ربا یا نزول به دلیل عواقبی که خواهد داشت یکی از منفورترین اعمال نزد خداست و خداوند آن ها را حرام اعلام کرده است
اسلام برای هر چیزی دلیل و منطقی دارد و هر حکمی که در آن آمده است بر اساس مصلحت اسلام و مومنین است. یکی از مسائل مهمی که مردم درگیر آن هستند مسئله گرفتن ربا و دادن ربا است که اسلام عنوان کرده که هر دوی اینها حرام است مگر در مواردی که در ادامه در نیک صالحی می خوانید
گرفتن ربا
طبق نظر مراجع عظام تقلید که برگرفته از آیات و روایات می باشد، معامله ربوی جایز نیست
اما چند مورد از این حکم استثناء شده که به آن اشاره می شود:
۱٫ ربا گرفتن مسلمان از کافر که در پناه اسلام نیست .
۲٫ ربا گرفتن پدر و فرزند از یکدیگر.
۳٫ ربا گرفتن زن و شوهر از یکدیگر.
تبصره. طبق فتواى آیت اللَّه تبریزى معامله ربوى با کافر نیز حرام است ; ولى مسلمان
مى تواند از او چیزى را به صورت ربا به قصد استنقاذ ( تصرف مجاز ) بگیرد.
هر آنچه باید راجع به احکام ربا بدانید
زیادیای که در معامله یا قرض ربوی شرط میشود، یا عین است یا منفعت، مانند سکونت در خانهای یا عملی که مالیت دارد، مانند دوختن لباس یا چیزی که در آن منفعت است، مانند شرط مصالحه یا بیع محابات و یا چیزی که در آن غرض عقلایی وجود دارد، مانند شرط نظافت مسجد. شرط زیادی عینی یا حکمی که مالیت دارد، مانند قسم دوم و سوم موجب تحقق ربا میشود.
در تحقق ربا با شرط زیادی حکمی که مالیت ندارد، اختلاف است؛ چنان که در ثبوت ربا در شرط زیادی حکمی که از ناحیه اجل قرار دادن برای یکی از دو عوض در بیع نسیه حاصل میشود، اختلاف است؛ هرچند مشهور قائل به تحقق ربا با آن هستند. پولهایی که امروزه در بازار جریان دارد از جنس نقدین به شمار نمیروند؛ از این رو، ربا در آنها جریان ندارد.
ربا در شرع بر دو قسم است: ربای قرضی، ربای در معامله.
ربای قرضی آن است که کسی مالش را به دیگری قرض دهد به شرطی که پس از مدتی زیادتر از آن چه داده پس بگیرد، خواه زیادی از جنس باشد، مثل این که ده تومان بدهد و شرط کند یازده تومان بگیرد یا این که زیادی در کار باشد مثل این که ده تومان قرض بدهد و شرط کند که علاوه بر پس دادن ده تومان لباسش را هم بدوزد و هم چنین است زیادی نسبت به بهره و منفعت مثل این که ده تومان قرض دهد به شرطی که یک سال مجانی در خانه اش بنشیند و یا این که زیادی از قبیل وصف باشد مثل این که ده مثقال طلای نساخته قرض بدهد بعد ده مثقال طلای ساخته پس بگیرد.
احکام گرفتن ربا
ربای در معامله آن است که معامله بریک جنس صورت بگیرد یعنی عوض و معوض از یک جنس باشند مثل این که برنج را به برنج بفروشد یا روغن را به روغن و آن جنس هم در داد و ستد کشیدنی یا پیمانه ای باشد با زیادی معامله شود مثل این که یک کیلو گندم را به دو کیلو معامله کند. یا یک پیمانه شیر را به دو پیمانه بفروشد. اما ربا در اجناسی که بصورت عددی خرید و فروش میشوند مثل گردو و یا تخم مرغ حرام نیست.
فرقی در حرمت معامله ربوی نیست بین اینکه عوض و معوض هر دو از جمیع جهات برابر باشند یا یکی سالم و دیگری معیوب یا یکی بهتر از دیگری باشد مثل این که یک کیلو گندم اعلا بفروشد به دو کیلو گندم درجه پایین و نیز فرقی هم نیست بین این که زیادی از همان جنس باشد و یا از جنس دیگر یک کیلو گندم بفروشد به دو کیلو گندم یا یک کیلو گندم بفروشد به یک کیلو گندم با یک سیر برنج و همچنین فرقی نیست که زیادی عینی باشد مثل همین که گندم بفروشد به بیشتر یا حکمی باشد مثل این که یک کیلو گندم را بفروشد به یک کیلو گندمی که دو ماه دیگر می گیرد.
نکاتی درباره گرفتن ربا
برای دوری از ربا، لازم است که افرادی که اهل تجارت هستند طبق روایت وارده، از مسائل و احکام ربا مطلع باشند.
-کلمات و گفتار در ایجاد و عدم آن، نقش اساسی دارند؛ مثلا شخصی کالای را به صورت نسیه یا قسطی میخرد، فروشنده بعد از بیان قیمت نقدی، می گوید: این قیمتش صد هزار تومان است و برای سه ماه دیگر سودش می شود صد و بیست هزار تومان، این گونه گفتار شبهه ربا دارد اما اگر بگوید قیمت نقدی این قدر و قیمت نسیه سه ماهی صد و بیست هزار تومان است بدون بکار بردن کلمه سود که شبهه ربا ندارد و یا در خرید و فروش طلا، نباید کلمه تعویض را بکار برد و باید کلمات خرید و فروش مطرح شود. هم چنان که در برخورد و گفتگو بین افراد جملات در معنی شاید یکی باشند ولی از جهت ظاهری بعضی جمله ها قشنگ هستند و بعضی جمله ها زشت
– گاهی امور بانکی قوانین آن از لحاظ شرعی صحیح است اما مجریان امور بانکی
وارد نیستند یا حوصله بکارگیری آن را ندارند.
– جو و گندم یک جنس حساب میشوند پس اگر یک من گندم را به دو من
جو بفروشد ربوی و حرام است.
افکار نیوز و باشگاه خبرنگاران