در این مطلب از سایت به زندگینامه حضرت زهرا (س) دختر حضرت محمد (ص) و خدیجه (س)، همسر علی بن ابیطالب خواهیم پرداخت . فاطمه، در لغت به معنی بریده شده و جدا شده است. پیامبر خدا حضرت زهرا را اولین و آخرین سرور زنان در تمام دنیا معرفی کرده است.با ما همراه باشید.
زندگینامه حضرت زهرا را با هم مرور میکنیم. حضرت زهرا (س) یکی از پنج بانوی قدسی تاریخ جهان به شمار می‌رود. این بانو برترین و والاترین مقام بانوی جهان در تمام قرون و اعصار را دارد. دختر پیامبر یکی از پنج بانوی قدسی تاریخ جهان محسوب می شود. حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) دختر پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، و همسر علی بن ابیطالب، از شخصیت‌های برجسته تاریخ اسلام و یکی از مهم‌ترین زنان در تاریخ بشریت به شمار می‌رود. حضرت زهرا(ع) افتخار خاندان وحی است. با ما همراه باشد.
زندگینامه حضرت زهرا
حضرت زهرا (س) یکی از پنج بانوی قدسی تاریخ جهان به شمار می‌رود و جایگاه بسیار رفیعی در دین اسلام دارد. آن حضرت (س) سومین معصوم، دختر معصوم، همسر معصوم و مادر معصوم و دارای ویژگی‌های ممتاز متعددی است.
۱۲ امام بزرگوار شیعه (علیهم السلام) از نسل حضرت فاطمه زهرا (س) هستند؛ مطابق روایات سوره و آیاتی از قرآن کریم مانند سوره کوثر، سوره انسان، آیه تطهیر و آیه مودت در حق آن حضرت (س) و همسر و فرزندانش نازل گردیده است و دوستی و دشمنی با ایشان، به منزله دوستی و دشمنی با پیامبر (ص) است.
زندگینامه حضرت زهرا کاملبیشک بر کسی پوشیده نیست که حضرت زهرا (س) مجموع صفات پدرشان، حضرت محمد (ص) را در خود دارند. حضرت زهرا (س) نه تنها صفات پدر را در خود داشتند، بلکه هر آنچه از علم، معرفت، اخلاق وایمان پدر در دست داشتند و برای دیگران به اشتراک می‌گذاشتند، که حقیقت اسلام زنده بماند و جاودانه شود.
زندگینامه حضرت فاطمه (س) شناخت شخصیت حضرت زهرا (س) از تولد تا شهادت
زندگینامه حضرت فاطمه زهرا (س) از ولادت تا شهادت
حضرت فاطمه زهرا (س) دختر گرامی خاتم الانبیاء حضرت محمد (ص) و حضرت خدیجه کبری (س)، همسر مکرمه حضرت امام علی (ع) و مادر ارجمند حضرت امام حسن (ع) و امام حسین (ع) و حضرت زینب کبری (س) است.
پدر بزرگوار حضرت زهرا (س) خاتم پیامبران الهی و برترین مخلوق خداوند و مادرش خدیجه، از زنان بزرگ و شریف قریش و نخستین بانویی بود که به اسلام گروید و تمامی ثروت و دارایی خود را برای خدمت به اسلام و مسلمانان صرف کرد. خدیجه در دوران جاهلیت و دوران پیش از ظهور اسلام نیز به پاکدامنی مشهور بود، تا جایی که از او به طاهره (پاکیزه) یاد می‌شد.
تاریخ ولادت و وفات حضرت زهرا (س)
حضرت فاطمه زهرا (س) در روز بیستم جمادی الثانی سال پنجم پس از بعثت در مکه مکرمه، چشم به جهان گشود. در مورد تاریخ ولادت ایشان اختلاف وجود دارد. تاریخ ولادت حضرت زهرا (س) در بیشتر منابع اهل سنت، پنج سال پیش از بعثت و در زمانی که قریش مشغول مرمت خانه کعبه بودند، در برخی سال دوم بعثت و در بیشتر منابع شیعی، پنج سال پس از بعثت پیامبر اسلام (ص) ذکر شده است. به روایتی وی در ۲۰ جمادی‌الثانی سال پنجم بعثت (حدود ۶۰۴ یا ۶۱۴ میلادی) در مکه به دنیا آمد و در ۳ جمادی‌الثانی سال ۱۱ هجری (حدود ۶۳۲ میلادی) در مدینه درگذشت .
مطابق با برخی روایات رسول خدا (ص) قبل از انعقاد نطفه حضرت زهرا (س) از سوی خدا مامور شد که چهل شبانه روز از حضرت خدیجه (س) فاصله بگیرد و خانه را ترک نموده در مکانی معتکف گردد. آن حضرت این ایام را به روزه و عبادت سپری نمود و در پایان این اعتکاف چهل روزه جبرئیل بر رسول خدا فرود آمد و در حالی که طعامی با خود به همراه آورده بود، به پیامبر گفت: به فرمان خداوند با این طعامی که به دستور خدا از بهشت برای تو آورده‌ام افطار کن. پس رسول خدا با آن غذا افطار نمود و پس از افطار به سوی خانه خدیجه روان شد و همان شب نطفه پاک فاطمه منعقد گردید.
در روایتی آمده است که رسول خدا (ص) در دوران حمل حضرت زهرا (س) توسط خدیجه به او فرمود: ای خدیجه! جبرئیل مرا بشارت داده که او دختر است، و گفته که او منشأ نسلی پاک و مبارک است و خداوند تبارک و تعالی مقدّر نموده که نسل من از طریق او برقرار و پایدار بماند، و مقرر فرموده که فرزندان او پس از انقطاع وحی امام و خلیفه خدا در زمین باشند.
جایگاه علمی و فعالیت‌های اجتماعی حضرت زهرا (س)
حضرت فاطمه زهرا (س) در نزد شیعیان اگر چه امام نیست، اما مقام و منزلت او نزد خداوند و در میان مسلمانان به خصوص شیعیان، نه تنها کمتر از سایر ائمه نیست، بلکه آن حضرت همتای امیر المومنین (ع) و دارای منزلتی عظیم‌تر از سایر ائمه طاهرین (علیهم السلام) است.
اگر بخواهیم مقام علمی حضرت زهرا (س) را درک کنیم و به گوشه‌ای از آن پی ببریم، شایسته است به گفتار او در خطبه فدکیه بنگریم؛ چه آنجا که استوارترین جملات را در توحید ذات اقدس ربوبی بر زبان جاری می‌کند، یا آن هنگام که معرفت و بینش خود را نسبت به رسول اکرم آشکار می‌سازد و یا در مجالی که در آن خطبه، امامت را شرح مختصری می‌دهد.
جای جای این خطبه و احتجاجات این بانوی بزرگوار به قرآن کریم و بیان علت تشریع احکام، خود سندی محکم بر اقیانوس بی‌کران علم اوست که متصل به مجرای وحی است.
از دیگر شواهدی که به آن وسیله می‌توان گوشه‌ای از علو مقام حضرت فاطمه زهرا (س) را درک نمود، مراجعه زنان و یا حتی مردان مدینه در مسائل دینی و اعتقادی به آن بزرگوار است که در فرازهای گوناگون تاریخ نقل شده است.
همچنین استدلال‌های عمیق فقهی فاطمه (س) در جریان فدک، به روشنی بر احاطه حضرت زهرا (س) بر سراسر قرآن کریم و شرایع اسلامی دلالت می‌نماید.
زندگی مشترک با علی(ع)
در گزارش‌های تاریخی و روایی آمده است فاطمه(س) به علی(ع) به گونه‌های متفاوت و حتی در حضور پیامبر محبت می‌کرد و او را بهترین همسر می‌خواند.[۵۱] نقل شده است فاطمه، علی(ع) را در خانه با کلمات محبت‌آمیز و در میان مردم با کنیه اباالحسن خطاب می‌کرد. در گزارش‌هایی آمده است که فاطمه(س) در خانه با عطر و وسایل زینتی خود را می‌آراست.
دوره نخست زندگی فاطمه(س) و علی(ع) با شرایط دشوار اقتصادی همراه بود و در برخی زمان‌ها غذایی برای سیر کردن حسنین(ع) نمی‌یافتند اما فاطمه(س) به وضع موجود اعتراض نمی‌کرد و گاه برای کمک به همسر خود در تأمین معاش، پشم‌ریسی می‌کرد.
فاطمه(س) براساس توصیه پیامبر(ص) تمایل داشت کارهای درون منزل را خود انجام دهد و امور خارج از منزل را به علی(ع) واگذارد. زمانی که فضه را به عنوان خادم به خانه‌اش فرستاد، نیمی از کارهای خانه را خود انجام می‌داد و نیمی دیگر را به فضه می‌سپرد. بر اساس برخی از گزارش‌ها به توصیه فاطمه(س) یک روز فضه و روز دیگر فاطمه(س) خانه‌داری می‌کردند.
امام علی(ع) متقابلا فاطمه را احترام می‌کرد. روایتی که از امام علی(ع) نقل شده است که نه من هیچ‌گاه فاطمه را به خشم آوردم و نه فاطمه هیچ‌گاه مرا به خشم آورد. در ماجرای درخواست ابوبکر و عمر از امام علی(ع) برای ملاقات با فاطمه(س)، وی خطاب به علی(ع) گفت: خانه از آنِ توست و این زن آزاده‌ای که با تو سخن می‌گوید همسر تو، هر کاری خواستی انجام بده
نام، القاب، کنیه‌ها
نام مبارک آن حضرت، فاطمه (س) است و از برای ایشان القاب و صفات متعددی همچون زهرا، صدیقه، طاهره، مبارکه، بتول، راضیه، مرضیه، نیز ذکر شده است.
فاطمه، در لغت به معنی بریده شده و جدا شده میباشد و علت این نامگذاری بر طبق احادیث نبوی، آنست که: پیروان فاطمه (س) به سبب او از آتش دوزخ بریده، جدا شده و برکنارند.
زهرا به معنای درخشنده است و از امام ششم، امام صادق (ع) روایت شده است که: “چون دخت پیامبر در محرابش می‌ایستاد (مشغول عبادت می‌شد)، نورش برای اهل آسمان می‌درخشید؛ همانطور که نور ستارگان برای اهل زمین می‌درخشد.”
صدّیقه به معنی کسی است که به جز راستی چیزی از او صادر نمی شود. طاهره به معنای پاک و پاکیزه، مبارکه به معنای با خیر و برکت، بتول به معنای بریده و دور از ناپاکی، راضیه به معنای راضی به قضا و قدر الهی و مرضیه یعنی مورد رضایت الهی.
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیهاکنیههای فاطمه (علیها السلام) نیز عبارتند از ام الحسین، ام الحسن، ام الائمه، ام ابیها و…
کودکی و جوانی
فاطمه زهرا در دوران کودکی تحت سرپرستی والدینش، محمد (ص) و خدیجه (س)، قرار داشت. او شاهد سختی‌ها و آزارهایی بود که بر پدرش به خاطر تبلیغ اسلام وارد می‌شد. سه سال از دوران کودکی او در محاصره شعب ابیطالب گذشت که در این مدت مادرش را نیز از دست داد.
فاطمه پس از هجرت پیامبر به مدینه، همراه با علی بن ابیطالب ازدواج کرد و چهار یا پنج فرزند به دنیا آورد، از جمله حسن و حسین.
نقش اجتماعی و سیاسی
فاطمه زهرا نه تنها به عنوان همسر علی (ع) بلکه به عنوان یک شخصیت فعال اجتماعی و سیاسی نیز شناخته می‌شود. او پس از وفات پیامبر، به دفاع از حقوق خود و همسرش پرداخت و خطبه معروف فدکیه را ایراد کرد که در آن به غصب خلافت و مصادره فدک اعتراض کرد.
شهادت
حضرت زهرا (س) پس از رحلت پیامبر اسلام، به دلیل فشارهای سیاسی و اجتماعی، دچار مشکلات زیادی شد. او در ۳ جمادی‌الثانی سال ۱۱ هجری قمری به شهادت رسید. برخی منابع می‌گویند که او تنها ۹۵ روز پس از وفات پیامبر زندگی کرد و در سن ۱۸ سالگی به شهادت رسید.
محل دفن او ناشناخته است و طبق برخی روایات، پیکر او شبانه دفن شد .
میراث
فاطمه زهرا (س) به عنوان الگوی زنان مسلمان شناخته می‌شود. تسبیحات او، مصحف فاطمه، و خطبه فدکیه بخشی از میراث معنوی او هستند که تأثیر عمیقی بر تاریخ اسلام گذاشته است.
حضرت فاطمه زهرا چه نقش‌هایی در دفاع از علی بن ابیطالب داشت ؟
حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) نقش‌های کلیدی و مؤثری در دفاع از علی بن ابیطالب (علیه‌السلام) ایفا کرد که به شرح زیر است:
حمایت عاطفی و اجتماعی
فاطمه زهرا (س) به عنوان همسر علی (ع)، همواره در کنار او بود و از او حمایت عاطفی می‌کرد. این حمایت به علی (ع) کمک می‌کرد تا در شرایط دشوار و پرتنش سیاسی و اجتماعی پس از وفات پیامبر (ص) ایستادگی کند.
دفاع از حقوق علی (ع)
پس از رحلت پیامبر، فاطمه (س) به دفاع از حقوق خود و همسرش پرداخت. او در خطبه فدکیه، به غصب فدک و خلافت علی (ع) اعتراض کرد و این اقدام او نشان‌دهنده شجاعت و پایداری او در حمایت از همسرش بود.
حضور در وقایع تاریخی
فاطمه زهرا (س) در بسیاری از وقایع تاریخی که به دفاع از علی (ع) مربوط می‌شد، حضور داشت. او با بیان حقایق و دفاع از مواضع علی (ع)، به تثبیت موقعیت او در جامعه اسلامی کمک کرد.
نقش در تربیت فرزندان
فاطمه (س) با تربیت فرزندانش، حسن و حسین، که هر دو از شخصیت‌های برجسته تاریخ اسلام شدند، نقش مهمی در ادامه مسیر علی (ع) ایفا کرد. این فرزندان نه تنها ادامه‌دهنده راه پدرشان بودند بلکه در دفاع از اصول اسلام نیز نقش‌های مؤثری داشتند.
حضرت فاطمه زهرا (س) با این اقدامات، نه تنها به عنوان یک همسر بلکه به عنوان یک شخصیت مستقل و مؤثر در تاریخ اسلام شناخته می‌شود که همواره در کنار علی بن ابیطالب (ع) ایستاد.
پنج تن آل عبا
پنج تن آل عبا، عنوانی است که به پنج شخصیت مقدس در اسلام اطلاق می‌شود:
- حضرت محمد (ص)
- حضرت علی (ع)
- حضرت فاطمه (س)
- امام حسن (ع)
- امام حسین (ع)
این پنج نفر به دلیل فضایل مشترک و مقامات ویژه‌ای که دارند، در میان معصومین چهارده‌گانه شیعه امامیه از اهمیت خاصی برخوردارند و به عناوینی چون آل عبا، آل کسا و خمسه طیبه نیز شناخته می‌شوند.
فضایل و مقام پنج تن
شهرت این پنج تن عمدتاً به آیه تطهیر (سوره احزاب: ۳۳) برمی‌گردد که در آن خداوند این افراد را از هر گونه پلیدی پاک دانسته است. مفسران شیعه و بسیاری از اهل سنت بر این باورند که این آیه در مورد حضرت فاطمه و خانواده‌اش نازل شده است.
همچنین، آیه مباهله نیز به مقام والای این افراد اشاره دارد.
روایات و احادیث
در متون اسلامی، روایات متعددی درباره فضایل پنج تن وجود دارد. یکی از معروف‌ترین روایات، حدیث کساء است که در آن جبرئیل به عنوان ششمین نفر در جمع این پنج نفر معرفی می‌شود.
همچنین، در ادعیه و زیارات، امام حسین به عنوان “خامس اهل العباء” یاد شده است.
اهمیت فرهنگی
پنج تن آل عبا در فرهنگ شیعه نقش مهمی دارند. در مراسم عزاداری و دیگر مناسبت‌های مذهبی، نمادهایی مانند مشعل‌ها یا شمع‌ها به نشانه این پنج نفر روشن می‌شود. همچنین، در دعاها و مناجات‌ها، توسل به این شخصیت‌ها امری رایج است.
این شخصیت‌ها نه تنها در متون دینی بلکه در زندگی روزمره مسلمانان نیز جایگاه ویژه‌ای دارند و به عنوان الگوهایی برای ایمان و تقوا شناخته می‌شوند.
مشرق نیوز، ویکی شیعه، موسسه فرهنگی آموزشی امام حسین
