و به راسته خرازی فروشی‌ها تغییر نام یافت).
از ۵ سال گذشته تاکنون این چهارمین آتش‌سوزی در بازار همدان است که به علت نقص در سیستم برق‌رسانی و سیم‌کشی اتفاق افتاده است.
سوغاتی بازار بزرگ همدان
سفر به همدان و بازدید از بهترین جاهای دیدنی همدان مانند بازار بزرگ، آرامگاه باباطاهر، آرامگاه ابوعلی سینا، حمام قلعه، تپه هگمتانه، کلیسای گریگوری (کلیسای حضرت مریم)، گنبد علویان و غیره، هیجان بسیاری دارد. مطمئناً خرید سوغاتی نیز از اوجب واجبات است. در بازار بزرگ همدان، هر آنچه نیاز داشته باشید، اعم از سوغاتی‌های خوراکی مانند شیرینی و آجیل و خوراکی‌های سنتی همدان و صنایع دستی همدان وجود دارد. سفال، مهم‌ترین دستاورد شما در بازار بزرگ خواهد بود. همدان به سفال‌هایش شهرت دارد و بهترین وسایل سفالی در این شهر ساخته می‌شوند. جز سفال، فرش، تابلو فرش و قالیچه نیز در این بازار به وفور یافت می‌شود. محصولات چرمی مانند کیف، کفش، لباس و غیره نیز پیشنهاد بعدی ما برای خرید سوغاتی از بازار بزرگ همدان هستند.
بازار بزرگ و تاریخی همدانهتل های اطراف بازار سنتی همدان
بازار سنتی همدان در میدان امام خمینی این شهر که از نقاط مهم و مرکزی محسوب می‌شود، قرار گرفته است. اگر شما قصد داشته باشید پیش از سفر به همدان، از طریق سفرمارکت، اقدام به رزرو اتاق در یکی از هتل های همدان کنید، تعدادی از هتل‌هایی که در محدوده بازار بزرگ واقع شده‌اند را نام خواهیم برد:
هتل آپارتمان خاتم همدان: واقع در میدان فلسطین و ۱.۰۸ کیلومتری بازار
هتل باباطاهر همدان: واقع در ضلع شرقی آرامگاه باباطاهر و در فاصله ۱.۹۸ کیلومتری از بازار
هتل آرین همدان: واقع در خیابان تختی و در فاصله ۲.۵۵ کیلومتری بازار
هتل بوعلی همدان: در خیابان بوعلی و در فاصله ۳.۵۵ کیلومتری بازار
مهمانپذیر اردیبهشت همدان: واقع در میدان امام خمینی – ابتدای خیابان شهدا و در فاصله ۴.۲۶ کیلومتری بازار
هتل امیران همدان: واقع در بلوار بعثت و در فاصله ۴.۷۹ کیلومتری بازار
سفر مارکت , ایسنا , سیری در ایران
