نحوه برخورد با سالمندان در سیره ائمه

از مراحل عمر انسان دوره ی سالمندی است که از این دوره در قران ذکر شده است .نکته ی مهم این است که ضعف و دوران پیری بعد از دوران جوانی و پر شور . نشاط است .ما دراین مجموعه در مورد برخورد با سالمندان در آداب اسلامی مطالبی را جمع اوری کرده ایم .از برکات جامعه افراد سالمند می باشد که باید در نهایت احترام از ان ها مراقبت و رفتار کرد .نحوه برخورد با سالمندان در سیره ائمه را در نیک صالحی ببینید.

برخورد با سالمندان در آداب اسلامی

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مى فرماید: «وجود پیران سالخورده باعث برکت و افزایش رحمت و نعمتهاى الهى است.»آرامش والدین سالمند زیر یک سقف سالمندان با عمرى تلاش و تجربه به مرحله اى رسیده اند که نیازمند احترام و محبت هستند.تکریم آنها مصداق تعظیم شعائر اسلامى و موجب تحکیم ارزش ها و روابط اجتماعى است.یعنى درست همانطور که فرزندان در سطوح مختلف سنى نیازهاى روحى متفاوتى دارند و والدین و مربیان در راستاى تربیتو بارورى استعدادهاى آنها باید از شیوه هاى رفتارى صحیح استفاده کنند، بزرگسالان نیز نیازمند قدردانى وسپاسگزارى از زحمات گذشته خود از سوى فرزندان اطرافیان مى باشند.

برخورد با سالمندان

در مکتب اسلام، سالخوردگان و سالمندان از موقعیت و جایگاه ویژه اى برخوردارندچنانکه در روایات ما آمده است:

۱) درمورد ارزش معنوى ـ اجتماعى آنان : رسول خدا(صلی الله علیه و آله) مى فرماید: «وجود پیران سالخورده باعث برکتو افزایش رحمت و نعمتهاى الهى است.»(نهج الفصاحه،ص۲۲۲،کلمه ی ۱۱۱۰)

۲) در مورد چگونگی رفتار با آنان: الف : پیامبرخدا (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إنَّ مِن إجلالِی تَوقِیرَ الشَّیخِ مِن اُمَّتی؛ احترام به سالخورده امّت من،احترام نهادن به من است.»(منتخب میزان الحکمه) ب: در جایی دیگر می فرمایند(صلی الله علیه و آله): «إنَّ مِن تَعظیمِ جَلالِ‏اللّه عز و جل کَرامَهَ ذی الشَّیبهِ ، وحامِلِ القُرآنِ ، والإمامِ العادِلِ ؛ احترام نـهادن بـه ریـش سـفید و
قـرآن دان و پیشواى دادگر ، بزرگداشت جلال و شکوه خداوند عز و جل است.»(منتخب میزان الحکمه،ح ۳۸۴) ج: حضرتمی فرمایند(صلی الله علیه و آله): «من اجلال الله اجلال ذى شیبه المسلم؛ بزرگداشت و گرامیداشت سالخورده مسلمان، بزرگداشت خداست»(کافی،ج۲،ص۱۶۵)د: امام صادق (علیه‏السلام) می فرمایند : «َظِّمُوا کِبارَکُم وصِلُوا أرحامَکُم؛ بزرگسالان خود را احترام کنید و صله ارحام به جاى آورید .»

(الکافی،ج۲، ص۱۶۵) ۳) جایگاه کسی که به سالمندان احترام نمی گذارد: امام صادق علیه‏السلام: «لیسَ مِنّا مَن لَم یُوَقِّرْ کبیرَناویَرحَمْ صَغِیرَنا ؛ از ما نیست کسى که به بزرگسالان ما حرمت ننهد و با خردسالانمان مهربان نباشد.» (میزان الحکمه،ج۲،ص۱۰۶،ح۱۰۰۸۴) ۴) حقوق سالمندان: از امام سجاد(علیه السلام) روایت شده که فرمود: «و اما حق الکبیر فان حقهتوقیر سنه و اجلال اسلامه اذا کان من اهل الفضل فى الاسلام بتقدیمه فیه و ترک مقابلته عندالخصام و لاتسبقهالى طریق و لاتومه فى طریق و لا تستجهله و ان جهل علیک تحملت و اکرمته بحق اسلامه مع سنه فانما حق السن بقدر الاسلام و لاقوه الا بالله.» (رساله حقوق امام سجاد(علیه السلام)، حق شماره۴۳)

نگاه اسلام به سالمندان

تکریم سالمندان در آموزه‌های دینی

هیچ کس را جزاو نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید اگر هردو یا یکی (از آنها به پیری برسند که موجبرنج و زحمت باشند) زنهار کلمه ای که رنجیده خاطر شوند مگو و کمترین آزار به آنان مرسان و باایشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو ترجمه :

۱٫حق سالخورده این است که حرمت پیریش را بدارى.

۲٫اگر سوابق فضیلت در اسلام دارد؛ تجلیلش کنى.

۳٫او را مقدم بدارى.

۴٫در اختلافات( خصمانه) با او روبرو نشوى.

۵٫در راه رفتن؛ بر او سبقت نگیرى.پیشاپیش او راه نروى .

۶٫نادانش نشمارى .

۷٫اگر رفتار جاهلانه اى کرد تحمل کنى .

۸٫به مقتضاى سوابق مسلمانى و سالمندى احترامش کنى که حق سن و سال نیز چون حق اسلام است.

۹) پاداش اخروی کسی که حقوق سالخوردگان را مراعات می کند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله): «مَنْعَرَفَ فَضْلَ شَیْخٍ کَبِیرٍ فَوَقَّرَهُ لِسِنِّهِ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ فَزَعِ یَوْمِ الْقِیَامَهِ وَ قَالَ مِنْ تَعْظِیمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِجْلَالُ ذِی الشَّیْبَهِ الْمُؤْمِنِ ؛ کسی که فضیلت سالخوردگان و پیران را در یابد و به خاطر سِنش او رااحترام کند؛ خداوند او را از عذاب روز قیامت در امان می دارد و …
» (بحارالأنوار، ج۷۲ ، ص۱۳۷ ، بابِ رحم الصغیر و توقیر الکبیر) با توجه به آیاتی از قرآن کریم، کهتوصیه ی فراوان بر احترام گذاشتن به والدین می کند، می توان این نتیجه را گرفت که رعایت حقوق و
احترام نهادن به والدینی(هم چنین پدر بزرگ و مادر بزرگ) که سالخورده می باشند؛ باید به صورت مضاعف، مورد توجه واقع شود.

و در واقع، و از دو حیث احترام آنان بر ما واجب است؛ یک: به خاطر حق پدر و مادری، و دو: به خاطر سن و سال.از جمله ی آن ، این آیه ی کریمه می باشد، که می فرماید: « …
که هیچ کس را جز او نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید اگر هر دو یا یکی (ازآنها به پیری برسند که موجب رنج و زحمت باشند) زنهار کلمه ای که رنجیده خاطر شوند مگو و کمترینآزار به آنان مرسان و با ایشان با احترام و بزرگوارانه سخن بگو» (اسراء : ۲۳)

تبیان