پیامدهای دنیوی و اخروی غیبت

همانطور که می دانید غیبت در دین اسلام بسیار نکوهش شده است و جز گناهان کبیره می باشد در این مطلب همراه با نیک صالحی شوید تا درباره پیامد غیبت در دنیا و آخرت بیشتر بخوانید.

پیامد غیبت

غیبت از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است: پیامبر پرسیدند: آیا مى‏دانید غیبت چیست؟ پاسخ دادند: خدا
و رسولش داناترند.
فرمودند: یاد کردن برادرت (در نزد کسی یا کسانی) نسبت به چیزی که اگر بفهمد ناراحت می‌شود.
(کشف الربیه عن احکام الغیبه، ص ۵) پرسیده شد: حتى اگر آن چه مى‏گویم در برادرم باشد باز هم غیبت
است؟ فرمودند: اگر آن چه مى‏گویى در او باشد غیبتش را کرده‏اى و اگر در او نباشد بهتان زده‏اى.
از امام کاظم (علیه السلام) روایتى نقل شده است که حدود غیبت را روشن مى‏فرماید: «مَن ذَکرَ رَجُلا مِن خَلفِهِ
بما هُو فِیه مِمّا عُرفه الناس لَم یَغتَبه و مَن ذَکره مِن خَلفِهِ بما هو فیه مِما لا یَعرفهُ الناس
اَغتابهِ، و مَن ذَکره بِما لَیس فیه فَقد بُهته.» (جامع السعادات، ج ۲، ص ۳۰۴). کسى که دیگرى را در
غیابش به عیبى که مردم از آن باخبرند یاد کند، غیبت او را نکرده است و کسى که دیگرى را
در غیابش به عیبى یاد کند که مردم از آن بى‏خبرند، غیبت او را کرده است و کسى که او
را به عیبى که در او نیست یاد کند به او بهتان زده است.
در هر حال یکی از اخلاق عالی اسلامی پوشاندن عیب دیگران است.
برترین عیب پوشی‌ها همراه با نصیحت و ارشاد به خوبی‌هاست.
مگر غیبت پیامد هم دارد؟ پیامدهای غیبت را می‌توان در دو دسته پیامدهای دُنیوی و پیامدهای أُخروی(معنوی) بررسی نمود.
الف.

پیامدهای اُخروی و معنوی غیبت

۱٫
تباهی اعمال نیک‏ غیبت سبب مى‏شود اعمال نیکى که انسان انجام مى‏دهد تباه گردد و از بین برود.
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «الغیبه حرام على کلّ مسلم و إنّها َلتأکل الحسنات کما تأکل النّار الحطب»؛ غیبت کردن
براى هر مسلمانى حرام است و همان گونه که آتش هیزم را مى‏خورد، غیبت نیز کارهاى نیک انسان را مى‏خورد
و از بین مى‏برد.

غیبت چیست

پیامبر پرسیدند: آیا مى‏دانید غیبت چیست؟ پاسخ دادند: خدا و رسولش داناترند.
فرمودند: یاد کردن برادرت (در نزد کسی یا کسانی) نسبت به چیزی که اگر بفهمد ناراحت می‌شود.
(کشف الربیه عن احکام الغیبه، ص ۵). پرسیده شد: حتى اگر آن چه مى‏گویم در برادرم باشد باز هم غیبت
است؟ فرمودند: اگر آن چه مى‏گویى در او باشد غیبتش را کرده‏اى و اگر در او نباشد بهتان زده‏اى گاهى
انسان به خاطر ارتکاب غیبت تمام کارهاى نیکى را که انجام داده است از بین مى‏برد و ثواب اعمالش در
نامه کسى که غیبت او را کرده است نوشته مى‏شود، که در این مورد توجه شما را به یک حدیث
جلب مى‏کنیم: پیامبراکرم (صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم)فرمود: در روز قیامت یکى از شما را در صحراى محشر براى رسیدگى به اعمالش حاضر مى‏کنند
و نامه عملش را به دستش مى‏دهند و هنگامى که به آن نگاه مى‏کند از کارهاى نیکى که انجام داده
است چیزى در آن نمى‏بیند.
عرض مى‏کند: پروردگارا این نامه عمل من نیست زیرا از طاعات و عباداتى که در دنیا انجام داده‏ام چیزى در
آن نمى‏بینم.
به او گفته مى‏شود پروردگار تو خطا و نسیان نمى‏کند و این نامه عمل از آن تو است اما به
خاطر این که غیبت کردى کارهاى نیک تو در نامه عمل کسى نوشته شده است که از او بدگویى کردى.
سپس شخص دیگرى را براى حساب مى‏آورند و نامه عملش را به او مى‏دهند.
به نامه نگاه مى‏کند ولى بر خلاف انتظارش طاعات و عبادات زیادى را در آن مى‏بیند و از روى تعجّب
عرض مى‏کند: خدایا این نامه عمل من نیست، من در دنیا کارهاى نیکى که در این‌جا نوشته شده است انجام
نداده‏ام.
به او گفته مى‏شود: چون فلان شخص از تو بدگویى کرده کارهاى نیک او در نامه عمل تو نوشته شده
است.

عواقب اخروی غیبت کردن

۲٫
خروج از ولایت خدا امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «من روى على مۆمن روایه یرید بها شینه و هدم مروّته
لیسقطه من أعین النّاس أخرجه اللّه من ولایته إلى ولایه الشّیطان فلا یقبله الشّیطان»؛ هر کس به منظور عیب جویى
و ریختن آبروى مۆمنى سخنى علیه او بگوید تا او را از چشم مردم بیندازد خداوند چنین کسى را از
ولایت خودش بیرون مى‏کند و به سوى ولایت شیطان مى‏فرستد ولی شیطان او را نمى‏پذیرد.

۳٫
فاسد شدن دین انسان پیامبر اکرم(صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «الغیبه أسرع فی دین الرّجل المسلم من الآکله فی جوفه»؛تأثیر غیبت در
دین مسلمان از خوره در جسم او سریع‏تر است.

۴٫
کاهش ارزش عبادت‌ها‏ در حدیث دیگرى آمده است کسى که مرتکب غیبت شود ارزش عبادات او کم مى‏شود.
رسول‌خدا (صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «الجلوس فی المسجد انتظارا للصّلوه عباده ما لم یحدث، قیل یا رسول اللّه و ما یحدث؟ قال
الاغتیاب»؛[۵] نشستن در مسجد و انتظار کشیدن براى رسیدن وقت نماز عبادت است تا زمانى که حدثى از انسان سر
نزند.
سۆال شد: حدث چیست؟ فرمود: غیبت.

مشکلات غیبت

۵٫
مانع قبولى اعمال‏ رسول‌ خدا (صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) در ضمن حدیثى فرمود: «مأمورانى که مراقب اعمال انسان هستند عمل بنده‏اى را که
مانند شعاع خورشید مى‏درخشد به آسمان بالا مى‏برند ولى فرشته‏اى که باید اعمال را قبول کند و بالا ببرد مى‏گوید:
اضربوا هذا العمل وجه صاحبه أنا صاحب الغیبه أمرنى ربّى أن لا أدع عمل من یغتاب النّاس یتجاوزنى إلى ربّى؛این
عمل را به صورت صاحبش بزنید، زیرا من از طرف پروردگارم مأموریت یافته‏ام که نگذارم عمل نیک غیبت کنندگان از
من بگذرد و به سوى پروردگارم برود».

۶٫
محرومیت از بهشت پیامبراکرم (صلّى‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «تحرم الجنّه على ثلاثه: على النّمّام و على المغتاب و على مدمن الخمر» ؛
بهشت بر سه کس حرام است: سخن چین، کسى که غیبت مى‏کند و کسى که دائم الخمر باشد.

۷٫
تأخیر پاداش و تقدیم مجازات غیبت‌کننده در صورتى که توبه کند و توبه‏اش پذیرفته شود باز هم آخرین کسى است
که وارد بهشت خواهد شد: «أوحى اللّه عزّوجلّ إلى موسى بن عمران أنّ المغتاب إذا تاب فهو اخر من یدخل
الجنّه و إن لم یتب فهو أوّل من یدخل النّار»؛خداوند به موسى بن عمران وحى فرستاد که غیبت کننده
اگر توبه کند آخرین کسى است که داخل بهشت مى‏شود، و اگر توبه نکند نخستین فردى است که داخل آتش
مى‏شود.

عاقبت غیبت کردن در آخرت

۸٫
در موضوع پیامد غیبت تجسم زشت در روز قیامت حضرت صادق(علیه‌السّلام) از پدران معصومشان(علیهم‌السّلام) چنین روایت می‌فرمایند: «کسی که از فرد مسلمانی غیبت کند،
روز قیامت در حالی که از دهانش بویی بدتر از بوی مردار به مشام می‌رسد، می‌آید که اهل محشر از
آن اذیت می‌شوند»

پیامدهای دنیوی غیبت

۱٫
ریختن آبرو و شکستن حرمت افراد غیبت کننده با رفتار ناروایش آبروی دیگران را به خطر می‌اندازد، از این رو
خداوند هم آبروی او را در معرض خطر قرار می‌دهد و او را در این دنیا رسوا می‌کند.
امام صادق(علیه السّلام) فرمود: «لاتَغتَب فَتغتَب وَلاتَحفَر لاَخیکَ حُفَره فَتَقَعَ فیها، فانک کما تُدین تُدان»پ ؛ غیبت نکن که مورد
غیبت واقع می‌شوی و برای برادرت گودالی نکن که خود در آن خواهی افتاد، به راستی که هر جوری با
دیگران معمله کنی به همان صورت با تو معامله شود.

عاقبت دنیوی غیبت کردن

۲٫
آسیب‌ دیدن وحدت و انسجام اجتماعی مسلمین گناه غیبت نه تنها موجب فساد در ایمان و اخلاق شخص و رسوایی
او در دنیا و آخرت می گردد، بلکه مفاسد اجتماعی و بشری را هم به دنبال دارد.
از اهداف بزرگ انبیاء(علیهم‌السلام) تشکیل مدینه فاضله و جامعه‌ نیکوست و این مهم زمانی به وجود می‌آید که مردم با
یک‌دیگر محبت، الفت، برادری، صداقت قلبى، صفاى باطنى و ظاهرى داشته باشند، به طوری که افراد همگی به منزله یک
شخص باشند و در این صورت چنین ملتی بر ملت‌های دیگر پیروز خواهند شد، همان طور که مسلمین صدر اسلام
بر اثر همین وحدت و یک‌پارچگی بر حکومت‌های بزرگ آن روز پیروز شدند.
بر اساس آن‌ چه گفته شد و روایاتی که در این زمینه وجود دارد، مسلمین مأمور و موظفند که با
یک‌دیگر دوستی و مودت ورزند و طبعاً آن‌چه این دوستی را می افزاید مطلوب و پسندیده است و هر چه
از این دوستی و مودت کم کند، ناپسند است و واضح است که غیبت موجب کینه و دشمنی و بغض
‌شده و از این ره‌گذر وحدت اجتماع از بین می‌رود و این از آسیب‌های اجتماعی غیبت است و لازم است
برای پرهیز از این ضرر بزرگ از این عمل زشت اجتناب نمود. هر کس به منظور عیب جویى و ریختن
آبروى مۆمنى سخنى علیه او بگوید تا او را از چشم مردم بیندازد خداوند چنین کسى را از ولایت خودش
بیرون مى‏کند و به سوى ولایت شیطان مى‏فرستد ولی شیطان او را نمى‏پذیرد

پیامد غیبت در دنیا چیست

۳٫
در موضوع پیامد غیبت ایجاد دشمنی از آن‌جا که غیبت آبروی مۆمنی را می‌ریزد، او را دشمن غیبت کننده می‌کند.
هم‌چنین دوستان کسی که از او غیبت شده، به غیبت کننده به دیده دشمنی می‌نگرند؛ هر چند دیدشان درباره کسی
که نقصش بیان شده است نیز عوض می‌شود؛ پس غیبت کننده هم خشم پروردگار و هم خشم بندگان او را
برمی‌انگیزد.
امیرمۆمنان علی(علیه السّلام) فرمود: «ایاک و الغیبه فانها تمقتک الی الله و الناس و تحبط اجرک» ؛ از غیبت بر
حذر باش؛ چون موجب می‌شود مورد خشم و دشمنی خدا و مردم قرار گیری و پاداشت نابود شود.
در حدیث قدسی هم آمده که: «من ترک الغیبه ظهرت محبته فی‌ القلوب» ؛ کسی که غیبت و بدگویی دیگران
را ترک کند محبتش در دل‌ها آشکار می‌شود.

۴٫
تبلیغ و گسترش زشتی‌ها از آن جا که غیبت، بیان عیب و نقص شخص یا باز گفتن کار زشت او
در غیاب او است با این رفتار، زشتی آن عمل ناپسند از بین می‌رود چنان که اگر شنونده در مقابل
غیبت کننده سکوت اختیار کرده واکنشی نشان ندهد باعث می‌شود او در انجام این کار جسارت و جرأت بیش‌تری یابد
و زشتی غیبت را درک نکند، هم‌چنین زشتی و قبحی که عمل بازگو شده پیش از غیبت، نزد شنونده داشته
است شکسته یا دست کم ضعیف می‌شود.
امام صادق(علیه السّلام) می‌فرماید : «هر کس درباره مۆمنی آن چه که با چشم دیده یا با گوش شنیده است
باز گوید، از کسانی است که خداوند عزوجل درباره آنان می‌فرماید: «انّ الذین یحبّون ان تشیع الفاحشه فى الذین آمنوا
لهم عذاب ألیم‏»(نور/۱۹)؛ یعنی همانا کسانی که دوست دارند زشتی‌ها در بین کسانی که ایمان آورده‌اند، منتشر شود، برای ایشان
عذابی دردناک است.»

درباره پیامد غیبت بیشتر بدانید

معنای لغوی

«غیبت» مصدر «غاب» و هم [اسم‏] مصدر «اغتیاب» است، جوهرى می نویسد: «اغتابه اغتیابا، چون در غیبت افتد و در غیاب کسى بدى وى گوید که نام آن «غیبت» است و غیبت آن است که در غیاب کسى سخنى گوید که اگر آن کس بشنود رنجیده گردد. چون آن سخن راست باشد، آن را غیبت گویند و چون دروغ باشد آن را بهتان نامند»

و صاحب قاموس و تاج العروس «غاب» را به معنى «عاب» یعنی عیب جویی گرفته اند.

و فیومی در مصباح منیر می نویسد: «اغتابه، وقتى او را به صفات ناپسند که او آنها را ناخوش دارد یاد کند و سخن گوینده راست باشد »

به اعتقاد امام در چهل حدیث، هیچ یک از معانی مذکور، معنى لغوى غیبت نیستند، بلکه در هر یک قیودى است که با معنى اصطلاحى در هم آمیخته است. در هر صورت بحث در اطراف معنى لغوى چندان فایده ندارد، عمده به دست آوردن موضوع شرعى است که متعلق تکلیف شده و ظاهرا در این جا قیدهای شرعی وجود دارد که خارج از فهم عرفى و معنى لغوى است.

تبیان -حجیج