نماز شب از نمازهای مستحب می باشد که بر خواندن آن در اسلام بسیار تاکید شده است . وقت نماز شب از نیمه شب شرعی است تا اذان صبح و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود. نماز شب ۱۱ رکعت می باشد که به سه بخش تقسیم می شود. با ما همراه باشید.
کیفیت نماز شب را با هم بررسی میکنیم. نماز شب ، نمازی مستحبی است که یازده رکعت دارد و وقت آن پس از نیمه‌شب شرعی تا طلوع فجر است. نماز شب بر پیامبر اکرم(ص) واجب بوده و بر دیگران مستحب است و بر خواندن آن تأکید شده است. با ما همراه باشید.
کیفیت نماز شب
کیفیت نماز شب چگونه است؟
نماز شب دارای ۱۱ رکعت بوده و از سه بخش:
- ۴ نماز دو رکعتی به نیت نماز شب
- ۱ نماز دو رکعتی به نیت نماز شَفع
- ۱ نماز یک رکعتی به نیت نماز وِتر
تشکیل میشود.
کیفیت نماز شب یا نافله شب
در بخش اول ۴ نماز دو رکعتی
۴ نماز دو رکعتی و به مانند نماز صبح خوانده میشود فقط هنگام نیت میگوییم : دو رکعت نماز شب می خوانم قربه الی الله
نماز شبدر بخش دوم : نماز شفع
نماز شفع را پس از خواندن چهار نماز دورکعتی به صورت ذیل میخوانیم:
ابتدا نیت میکنیم که ۲ رکعت نماز شَفْعْ می خوانم قربه الی الله، در باقی اعمال نماز بجای سوره توحید در رکعت اول سوره ناس و در رکعت دوم سوره فلق را میخوانیم.(طبق نظر برخی از فقها و مراجع بنا به احتیاط واجب نماز شفع بدون قنوت خوانده شود)
در بخش سوم : نماز وتر
پس از خواندن نماز شفع نوبت به نماز یک رکعتی وتر میرسد. در نیت این نماز میگوییم یک رکعت نماز وتر می خوانم قربه الی الله،سپس حمد ، سه مرتبه توحید و یک مرتبه سوره فلق و یک مرتبه سوره ناس را میخوانیم.
پس از خواندن سوره ها نوبت به قنوت میرسد و در قنوت مستحب است، چهل بار ( اَللّهُمَّ اِغْفِر لِلْمومِنینَ وَ اَلْمومِناتْ وَ اَلْمُسلِمینَ وَ اَلْمُسلِماتْ ) را بگوییم و یا برای ۴۰ فرد مومنی که میشناسیم طلب استغفار کنیم.
- سپس ۷۰ بار ذکر : اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبی وَ اَتُوبُ اِلَیه
- سپس ۷ بار :هذا مَقامُ الْعائِذِ بِکَ مِنَ اَلْنار
- و نهایتا ۳۰۰ مرتبه ذکر: اَلْعَفو بگوییم.
پس از قنوت مانند باقی نماز ها رکوع و سجود و تشهد و سلام خوانده و از درگاه خداوند طلب آمرزش گناهانمان کنیم.
ساده ترین حالت خواندن نماز شب
با توجه به محدودیت زمان و یا کمبود حوصله و یا به هر دلیل دیگر شاید نتوان نماز شب را در کامل ترین حالت خود خواند، اما آیا میتوان نماز شب را خلاصه تر خواند؟ بله . میتوان نماز شب را به ۳ نماز خلاصه کرد:
- یک نماز دو رکعتی به نیت نماز شب
- یک نماز ۲ رکعتی به نیت نماز شفع
- یک نماز ۱ رکعتی به نیت نماز وتر خواند
در صورت لزوم به خلاصه و ساده تر کردن میتوان مستحبات گفته شده در قنوت نماز وتر را تاجایی که توان و حوصله اجازه میدهد خواند.
حتی اگر خواب آلودگی به شما اجازه سرپا ایستادن در نماز شب را نمیدهد. میتوانید در حالت نشسته با پروردگار خویش به عبادت مشغول شوید.
آموزش نماز شب به صورت ساده
کیفیت نماز شب ساده
کیفیت نماز شب در آیات قرآن
خداوند متعال در آیات کتاب خویش نیز تاکید بر نماز شب داشته و آن را مایه رسیدن انسان به مقامات والاتر میداند. زیرا این مستحب، آثار عمیق و فوق العاده ای در روح و روان انسان داشته و آن را تبدیل به بنده ای مخلص میکند.
۱: خداوند در آیه ۷۹ سوره اسراء، نماز شب را وسیله ای برای رسیدن بنده خویش به مقام محمود میداند و توصیه به نماز شب میفرماید : و پاسی از شب را ، قرآن (و نماز) بخوان! این یک وظیفه اضافی بر عهده توست؛ امید است که پروردگارت تو را به جایگاهی در خور ستایش برانگیزد!
۲: در آیه ۹ از سوره زمر نیز به نماز شب اشاره شده که : (آیا آن کس که شب و روز به کفر و عصیان مشغول است بهتر است) یا آن کس که ساعاتی از شب را به اطاعت از خدا به سجده و قیام پرداخته و از عذاب آخرت ترسان و به رحمت الهی امیدوار است؟
۳: خداوند تبارک و تعالی در آیه ۲۶ سوره دهر اشاره به بهترین زمان برای عبادت خویش اشاره کرده و میفرماید: خواندن آیات و نماز و راز و نیاز کردن با خدا و هم صحبت شدن با آفریدگار در دل شب، استوارتر و بهتر میباشد.
۴: تاکید بر این نماز مستحب تا حدی قوی بوده که برای نیکوکاران و افرادی که پاسی از شب را میخوابیدند جایگاه بهشت را مهیا نمود و در آیه ۱۵ تا ۱۷ سوره ذاریات آمده : بی تردید پرهیزکاران در بهشت ها و چشمه سارهایند. (۱۵) آنچه را پروردگارشان به آنان عطا کرده دریافت می کنند؛ زیرا که آنان پیش از این همواره نیکوکار بودند. (۱۶) آنان اندکی از شب را می خوابیدند [و بیشتر آن را به عبادت و بندگی می گذراندند.]
۵: پروردگار تعالی در آیه ۱۶ از سوره سجده عبادت شب را وسیله ای برای آمرزش گناهان و وفور نعمت و روزی میداند و میفرماید: آنها پهلوهای خود را از بستر گرم برمی‌گیرند، و از خوابگاه خوش دوری می‌گزینند و خالق خویش را می‌خوانند و از ترس گناهان خویش به رحمت او چشم دوخته و از آن چیزی که خداوند قسمت آنها کرده و روزیشان نموده است انفاق می‌کنند.
بی تردید وفور وجود آیات قرآن و اشاره به بیدار در پاسی از شب و راز و نیاز به معبود به این آیات ختم نشده و در آیات دیگری مانند آیه ۱۷ سوره آل عمران، آیات ۱ تا ۶ سوره مزمل، آیه ۶۴ سوره فرقان و … نیز اشاره به نمازشب شده است.
وقت نماز شب
وقت نماز شب از نیمه‌شب تا فجر صادق است و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب میشود؛ و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیکی‌های فجر است. البته شخص مسافر می‌تواند نماز شب را پیش از نیمه‌شب بخواند. جوانی که می‌ترسد خواب بماند و نماز شب از او فوت شود، می‌تواند نماز شب را پیش از نیمه‌شب بخواند.
کسانی که برای خواندن نماز شب بعد از نیمه‌شب عذری دارند مانند پیرمردان و یا کسی که از سرد شدن هوا می‌ترسد و… می‌توانند نماز شب را قبل از نیمه‌شب بخوانند.
جواز نشسته خواندن و کیفیت نماز شب
جایز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتی در حال اختیار. ولی اگر می‌خواهد نشسته بخواند بهتر آن است که هر دو رکعت نشسته را یک رکعت ایستاده حساب کند؛ بنابراین باید هشت بار دو رکعت نشسته و هر دو رکعت به یک سلام که جمعاً شانزده رکعت به نیت نماز شب میشود، بخواند و دوباره دو رکعت هر دو رکعت به یک سلام به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت هر یک رکعت به یک سلام به نیت نماز وتر.
تأکید بر خواندن نماز شبقضای نماز شب
قضای نمازهای نافله شبانه‌روزی، مستحب است، و ترک قضای آنها در صورتی که به خاطر جمع کردن دنیا، آنها را ترک نموده، کراهت مؤکّد دارد. و کسی که نمی‌تواند آنها را قضا نماید، برای او مستحب است که به مقدار توانایی‌اش صدقه بدهد و کمترین صدقه آن است که برای هر دو رکعت، یک مدّ (حدود ده سیر گندم مثلًا) صدقه بدهد و اگر نتوانست، برای هر چهار رکعت، یک مدّ صدقه بپردازد و اگر نتوانست، یک مدّ برای نمازهای مستحبی شب و یک مدّ برای نمازهای مستحبی روز صدقه بدهد.
فضیلت نماز شب
نماز شب دارای فضیلت‌های زیادی است؛ به طوری که امام صادق (ع) فرموده‌اند: «نماز شب صورت را زیبا و خلق را نیکو میکند» و رسول خدا (ص) آن را وسیله‌ای برای خوشنودی خداوند معرفی کرده‌اند.
چه آثار برکاتی برای نماز شب ذکر شده است ؟
نماز شب، به عنوان یکی از مستحب‌ترین عبادات در اسلام، دارای برکات و آثار فراوانی است که در روایات اسلامی به آن اشاره شده است. در ادامه به برخی از این برکات اشاره میشود:
آثار و برکات نماز شب
- بازداشتن از گناه: نماز شب انسان را از ارتکاب گناهان بازمی‌دارد و به عنوان وسیله‌ای برای پاکی و دوری از معاصی شناخته میشود.
- رفع مشکلات و گرفتاری‌ها: خواندن نماز شب می‌تواند به رفع مشکلات و گرفتاری‌های زندگی کمک کند. در احادیث آمده است که در نیمه شب، فرشتگان به دعاگویان اشاره می‌کنند و مشکلاتشان را گشوده می‌سازند.
- زیبایی و نورانیت چهره: ائمه معصومین فرموده‌اند که نماز شب موجب زیبایی چهره و نورانی شدن آن میشود.
- اجابت دعا: دعاهایی که در قنوت نماز وتر خوانده می‌شوند، به ویژه دعا برای دیگران، معمولاً سریع‌تر مستجاب می‌شوند.
- گشایش درهای آسمان: نماز شب باعث گشایش درهای آسمان و نزول رحمت الهی میشود.
- درمان بیماری‌ها: برخی از روایات بیانگر این هستند که نماز شب می‌تواند به درمان بیماری‌ها و مشکلات جسمی کمک کند.
- افزایش روزی: نماز شب به عنوان عاملی برای جلب روزی و برکت در زندگی شناخته شده است.
- نور قبر و قیامت: ائمه معصومین اشاره کرده‌اند که نماز شب موجب نورانی شدن قبر مؤمنان و کاهش وحشت قبر خواهد شد.
- سلامتی بدن: بیداری برای نماز شب با ترشح هورمون ملاتونین همراه است که به سلامت بدن کمک میکند و فشار خون را کنترل میکند.
- خوش خلقی و خوشبویی: نماز شب باعث افزایش حسن خلق و بوی خوش در فرد میشود که دیگران را به معاشرت با او ترغیب میکند.
این برکات نشان‌دهنده اهمیت و فضیلت‌های بالای نماز شب در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است.
در نهایت، خواندن نماز شب نه تنها به عنوان یک عبادت مهم بلکه به عنوان راهی برای تقرب به خداوند و افزایش برکات زندگی شناخته میشود.
نماز، خبرگزاری صدا و سیما، ویکی فقه
