روز دحوالارض، روزی است که بر اساس باورهای اسلامی، نخستین بخش خشکی زمین از زیر آب پدیدار شد، خانه کعبه در آن بنا گردید، حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) در آن متولد شدند و رحمت الهی به طور ویژه در این روز نازل می‌شود؛ روزه گرفتن در این روز فضیلتی برابر با روزه‌داری یک سال دارد.
اعمال روز دحوالارض شامل غسل، روزه گرفتن با فضیلتی برابر با عبادت هفتاد سال، خواندن نماز دو رکعتی با پنج بار تلاوت سوره شمس در هر رکعت، قرائت دعاهای مخصوص مانند «اللهم انی اسألک بمجدک العظیم»، ذکر و تسبیح فراوان، زیارت امام رضا(ع) و صدقه دادن است که همه اینها برای کسب برکات و تقرب به خداوند توصیه شده‌اند که در این مطلب به آنها پرداخته ایم . برای آشنایی با اعمال روز دحوالارض ما را در سایت نیک صالحی دنبال کنید.
اعمال روز دحوالارض
روز دحوالارض، روز ۲۵ ذی‌القعده است که به معنای گسترش و بسط زمین میباشد؛ در این روز خداوند زمین را که در ابتدا سراسر آب بود، خشک کرد و نخستین خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند که اولین آنها مکه و خانه کعبه بود. این روز از روزهای بسیار مبارک و پرفضیلت در اسلام است و روایات متعددی فضیلت‌های ویژه‌ای برای آن ذکر کرده‌اند، از جمله روزه‌اش که معادل روزه هفتاد سال است و احیای شب آن که برابر با عبادت یک سال است .
«دَحْوُ الأَرْض» در لغت به معنای گستراندن، هموار ساختن و آماده‌سازی زمین برای زندگی است. بر اساس باورهای اسلامی، در این روز، زمین که در آغاز خلقت در زیر آب قرار داشت، به فرمان خداوند از دل آب‌ها سر برآورد و نخستین بخش آن در محل کعبه نمایان شد. سپس خشکی‌ها گسترش یافتند و شرایط برای آغاز حیات فراهم شد. به تعبیر قرآن کریم در آیه ۳۰ سوره نازعات: «وَالأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِکَ دَحَاهَا» – «و زمین را پس از آن گسترش داد.»
اعمال روز دحوالارضعظمت شب دحوالارض
اعمال شب و روز دحوالارض چیست؟
روز دحوالارض از آن دست ایامی است که در منابع شیعی برای آن آداب عبادی خاصی ذکر شده و انجام آنها توصیه بسیار دارد:
روزه گرفتن:
فضیلتی بی‌مانند دارد؛ طبق روایات، پاداش آن معادل هفتاد سال عبادت است.
غسل مستحب:
برای طهارت روح و جسم در این روز مبارک توصیه شده است.
نماز مخصوص دحوالارض:
شامل دو رکعت نماز است که در هر رکعت بعد از حمد، پنج مرتبه سوره شمس خوانده می‌شود.
دعای معروف “اللهم انی اسألک بمجدک العظیم”:
دعایی عمیق و پربرکت که در مفاتیح‌الجنان نیز آمده است.
نماز جعفر طیار:
نمازی چهار رکعتی که بسیار توصیه شده و موجب قرب به خداوند می‌شود.
ذکر و تسبیح:
گفتن ذکرهایی همچون “سبحان الله”، “الحمدلله”، “الله اکبر”، “لا اله الا الله” در این روز نورانیت دل را افزایش می‌دهد.
زیارت امام رضا (ع):
چه از نزدیک و چه از راه دور، یکی از برترین اعمال این روز به شمار می‌آید.
صدقه و کمک به نیازمندان:
یکی از عوامل جلب رحمت و برکت الهی است.
تلاوت قرآن:
به‌ویژه سوره‌هایی مانند یس، الرحمن و نازعات که بر قدرت خالق و تدبیر الهی در آفرینش تأکید دارند.
شب‌زنده‌داری، توبه و استغفار:
اعمال شب دحوالارض نیز از اهمیت بالایی برخوردارند و زمینه‌ساز پالایش نفس‌اند.
اعمال روز دحوالارضفضیلت مهم روز دحوالارض
روز دحوالارض در روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) جایگاهی ویژه دارد و از آن به عنوان یکی از بزرگترین و پرفضیلت‌ترین ایام سال یاد شده است. امام رضا (ع) درباره این روز فرمودند: «دَحْوُ الْأَرْضِ یَوْمٌ وُلِدَ فِیهِ إِبْرَاهِیمُ (ع) وَ عِیسَى (ع) … وَ إِنَّ فِیهِ نُشِرَتْ رَحْمَهُ اللَّهِ؛ روز دحوالارض روزی است که ابراهیم و عیسی (ع) در آن متولد شدند و رحمت خدا در این روز منتشر گردید.» ایشان همچنین در ادامه می‌فرمایند: «فَمَنْ صَامَهُ کَانَ کَمَنْ صَامَ سَنَهً؛ هر کس این روز را روزه بگیرد، پاداش یک سال روزه‌داری برای او نوشته می‌شود.»
همچنین از امیرالمؤمنین امام علی (ع) روایت شده است: «إِنَّ أَوَّلَ رَحْمَهٍ نَزَلَتْ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ نَزَلَتْ فِی خَمْسٍ وَعِشْرِینَ مِنْ ذِی الْقَعْدَهِ؛ نخستین رحمتی که از آسمان بر زمین نازل شد، در بیست‌وپنجم ذی‌القعده بود.» در برخی دیگر از احادیث آمده است که عبادت در این شب، معادل عبادت صد سال است؛ همان‌گونه که در روایت مشهور آمده: «کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را به عبادت سپری کرده، خواهد داشت.» همچنین در روایاتی نیز از روز قیام حضرت مهدی (عج) در دحوالارض سخن به میان آمده است. مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح‌الجنان این روز را از چهار روز مهم سال برای روزه‌داری دانسته است.
دعای روز دحوالارض
یکی از برنامه‌های پیشنهادی در روز مبارک گسترده شدن زمین، خواندن دعای ویژه این روز است. در بخشی از این دعا، به مسأله دحوالارض چنین اشاره شده است: «ای خدایی که خانه کعبه را گسترانیده و دانه را شکافتی و سختی را برطرف ساختی، از تو می‌خواهم در این روز از روزهایت که حق آن را بزرگ نمودی، هر گرفتاری و مشکلی را برطرف سازی».
دعای دحوالارض که خواندن آن مستحبّ است:
اللَّهُمَّ دَاحِی الْکَعْبَهِ وَ فَالِقَ الْحَبَّهِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَهِ وَ کَاشِفَ کُلِّ کُرْبَهٍ أَسْأَلُکَ فِی هَذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِکَ الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَهً وَ إِلَیکَ ذَرِیعَهً وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِیعَهِ أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِکَ الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ فَاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَی کُلِّ حَقٍّ وَ عَلَی أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاهِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاهِ الْجَنَّهِ وَ النَّارِ وَ أَعْطِنَا فِی یوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِکَ الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُوعٍ [مَمْنُونٍ] تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَهَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَهِ،
خدایا ای گستراننده کعبه و شکافنده دانه و برگیرنده سختی و برطرف کننده هر گرفتاری، از تو می‌خواهم در این روز از روزهایت، که حقّش را بزرگ گرداندی، و سبقتش را پیش انداختی و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوی خود وسیله قرار دادی، و به رحمت گسترده‌ات که بر محمّد درود فرستی آن بنده برگزیده‌ات در پیمان نزدیک، روز دیدار، شکافنده هر امر بسته، و دعوت کننده به حق، و بر اهل بیت پاکش آن راهنمایان، و روشن‌کنندگان راه حق، ستونهای جبّار، و متولّیان بهشت و دوزخ، و عطا کن به ما از عطای در خزانه‌ات که نه بریده شود، و نه منع گردد، تا به وسیله آن توبه، و بازگشت خوبی برای ما فراهم نمایی
یا خَیرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکْرَمَ مَرْجُوٍّ یا کَفِی یا وَفِی یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی الْطُفْ لِی بِلُطْفِکَ وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِکَ وَ أَیدْنِی بِنَصْرِکَ وَ لا تُنْسِنِی کَرِیمَ ذِکْرِکَ بِوُلاهِ أَمْرِکَ وَ حَفَظَهِ سِرِّکَ وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَی یوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی وَ حُلُولِ رَمْسِی وَ انْقِطَاعِ عَمَلِی وَ انْقِضَاءِ أَجَلِی اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِی عَلَی طُولِ الْبِلَی إِذَا حَلَلْتُ بَینَ أَطْبَاقِ الثَّرَی وَ نَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَی وَ أَحْلِلْنِی دَارَ الْمُقَامَهِ وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکَرَامَهِ،
ای بهترین خوانده شده و کریم‌ترین امید شده، ای کفایت کننده، ای وفادار، ای آن‌که لطفش پنهانی است، به لطفت به من لطف کن، و به عفونت خوشبختم نما، و به یاری‌ات تأییدم فرما، و از ذکر کریمانه‌ات فراموشم مکن به حق متولیان امرت و نگهبانان رازت و از گرفتاری‌های روزگار تا روز قیامت و برانگیخته‌شدن حفظم کن هنگام بیرون آمدن جانم، و فرو رفتن در قبرم، و تمام شدن کارم، و سپری شدن عمرم، اولیایت را به بالینم حاضر کن، خدایا یادم کن، بر طول پوسیدگی، زمانی‌که در میان توده‌های خاک فرود آیم، و فراموش‌کنندگان از مردم فراموشم کنند، و در خانه اقامت فرودم آر، و در منزل کرامت جایم ده،
وَ اجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیائِکَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِکَ وَ اصْطِفَائِکَ وَ بَارِکْ لِی فِی لِقَائِکَ وَ ارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیکَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ اسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیا سَائِغا هَنِیئا لا أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذَادُ وَ اجْعَلْهُ لِی خَیرَ زَادٍ وَ أَوْفَی مِیعَادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَهَ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ وَ بِحُقُوقِ [لِحُقُوقِ] أَوْلِیائِکَ الْمُسْتَأْثِرِینَ اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِکْ أَشْیاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِکَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِکَهُمْ وَ ضَیقْ عَلَیهِمْ مَسَالِکَهُمْ وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکَهُمْ.
و از دوستان اولیایت، و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم ده، و دیدارت را بر من مبارک گردان، و پیش از فرا رسیدن پایان عمرم حسن عمل روزی‌ام فرما، درحالی‌که پاک از لغزشها و گفتار بی‌پایه و منطق تباه باشم. خدایا مرا به حوض پیامبرت محمّد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن، و از آن به من بنوشان، نوشاندنی سیراب کننده، روان و گوارا، که پس از آن هرگز تشنه نشوم، و از ورود به آن طرد نگردم، و از آن منع نشوم، و آن را قرار ده برایم بهترین توشه، و کامل‌ترین وعده‌گاه، روزی که گواهان بپا می‌خیزند. خدایا لعنت کن گردنکشان گذشته و آینده را، هم آنان‌که حقوق اولیایت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدایا پایه‌هایشان را بشکن، و پیروان و عمّالشان را نابود ساز، زمیه‌های هلاکتشان را به زودی فراهم فرما، و کشورهایشان را از دستشان بگیر، و کارهایشان را بر آنان تنگ کن، و بر آنان‌که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست.
اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِکَ وَ ارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ وَ اجْعَلْهُ لِدِینِکَ مُنْتَصِرا وَ بِأَمْرِکَ فِی أَعْدَائِکَ مُؤْتَمِرا اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَهِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَهِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَکَ حَتَّی تَرْضَی وَ یعُودَ دِینُکَ بِهِ وَ عَلَی یدَیهِ جَدِیدا غَضّا وَ یمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا وَ یرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ عَلَی جَمِیعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ وَ ابْعَثْنَا فِی کَرَّتِهِ حَتَّی نَکُونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ اللَّهُمَّ أَدْرِکْ بِنَا قِیامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَیامَهُ وَ صَلِّ عَلَیهِ [عَلَی مُحَمَّدٍ] وَ ارْدُدْ إِلَینَا سَلامَهُ وَ السَّلامُ عَلَیهِ [عَلَیهِمْ] وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ.
خدایا در فرج دوستانت شتاب کن و حقوق تاراج‌رفته آنان را به آنان بازگردان و قائم آنان را به حق آشکار کن، و او را یاری‌رسان دینت بدار، و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده. خدایا فرشتگان پیروزی را گرداگرد او همواره بدار، و به آن دستوری که در شب قدر به او القا کردی او را انتقام‌گیرنده خویش قرار ده، تا جایی‌که خشنود شوی، و دینت به وسیله او، و به دست او به گونه‌ای نو و تازه بازگردد، و حق به طور کامل ناب شود، و باطل به صورت همه جانبه به دور افکنده شود. خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست، و ما را از همنشینان و خاندانش قرار بده، و در زمان بازگشتش ما را برانگیز، تا در دوران او در شمار یارانش باشیم. خدایا درک قیامش را روزی ما کن، و در روزگارش ما را حاضر کن، و بر او درود فرست، و سلام او را به ما باز رسان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.
توصیه رهبر انقلاب به استفاده از روز دحوالارض
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «روز بیست‌وپنجم این ماه روز دحوالارض است که روز با برکتی است. ایّام در ماه ذیقعده که اوّل ماه‌های حرام است، ایّام و لیالی مبارک و متبرّکی است، پر از برکات است؛ باید از اینها استفاده کرد.» ۱۳۹۴/۶/۱۸
اعمال روز دحوالارض
دحوالارض چه روزی است؟
روز دحوالارض در باورهای اسلامی روزی بسیار مهم و پرفضیلت است که در آن زمین از زیر آب بیرون آمده و گسترش یافته است. لغت «دحو» به معنای گستراندن و «ارض» به معنای زمین است، پس دحوالارض یعنی روز گسترش زمین و آماده شدن آن برای زندگی بشر
این روز بر اساس روایات اسلامی، روزی است که نخستین خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و خانه کعبه در مکه، که نخستین مکانی بود که از زیر آب بیرون آمد، بنا شد. به همین دلیل مکه را «ام القرا» یعنی مادر همه آبادی‌ها می‌نامند
همچنین در قرآن کریم به این واقعه اشاره شده است: «وَالأَرْضَ بَعْدَ ذَٰلِکَ دَحَاهَا» (سوره نازعات، آیه ۳۰)
روز دحوالارض مصادف با ۲۵ ذی‌القعده در تقویم هجری قمری است و در سال ۱۴۰۴ هجری شمسی، این روز برابر با جمعه دوم خرداد و ۲۳ می ۲۰۲۵ میلادی میباشد
فضیلت‌های این روز بسیار زیاد است؛ امام رضا (ع) فرموده‌اند که در روز دحوالارض حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) متولد شدند و رحمت الهی در این روز منتشر می‌شود. همچنین روزه گرفتن در این روز ثواب روزه یک سال را دارد و عبادت در شب آن معادل عبادت صد سال است . همچنین از امام علی (ع) نقل شده که نخستین رحمت الهی که از آسمان به زمین نازل شده، در ۲۵ ذی‌القعده بوده است
اعمال مستحب در این روز شامل روزه گرفتن، نماز خواندن، دعا و عبادت شبانه است. روزه این روز مانند روزه هفتاد سال یا کفاره هفتاد سال گناه دانسته شده است
در برخی روایات، روز دحوالارض همچنین به عنوان روز قیام حضرت مهدی (عج) معرفی شده است
اعمال روز دحوالارضخلاصه نکات مهم درباره روز دحوالارض:
- روز ۲۵ ذی‌القعده هر سال است.
- روز گسترش زمین و بیرون آمدن خشکی‌ها از زیر آب.
- روز ساخت خانه کعبه و آغاز زندگی انسانی.
- تولد حضرت ابراهیم (ع) و حضرت عیسی (ع) در این روز.
- روزه و عبادت در این روز بسیار پرفضیلت است.
- رحمت الهی در این روز به طور ویژه نازل می‌شود.
- در سال ۱۴۰۴ برابر با جمعه ۲ خرداد ۱۴۰۴ و ۲۳ می ۲۰۲۵ است.
این روز به عنوان یکی از بزرگترین و پرفضیلت‌ترین ایام سال در روایات اهل بیت (ع) شناخته شده و مورد تاکید برای انجام عبادات و اعمال مستحب است
ذیقعده؛ ماه حرام
ماه ذیقعده اولین ماه از ماه‌های حرام است. ماه‌های حرام زمان‌هایی هستند که جنگ در آنها ممنوع بوده و احکام ویژه‌ای نیز از جهت شرعی و فقهی دارند.
اما استفاده اخلاقی و تربیتی که از این حکم می توان کرد، این است که: اگر جنگ و نزاع میان مردمان در این ماه حرام شده است حتما منازعه و محاربه با خداوند باید بیشتر مورد نفرت قرار گیرد؛ بنابراین، شایسته است انسان مومن در این ماه ها بیشتر به فکر باشد تا اندیشه و اعضای او با گناه و معصیت، به مخالفت با خداوند برنخیزد.
مناسبت های دیگر روز دحوالارض
گذشته از واقعه دحوالارض، رویدادهای دیگری نیز در این روز رخ داده اند که اهمیت آن را دوچندان کرده اند؛ از جمله:
میلاد ابوالانبیاء حضرت ابراهیم علی نبینا و آله و علیه السلام.
میلاد حضرت عیسی مسیح ـ علیه السلام.
خروج رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ از مدینه به همراه هزاران حاجی به سوی مکه، به قصد حجه الوداع. در این سفر وجود مقدس امیرالمؤمنین و حضرت زهرا ـ سلام الله علیهما ـ و نیز همه همسران و بسیاری از اصحاب پیامبر(ص) نیز ایشان را همراهی می‌کردند.
در روایتی نیز آمده است که حضرت قائم(عج) در همین روز قیام خواهد کرد.
زیارت حضرت امام رضا علیه السلام بهترین و با فضیلت‌ترین عمل مستحبی این روز است.
