معنای ریا و اجام مخفیانه کار خوب و نیک

کار خوب و نیک را باید در برابر دیدگان دیگران(مردم) انجام داد یا مخفیانه؟

در پاسخ به این سوال انجام کار نیک دربرابر دیگران آیا باعث امر به معروف و ترغیب دیگران به
انجام کار نیک می شود یا اینکه به ریا تبدیل می شود باید بگوییم که مصداق ریا، هر کار خوبی
که دیده شود نیست، بلکه به هر کار خوبی که شخص برای «خودنمایی» انجام دهد اطلاق می‌گردد.
امام خمینی (ره) در کتاب چهل حدیث و در حدیث دوم در معنای ریا نوشته‌اند: بدان که «ریا» عبارت از
نشان دادن و وانمود کردن چیزی از اعمال حسنه یا خصال پسندیده یا عقاید حقه است به مردم، برای منزلت
پیدا کردن در قلوب آنها و اشتهار پیدا کردن پیش آنها به خوبی و صحت و امانت و دیانت، بدون
قصد صحیح الهی» پس، دقت شود که علنی شدن کار خوب به قصد قربت ، نه تنها عیب و
ریا نیست، بلکه بسیار هم کار پسندیده و لازمی است و سبب الگوسازی، فرهنگ‌سازی، اصلاح و رشد جامعه می‌گردد.
بلکه انجام کار خوب به صورت علنی، با هدفی غیر خدا و برای نمایش به مردم و موجه و محبوب
شناساندن خود ریا است.

هم علنی، هم پنهانی

خداوند متعال در کلام وحی به بندگان خاصش دستور می‌دهد که کارهای خوب را به صورت پنهان و
نیز آشکار انجام دهید.
پس هر کس بگوید کار خوب نباید علنی باشد، خلاف نص صریح قرآن کریم سخن گفته است: «قُلْ لِعِبادِیَ الَّذینَ
آمَنُوا یُقیمُوا الصَّلاهَ وَ یُنْفِقُوا مِمَّا رَزَقناهُم سِرًّا وَ عَلانِیَهً مِن قَبلِ أَن یَأْتِیَ یَومٌ لا بَیعٌ فیهِ وَ لا
خِلالٌ؛ (ابراهیم، ۳۱) به بندگان من که ایمان آورده‏اند بگو: پیش از آن که روزى بیاید که در آن نه
معامله باشد و نه دوستى نماز را به پاداشته و از آن چه روزیشان داده‏ایم پنهان و آشکار را انفاق
کنند»

ریا در قران

و نیز تصریح می‌نماید که مؤمنین واقعی کسانی هستند که کار خوب را هم پنهانی انجام می‌دهند و
هم به صورت آشکار.
«الَّذینَ یُنفِقُونَ أَموالَهُم بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَهً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ
یَحْزَنُونَ (بقره، ۲۷۴) کسانى که اموال خویش را شب و روز نهان و آشکار انفاق مى‏کنند پاداششان نزد پروردگارشان است،
نه ترسى دارند و نه غمگین مى‏شوند» اگر کسی برای خدا اقدام به کارهای خوب علنی کند،‌ مثلاً به نماز
جماعت رود تا نماز و جماعت رونق یابد، آشکارا خیرات کرد و صدقه دهد، جهیزیه دهد، بی‌بضاعتی را کمک کند،
هزینه‌ی مداوای درمانده‌ای را بپردازد و …
، تا دیگران نیز به این امر خیر ترغیب گردند، کار بسیار پسندیده‌ای نموده و پاداشی مضاعف می‌برد.
یا هر که ظاهرش نیز مانند باطنش منطبق با دستورات الهی بود، تدریس کرد، پای درس استاد نشست، تلاوت قرآن
نمود، حدیث خواند، به ویژه نزد دیگران بیشتر رعایت اخلاق اسلامی در رفتار با والدین، خانواده، همسایگان نمود، به جبهه
رفت و علنی جهاد کرد و …
، تا اسلام در میان مردم مستحکم‌تر شده و بیشتر ترویج گردد، عبادتی مضاعف نموده است.
اما، باید دقت داشت که « ریا » بسیار ظریف است.
گاهی می‌شود که انسان کار پنهانی انجام دهد و همان کار برای او «ریا» باشد.
مثلاً بگوید: من به همه نشان می‌دهم که اهل نماز هستم، اما به مسجد و جماعت نمی‌روم تا نشان دهم
اهل ریا نیستم، تا مردم مرا اهل اخلاص بشناسند.
این خودش ریا است.
ریا هر کاری است که برای خوشایند و موجه شدن نزد مردم باشد و نه برای خدا.
باشگاه خبرنگاران جوان