اعتیاد بلای خانمانسوز

طنین یاس-متاسفانه اعتیاد دارای عوارض و آثار متعددی است که علاوه بر اتلاف پول، می توان به عوارض جسمی، روانی و اجتماعی آن اشاره کرد:
عوارض اعتیاد:
متاسفانه اعتیاد دارای عوارض و آثار متعددی است که علاوه بر اتلاف پول، می توان به عوارض جسمی، روانی و اجتماعی آن اشاره کرد:
الف: عوارض جسمانی

۱٫ معتاد اگر مصرف روزانه اش متوقف شود و از ۱۰ الی ۱۲ ساعت تجاوز کند، به عوارض جسمی و ناراحتی عصبی، اضطراب، بی قراری، عطسه، آب ریزش بینی و چشم، ناراحتی های عضلانی، فشار شدید در ستون فقرات، دل درد و دل پیچه، بی اشتهایی، استفراغ مکرر، لاغر شدن و کم شدن وزن مبتلا می شود.

۲٫ ورود مرفین یا هروئین به بدن، کار دستگاه عصبی را در سطوح مختلف تغییر می دهد و در صورت تداوم آن را به بدکاری مزمن و دائمی سوق می دهد.

۳٫ مواد افیونی موجب تنبل شدن کبد گردیده، راه ریختن صفرا به روده ها را منقبض و تنگ می کند و چون ترشحات پانکراس به خوبی در روده ها نمی ریزد، یرقان ایجاد شده و اثرات ناگواری برای دستگاه گوارش ایجاد می شود.

۴٫ کلیه ها بر اثر مصرف مواد مخدر دچار ورم شده و موجب تکرار ادرار از یک سو و یا دفع ادرار توام با درد می شود.

۵٫ استعمال مواد مخدر موجب کم یا متوقف شدن میل جنسی می شود زنان معتاد خیلی زود نازا می شوند و در زمان بارداری با احتمال سقط جنین مواجه خواهند بود.

۶٫ مواد مخدر تارهای صوتی حنجره را تحریک کرده و گاه موجب بیماری برنشیت مزمن، آسم و یا حتی سل می شوند.

۷٫ چنان چه دود تریاک ریه را پرکند و اکسیژن لازم به خون نرسد، تپش قلب تنگی نفس و دوران سر ایجاد می شود.

۸٫ از عوارض دیگر می توان خشکی پوست، قرمز شدن و بالا رفتن حرارت آن در نقاط مختلف بدن و شکننده شدن ناخن ها و به طور کلی ضعف عمومی را نام برد.

ب: عوارض روانی

معتاد فاقد تعادل روانی است و لاابالی گری، ضعف اراده، عدم توجه به مقررات و تسلیم شدن در برابر پیشامدها از خصوصیات رفتاری معتاد است. معتادان از لحاظ عاطفی نابالغ، عصیانگر، بی قرار و دارای احساسات خصومت زا هستند. آن ها دائماً مضطرب هستند و احساس بی کفایتی و تنهایی می کنند.

ج: عوارض اجتماعی:

فرد معتاد نسبت به اعضای خانواده خود احساس مسئولیت نمی کند. موقعیت اجتماعی متزلزلی دارد. به دیگر افراد اعتماد نداشته و نیازهای خود را مقرر بر دیگران می داند. روابط اجتماعی او سطحی و تصنعی است.

ارتکاب جرایم نزد معتادان هر روز بیشتر می شود زیرا معتاد به ضعف روابط انسانی دچار است و به همین دلایل اعتماد عمومی و اهمیت اجتماعی به خطر می افتد چون معتاد برای تامین مواد مخدر مورد نیاز خود ناچار است به راه های نادرست نظیر دزدی، تجاوز به حقوق دیگران و آدم کشی و … روی آورد.

تفاوت مصرف مواد مخدر بین زنان و مردان

به طور کلی مردان بیش از زنان به مصرف مواد مخدر می پردازند. با وجود این تفاوت های مصرف مواد مخدر بین زنان و مردان پیچیده است و به نوع مواد مخدر مصرفی، سن، طبقه اجتماعی، تحصیلات و موقعیت فرد بستگی دارد. تفاوت مصرف بین دختران و پسران در سنین ۱۵ و ۱۶ سالگی وجود ندارد و یا چندان محسوس نیست. ولی در سنین بین ۲۰ تا ۲۴ سالگی مصرف مواد در مردان بیشتر از زنان مشاهده می شود و این امر نشانگر آن است که عوامل قانونی، فرهنگی، تربیتی و جغرافیایی در افزایش شیوع مواد مخدر بین زنان موثر هستند.

تفاوت سنی در مصرف مواد مخدر در جایی که مجازات های قانونی قوی وجود دارد و هم چنین بین دانش آموزان ترک تحصیلی و جمعیت روستایی بسیار واضح است. این تفاوت ها در مصرف مواد مخدری نظیر حشیش که مقبولیت عام یافته، کمتر آشکار می شود.

برخلاف مواد مخدر غیر قانونی مانند تریاک ، حشیش و … مصرف داروهایی نظیر بنزودیازپین ها بین زنان بیشتر از مردان رایج است و این تفاوت ها با سن افزایش می یابد.

مواد مخدر و راهکارهای مبارزه با آن

بررسی معضل مواد مخدر و راهکارهای مبارزه با آن در سه محور خلاصه می شود که عبارتند از :

۱٫ مبارزه با عرضه مواد مخدر و باندهای قاچاق بین المللی و داخلی که به مقصد یافتن به سودهای کلان این حرفه را انتخاب می کنند.

۲٫ درمان معتادین که باید به گونه ای صورت بگیرد که دوباره به اعتیاد بازنگردند.

۳٫ پیشگیری از اعتیاد که این مرحله مهم ترین و موثرترین راهکارها می باشد. زیرا، با توجه به عوامل زمینه ساز گرایش به مصرف از قبیل بافت جمعیتی جوان پیشگیری بهترین راه حل ممکن است.

پدیده اعتیاد، پیچیدگی های خاص خود را دارد که پیشگیری از آن به نظر بسیار مشکل می آید. برای پیشگیری از ابتلا به مصرف مواد مخدر فقط یک راه کافی نبوده و بایستی در جامعه در یک زمان چندین راهبرد مورد استفاده قرار گیرند.

در اغلب کشورهای جهان سه راهبرد برای کنترل و پیشگیری اعتیاد وجود دارد که عبارتند از:

راهبردهای تربیتی – آموزشی

راهبردهای قانونی- حفاظتی

راهبردهای درمانی

– راهبردهای قانونی- حفاظتی شامل کنترل منابع و مبارزه با باندهای بین المللی قاچاق مواد مخدر، کنترل مرزها و مبارزه با فروشندگان و توزیع کنندگان مواد مخدر در سطح بین المللی، کشوری و محلی است.

راهبردهای درمانی عمدتاً در بحث پیشگیری کاربرد ندارند. زیرا بعد از ابتلا به درمان روی آورده می شود و این مورد شامل درمان های زیست شناختی و روان شناختی است.

– راهبرد تربیتی- آموزشی مهم ترین راهبرد است و از جایگاه بسیار بالاتری نسبت به دو راهبرد فوق به خصوص در پیشگیری برخوردار است. و خانواده کانون اصلی آن محسوب می شود. ضمن آن که مدارس نیز می توانند تاثیرات قابل توجهی داشته باشند.

هدف پیشگیری از مواد مخدر، جلوگیری از یک رویداد سوء اجتماعی است که قطعاَ مقابله با آن در این مرحله بهتر و مقرون به صرفه تر است تا مراحل بعد، برنامه های پیشگیری در صورتی موثر خواهد افتاد که از سن شروع استفاده از مواد مخدر آغاز شود. یعنی نوجوانی.

اغلب افراد معتاد، آغازاعتیاد خود را از دوران نوجوانی و با کشیدن سیگار ذکر می کنند. نتایج حاصل از بسیاری مطالعات به عمل آمده در خصوص جوانان نشان داده است که کشیدن سیگار و مصرف نوشابه های الکلی در سنین نوجوانی با تجربه نمودن حشیش و سایر مواد مخدر در سال های بعد ارتباط مستقیمی دارد.

نقش خانواده و سایر نهادها در پیشگیری از اعتیاد

در بحث اعتیاد و هم چنین سایر مفاسد اخلاقی و اجتماعی در جامعه ما- با گسترش ارتباطات و فرهنگ غربی- خانواده کارکرد اولیه خود را نسبت به دهه پیش از دست داده است و بیشتر بار تربیتی بر دوش نهاد آموزشی، شبه نهاد رسانه ها و هم چنین ابرنهاد حکومت قرار گرفته است. اما با نظری اجمالی به کارکرد نهادهای ذکر شده، می توان پی برد که این نهادها به خوبی این خلاء را پر نکرده اند.

کانونی که بیشترین و اساسی ترین نقش را در پیشگیری از اعتیاد و در صورت بروز آن یعنی درمان اعتیاد بر عهده دارد خانواده است. در یک جامعه که افراد به سوی منکرات تشویق می شوند به راحتی می توان پی برد که یک خانواده متعادل و آگاه می تواند اثرات سوء چنین جامعه ای را به حداقل برساند و شرایط یک زندگی سالم و صمیمانه را در خانه و برای اعضای آن به ویژه نوجوانان و جوانان فراهم آورد.

نقش مدرسه در پیشگیری از اعتیاد

مدرسه کارکردی آموزشی دارد و این آموزشی باید شامل آموزش درس زندگی برای آینده باشد. مدرسه و آموزگار می توانند نقش بسیار موثری در پیشگیری داشته باشند. مدرسه می تواند اثرات ماندگاری بر رشد اجتماعی کودک داشته باشد که در سال های بعد راهنما و کمک موثری برای او باشد. علاوه بر آن فراهم کردن شرایط مناسب برای تجارب اجتماعی، تفریحات سالم گروهی، برنامه های جذاب و سازنده در اوقات فراغت نوجوانان در بسیاری از موارد می تواند مانع موثری برای گرایش نوجوانان به اعتیاد باشد. مدارس باید به دانش آموزان درس احترام به قوانین و روش های مناسب برای مقابله با رابطه با استرس های زندگی و بالا بردن عزت نفس دهند.

رابطه اعتیاد با سایر جرائم و آسیب های اجتماعی

اعتیاد در میان انواع بزهکاری ها، به نوعی ام الفساد است زیرا مواد مخدر بسیار گران و کمیاب بوده و اغلب افرادی که معتاد هستند ناگزیرند برای تامین مواد مورد نیاز خود به انجام فعالیت های غیرقانونی و نامشروع دیگر روی آورند. از همین رو میان آلودگی به مواد مخدر و جرایم دیگر یک ارتباط مستقیم وجود دارد که این ارتباط به دو شکل صورت می پذیرد.

شکل اول حالتی است که اعتیاد به عنوان یک علت وقوع جرم در کنار عامل قبلی جرم زا، باعث وقوع جرم می گردد در حالی که در شکل دوم، اعتیاد به تنهایی باعث ارتکاب جرایم می گردد یعنی فرد زمینه ای برای ارتکاب جرم ندارد ولی در اثر اعتیاد، زمینه های جرم زایی را برای خود ایجاد کرده است. ارتباط اعتیاد با ارتکاب جرائم امری مشخص است. اثر اعتیاد در فرد به صورت تغییرات جسمی و ظاهری و هم چنین دگرگونی های رفتاری بروز می نماید. این تغییر و دگرگونی در وضعیت معتاد، متناسب با پیشرفت اعتیاد افزایش می یابد. اعتیاد به سرعت، قدرت، درک، شعور، احساسات، و عواطف را از بین می برد. و موجبات ارتکاب همه گونه اعمال خلاف را فراهم می آورد.

این پدیده پیامدهای بسیار شوم و کشنده ای در پی دارد از جمله این که فرد را به سمت انواع بی بند و باری جنسی سوق می دهد. شخص معتاد مقاومت خود را از دست داده، لاابالی گردیده و با بی تفاوتی خود و خانواده اش را در اختیار دیگران قرار می دهد. از طرف دیگر اعتیاد موجب از دست دادن کار فرد شده و تامین مخارج بر شخص معتاد سخت می شود. به همین علت برای تامین مواد مورد نیاز خود ممکن است به ناچار به کارهایی هم چون دزدی، خود فروشی و فحشا مبادرت ورزد تا بتواند پول مورد نیاز خود را به دست آورد. به همین دلیل بسیاری از روسپیان معتاد هستند و یا به عبارت دیگر معتادان، برای تامین مواد مورد نیاز خود روسپی می شوند.

فحشا محصول فرعی قاچاق مواد مخدر- تروریسم و مافیاست. شبکه ترقی جنایات سازمان یافته در کنار قاچاق اسلحه و مواد مخدر، از به کارگیری روسپیان جهت تعیین بودجه فعالیت هایشان استفاده می کنند. معتادانی را در چنین مکان هایی کار می نمایند نه تنها از نظر اخلاقی مورد بهره برداری قرار می گیرند بلکه در معرض تهدید جسمی شدید و بدرفتاری نیز هستند. آنها تقریباً در اسارت و در حالت وحشت دائمی زندگی می کنند.

زنان مصرف کننده مواد مخدر کمتر از مردان مرتکب جرم می شوند و اغلب هزینه خود را از طریق خودفروشی تامین می کنند. در گزارش استراسبورگ در سال ۲۰۰۰ آمده که خودفروشی یک منبع رایج برای بیش از ۶۰ % زنان معتاد است.

اعتیاد سرپرست خانوار یا زن در خانواده از مهمترین دلایل تقاضای طلاق در پرونده های مجتمع قضایی خانواده است. چنان که دستگیر شدگان مجرم مرتبط به مواد رو به افزایش بوده و این روند هم سو با افزایش طلاق در جامعه است.

مبارزه با مواد مخدر از نظر اسلام

جذب مواد سمی هم چون مواد مخدر از نظر اسلام خوردن مال به باطل است و این امر در آیه ۲۹ سوره نساء نهی شده است. طبق آیات الهی برای سوداگران مجازاتی در حد مرگ تجویز شده است. قاچاقچیان مواد مخدر، بذرفساد و هلاکت را برای نابودی امت اسلامی و بشریت در روی زمین می افشانند و از مصادیق مفسد فی الارض هستند که مشمول آیه ۳۳ سوره مائده می باشند.

خداوند در این آیه می فرمایند:

انما جزاء الذین یحاربون ا…و رسوله و یسعون فی الارض فسادا ان یقتلوا او یصلبوا او تقطع ایدیهم و ارجلهم من خلاف او ینفوا من الارض ذلک لهم خزی فی الدنیا و لهم فی الاخره عذاب عظیم.

حکم شرع برای این تبه کاران اجتماعی مجازاتی سنگین تر از مجازات قاتلان تعیین کرده است، زیرا در مجازات قاتل حکم قاعده قصاص جاری است که با گذشت ولی دم، قاتل با پرداخت دیه اعدام نمی شود. در حالی که در مفسدین فی الارض چنین گذشت و تخفیفی راه ندارد.

آیات دیگری که می توان در این زمینه به آن ها استناد کرد به شرح زیر است:

۱٫ حرمت خباثت: « هر آنچه از خباثت باشد، بر ما حرام است » که مواد مخدر جزء خباثت محسوب می گردد. ( قسمتی از آیه ۱۵۷ سوره اعراف)

۲٫ حرمت اسراف و تبذیر: که دود کردن سرمایه شخصی و درآمد ملی خود اسراف بزرگی است.( آیه ۱۴۱ سوره انعام و آیه ۲۶ و ۲۷ سوره اسراء به موضوع حرمت اسراف پرداخته اند.)

۳٫ اصل صیانت نفس: مسلمان با مصرف مواد مخدر خود را به هلاکت انداخته و برخلاف فطرت عمل می کند و بر این اساس از گروه مسلمانان خارج می شود. ….. خودتان را با دست خودتان به هلاکت نیندازید….. ( قسمتی از آیه ۱۹۵ سوره بقره).