از جمله آثار تجسس در زندگی دیگران این است که ایمان به قلب سالک وارد نمی شود. یکی از خصلت‌های ناپسندی که گاهی افراد دچار آن می‌شوند، تجسس و سرک کشیدن در زندگی دیگران و یا تجسس در ویژگی‌های شخصیتی آنهاست. با ما همراه باشید.
آثار تجسس در زندگی دیگران را در متن زیر اشاره کرده ایم. تجسس، یعنی تلاش برای دست یابی به اسرار، لغزش ها و عیب های پنهان دیگران.تنها آیه اى که در قرآن مجید با صراحت نهى از تجسّس مى کند آیه ۱۲ سوره حجرات است . تجسس در زندگی دیگران به معنای تلاش برای دسترسی به اسرار، لغزشها، و عیوب پنهان دیگران است. این عمل نه تنها از نظر اخلاقی ناپسند است، بلکه در دین اسلام نیز به شدت نهی شده است. در قرآن کریم، آیه ۱۲ سوره حجرات، تجسس به همراه غیبت و سوءظن تقبیح شده است. در این مطلب از سایت نیک صالحی ، به برخی از جنبه‌های تجسس و پیامدهای آن اشاره می‌شود ، در ادامه با ما همراه باشید.
تجسس در زندگی دیگران
تَجَسُّس جستجو کردن در امور پنهان و لغزش‌های مردم است. تجسس بدون انگیزه عقلانی از رذایل اخلاقی است و فقها به حرمت آن فتوا داده‌اند. به نظر فقها، تجسس اگر موجب خسارت شود، فرد خطاکننده باید خسارت را جبران کند. تنهایی و فاش شدن عیوب و اسرار از پیامدهای تجسس در دنیا و آخرت شمرده شده است.
در آیه ۱۲ سوره حجرات تجسس به‌همراه غیبت و سوءظن، تقبیح شده است. مفسران ذیل این آیه، حرمت تجسس در زندگی خصوصی افراد را تا جایی می‌دانند که با زندگی دیگران و کیان جامعه ارتباطی نداشته باشد. به‌گفته مکارم شیرازی، بر اساس آیه مذکور، گمان بد، منشأ تجسس و تجسسْ موجب افشای عیوب پنهانی و آگاهی بر عیوب، سبب غیبت می‌شود؛ به‌همین دلیل در دین اسلام از همه این علت و معلول‌ها نهی کرده است.
پیامد تجسس در زندگی مردمتجسس در انتخاب همسر، گزینش کارمندان و یا آگاهی از نقشه‌ها و تحرکات دشمن از حکم حرمت تجسس استثناء شده است. خبرنگاری از شرح حوادث آشکار در سطح جامعه نیز از حکم حرمت تجسس مستثنا است. درمان تجسس با از بین بردن ریشه‌های آن مانند بدگمانی، حسادت و تکبر امکان‌پذیر است.
تجسس و سرک کشیدن در زندگی دیگران
یکی از خصلت‌های ناپسندی که گاهی افراد دچار آن می‌شوند، تجسس و سرک کشیدن در زندگی دیگران و یا تجسس در ویژگی‌های شخصیتی آنهاست. این ویژگی برخاسته از خصلت‌هایی همچون حسادت و چشم هم‌چشمی است. به طور معمول کسی که با نیت تجسس، به خود اجازه ورود به حریم شخصی دیگران می‌دهد، ناخاسته انگیزه ناخرسندی را در ورای این کار پیگیری می‌کند. دین مبین اسلام از آنجا که نگاهی کریمانه به انسان‌ها دارد و حقوق فردی و اجتماعی‌شان را محترم می‌شمارد، به هیچ مسلمانی اجازه نمی‌دهد با ورود بی‌ضابطه در زندگی دیگران سرنوشت کسی را بازیچه دست خود قرار دهد. گسترش نفاق و میراندن الفت‌ها و ظهور تفرقه در جامعه، از دست دادن دوستان، بی اعتمادی مردم از پیامدهای تجسس است.
قرآن و تجسس در زندگی دیگران
خداوند در آیه۱۲ سوره حجرات اهل ایمان را از گمان بد و تجسس نسبت به دیگران بر حذر می‌دارد و می‌فرماید: «یَٰٓأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱجْتَنِبُوا۟ کَثِیرًۭا مِّنَ ٱلظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ ٱلظَّنِّ إِثْمٌۭ وَ لَا تَجَسَّسُوا۟ وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا ۚ أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًۭا فَکَرِهْتُمُوهُ ۚ وَ ٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ تَوَّابٌۭ رَّحِیمٌۭ؛ اى اهل ایمان، از بسیارى از گمان‌ها [ در حقّ مردم ] بپرهیزید؛ زیرا برخى از گمان‌ها گناه است و [ در امورى که مردم پنهان ماندنش را خواهانند ] تفحص و پىجویى نکنید و از یکدیگر غیبت نکنید، آیا احدى از شما دوست دارد که گوشت برادر مردهاش را بخورد؟ بىتردید [ از این کار ] نفرت دارید، از خدا پروا کنید که خدا بسیار توبهپذیر و مهربان است.»
نکته مهم در این آیه خطاب خداوند به اهل ایمان است نه افراد بی‌ایمان؛ یعنی دسته‌ای از مؤمنان که از ایمان نسبی برخوردارند، دچار بدگمانی، تجسس یا غیبت نسبت به اطرافیان می‌شوند. در چنین حالتی خداوند امر به تقوای الهی می‌کند. در این آیه با صراحت تمام تجسس را در آیه فوق منع کرده و از آنجا که هیچ گونه قید و شرطى براى آن قائل نشده است، نشان مىدهد که جستجوگرى در کار دیگران و تلاش براى افشاگرى اسرار آنها گناه است، اما قرائنى که در داخل و خارج آیه است نشان مىدهد که این حکم مربوط به زندگى شخصى و خصوصى افراد است و در زندگى اجتماعى تا آنجا که تأثیرى در سرنوشت جامعه نداشته باشد نیز این حکم صادق است.
بررسی آثار و حرمت تجسس در احوالات شخصی
اما روشن است آنجا که ارتباطى با سرنوشت دیگران و کیان جامعه پیدا مىکند مسئله شکل دیگرى به خود مىگیرد، لذا شخص پیامبر صلّى اللّه علیه و اله مأمورانى براى جمع آورى اطلاعات قرار داده بود که از آنها به عنوان «عیون» تعبیر مىشود، تا آنچه را ارتباط با سرنوشت جامعه اسلامى در داخل و خارج داشت براى او گرد آورى کنند. (برگزیده تفسیر نمونه، ج۴، ص۵۰۶)؛ لازم به ذکر است تجسس در مواردی مثل مراحل تحقیق جهت امر ازدواج خالی از اشکال می‌تواند باشد و بلکه جنبه مثبت به خود می‌گیرد.
از جمله آثار تجسس در زندگی دیگران این است که ایمان به قلب سالک وارد نمی شود.
همانطور که می دانید ایمان مراتب دارد. اسلام هم همینطور. ایمان و اسلام گاهی تنها بر زبان است و گاهی به قلب هم راه یافته است. یکی از مشکلات ما در طریق عبودیت این است که ایمان و اسلام آنچنان که باید به قلب ما راه پیدا نکرده است.
تجسس در امور دیگران
روایتی در اصول کافی از امام باقر(ع) هست که فرمود: پیامبر فرمودند؛ ای آنهایی که به زبان اسلام آورده اید ولی به قلبتان هنوز راه پیدا نکرده، عیوب مسلمین را جویا نباشید( یعنی تتبّع عثرات مانع راه پیدا کردن ایمان به قلب می شود). برای اینکه کسی که عیوب مسلمین را جویا شود خدا هم لغزش او را دنباله گیری می کند. کسی هم که خدا دنبال لغزشها و عیوب او را گرفت خدا او را مفتضح می کند.
رعایت حریم خصوصی دیگران در قرآنبرای یک سالک که همیشه در مقام لغزش و احتیاج است اگر به دنبال عیوب دیگران باشد خدا در آنجایی که احتیاج به چشم پوشی از لغزشها را دارد چشم پوشی نمی کند و دستش را نمی گیرد. که اگر اینگونه شد دیگر انسان راه به جایی نمی برد.
درمان تجسس
درمان تجسس با از بین بردن ریشه‌های آن مانند بدگمانی، حسادت و تکبر امکان‌پذیر است. همچنین، آگاهی از پیامدهای منفی تجسس می‌تواند افراد را از این عمل بازدارد .
استثنائات تجسس
- انتخاب همسر: تجسس در انتخاب همسر به عنوان یک استثنا در نظر گرفته می‌شود، زیرا شناخت ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی فرد مهم است.
- امنیت عمومی: در مواردی که مربوط به امنیت عمومی است، تجسس ممکن است مجاز باشد.
- خبرنگاری: خبرنگاری از حوادث آشکار در جامعه نیز از حکم حرمت تجسس مستثنا است.
تسنیم نیوز، ندای تهذیب، ویکی شیعه
