درسته که بایداعمال واجب را به درستی انجام دهیم ولی اعمال مستحبی هم بسیار مهم است که اثر گذاری در حال عمومی خود دارد .مهمترین اعمال مستحبی برای رشد اخلاقی در این بخش ببینید.
شاید از قران و احادیث اعمال مستحبی چیز های زیادی شنیده ایم .انجام مستحبات اثر زیادی در زندگی ما دارد و باعث میشود ما بیشتر به خدا نزدیک شویم و حال روحی بهتری پیدا کنیم . با انجام این اعمال سبب میشود درهای ورود شیطان و وسوسه هایش را ببندیم و در نتیجه کمتر گناه کنیم .مهمترین اعمال مستحبی برای رشد اخلاقی را در نیک صالحی ببینید.
انجام مستحبات
در اسلام، عمل به مستحبّات، از اهمیت والایی برخوردار است و موجب ارزش‌بخشی به سایر اعمال انسان میشود.انجام امور مستحب، نظیر نمک غذاست؛ غذای بدون نمک را می‌توان مصرف کرد، امّا فاقد لذّت و خوشمزگی است.اعمال واجب انسان نیز وقتی لذّت‌بخش‌تر و مثمر ثمر می‌شوند که با مستحبّات همراه باشند.حضرت امام باقر«سلام‌الله‌علیه» فرمودند: وقتی پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» را به معراج بردند، گفتگوهایی بین ایشان و خداوند متعال ردّ و بدلشد که در ضمن آن، پروردگار عالم می‌فرماید: «…وَ إِنَّهُ لَیتَقَرَّبُ إِلَی بِالنَّافِلَهِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ إِذاً سَمْعَهُ الَّذِی یسْمَعُ بِهِ وَ بَصَرَهُ الَّذِی یبْصِرُ بِهِوَ لِسَانَهُ الَّذِی ینْطِقُ بِهِ وَ یدَهُ الَّتِی یبْطِشُ بِهَا إِنْ دَعَانِی أَجَبْتُهُ وَ إِنْ سَأَلَنِی أَعْطَیتُه»
[۱]…و به‌درستى که بنده من، به‌وسیله مستحبّات، به‌من تقرّب جوید تا آنجا که من دوستش دارم، و چون دوستش دارمآنگاه گوش او شوم که بدان بشنود، و چشمش شوم که بدان ببیند، و زبانش گردم که بدان بگوید، ودستش شوم که بدان برگیرد، اگر بخواندم اجابتش کنم، و اگر خواهشى از من کند به او بدهمدر اینجا بیان دو نکته ضروری است:
دعاهای مستحباوّل: اهتمام به انجام مستحبّات، به معنای ترک واجبات نیست، بلکه امور مستحب،در کنار انجام واجبات و ترک محرّمات، ارزش پیدا می‌کنند.
دوّم: معنای کلمه نافله در این رویات، منحصر به نمازهای نافله نیست و هر امر مستحب نظیر انس با قرآن،نماز شب، مداومت به ذکر، خدمت به خلق خدا و …را شامل میشود.فکرهای بیهوده، دیدن تصاویر و صحنه‌های بی‌فایده، شنیدن سخنان بیهوده‌ای که نتیجه ندارد، ولو حرام نیستند و فقط به عنوانسرگرمی است، ولی مالایغنی بوده و موجبات فشار قبرند.لذا باید هرگونه شنیدن، دیدن، سخن گفتن و حتّی فکر کردن، نتیجه‌ای دنیوی یا اخروی داشته باشد و الا انسانرا دچار اثرات وضعی می‌کند
ذکر ۵ عمل مستحب برای نزدیکی بیشتر به خدا
۱- سکوت «صُمت» یا سکوت به معنای حفظ زبان از گفتارهای بیهوده است.انسان در همه مراحل زندگی و نسبت به همه اشخاص، باید مواظب زبان خود باشد.حفظ زبان از گفتارهای بیهوده، گرچه مستحبّ است، ولی بی‌توجّهی به آن، اثرات وضعی نامطلوبی برای انسان دارد و ازموجبات فشار قبر است.از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «هنگامی که مۆمن را خاموش ببینید به اونزدیک شوید که دانش و حکمت به شما القا می کند، و مۆمن کمتر سخن می گوید و بسیار عملمی کند، و منافق بسیار سخن می گوید و کمتر عمل می کند.» (بحارالانوار، جلد ۷۵، صفحه ۳۱۲) از امامامیرالمۆمنین علیه السلام آمده است:
«اکثر صمتک یتوفر فکرک و یستنر قلبک و یسلم الناس من یدک؛ بسیار خاموشی برگزینتا فکرت زیاد شود، و عقلت نورانی گردد، و مردم از دست (و زبان) تو سالم بمانند! » (میزان الحکمه،جلد ۲، صفحه ۱۶۶۷) فکرهای بیهوده، دیدن تصاویر و صحنه‌های بی‌فایده، شنیدن سخنان بیهوده‌ای که نتیجه ندارد، ولو حرام نیستندو فقط به عنوان سرگرمی است، ولی مالایغنی بوده و موجبات فشار قبرند.لذا باید هرگونه شنیدن، دیدن، سخن گفتن و حتّی فکر کردن، نتیجه‌ای دنیوی یا اخروی داشته باشد و الا انسانرا دچار اثرات وضعی می‌کند.
اعمال مستحبی۲- گرسنگی پرخوری اثرات دنیوی و اخروی ناگواری برای انسان در پی دارد.انسان پرخور، مستعدّ بیماری‌های گوناگون است.انواع امراض موجود در اجتماعات انسانی، بسیاری از چاقی‌ها، کسالت‌‌ها، تنبلی‌ها، پرخوابی‌ها و…در اثر پرخوری است.در بسیاری از اوقات، پرخوری انسان را از نماز شب و یا مطالعه باز می‌دارد.و مهم‌تر از همه اینها، آنکه خداوند متعال، پرخوری را مبغوض می‌داند: «أَبْغَضُکُمْ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی کُلُّ نَئُومٍ وَ أَکُولٍوَ شَرُوب»
[۲] مبغوضترین افراد نزد خداوند کسى است که زیاد مىخوابد، زیاد مىخورد و زیاد مىنوشد.خلاصه آنکه عمل نکردن به این امر مستحب، مفاسد جسمی و روحی و معنوی فراوانی در پی دارد.شیعیان و مۆمنین، باید رابطه خود با خداوند را به وسیله ذکر مداوم، مستحکم کنند و در خلوتو جلوتبه یاد پروردگار متعال باشند.بسیار مناسب است که مۆمنین هرکدام به تناسب ذوق و حاجات و حالات خود، ذکری را انتخاب کنند و برآن مداومت ورزند.ذکر شریف «لا إِلهَ إِلاَّ الله»، صلوات، ذکر یونسیه و …همگی بسیار خوب و عالی است و هرکدام انتخاب شوند، اثرات فراوانی برای ذاکر دارند
۳- شب زنده داری مسلمانواقعی، باید اهمیت زیادی برای نماز شب قائل باشد.یکی از علمای بزرگ نقل می‌کردند که وقتی خدمت حضرت ولی عصر«ارواحنافداه» رسیدم، حضرت فرمودند: ننگ است برای شیعیان ماکه نماز شب نخوانند.در روایات ائمّه معصومین«سلام‌الله‌علیهم» تأکید فراوانی بر شب‌زنده‌داری و نماز شب شده است.اوّلین دستور از دستورات ابتدای سوره مبارکه مزمّل، خطاب به پیغمبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم» برای موفّقیت در امر رسالت، شب بیداری ونماز شب است.
آشنایی با اعمال مستحبی
[۳] پس از نزول آیات ابتدایی سوره مبارکه علق و ایمان آوردن حضرتعلی«سلام‌الله‌علیه» و حضرت خدیجه«سلام‌الله‌علیها»، ابهّتوحی پیامبر را گرفت و خستگی شدیدی در بدن خود احساس کردند، لذا کمی دراز کشیدند، آنگاه جبرئیل امین فرودآمد و این آیات را نازل کرد: «یا أَیهَا الْمُزَّمِّلُ ، قُمِ اللَّیلَ إِلاَّ قَلیلاً»[۴] ای کسی که عبای نبوّتبه دوشت آمده، برخیز و شب بیدار باش.اگر می‌خواهی بار سنگین رسالت را به سرمنزل مقصود برسانی، باید این دستورات را رعایت کنی که اوّلین آنها، شببیداری و سحرخیزی است.«إِنَّا سَنُلْقی عَلَیکَ قَوْلاً ثَقیلاً»[۵] بار رسالت و وحی الهی، بسیار ثقیل و سنگین است و برای تحمّل آن، نیاز
به شب بیداری و نماز شب است.
بنابر این، اگر انسان بخواهد رشد و تعالی مادی و معنوی پیدا کند، حتماً باید به نماز شب مقید شود.در برخی از روایات به صورت کنایه آمده است که وقتی انسان خواب بماند، شیطان او را مسخره می‌کند کهنماز شب را از دست داده و توانسته شب زنده‌داری و نماز اوّل وقت را از وی بگیرد.[۶] ۴- عزلتمعمولاً «عزلت» این‌گونه معنا میشود که انسان با کسی رابطه و تماس نداشته باشد.
تبیان
