نماز خواندن یکی از مهم ترین اداب دین ماست. در احادیث امده است که نماز ستون دین است و در قرآن اشاره شده است که شما را از منکر دور نگه می دارد. اهمیت نماز اول وقت و مداومت بر آن بارها توصیه شده است.
نماز هم همانند سایر عبادات دینی احکامی دارد که بر ما واجب است آنها را رعایت کنیم. سهل انگاری در اداب نماز و احکام آن باطل بودن عمل را به همراه دارد. وضو و طهارت و حرکات و اذکار نماز بسیار مهم اند و باید طبق دستورات دین انجام پذیرند. ارکان نماز را نمی توان کم یا زیاد کرد. قیام در نماز رکن محسوب میش ود. البته برخی قیام ها رکن نیستند. احکام شرعی درباره ارکان نماز را در نیک صالحی ببینید.
قیام در نماز
سوال: در چه حالتهایی می‌توان نماز جماعت را به فرادا تغییر داد؟ آیا اساساً چنین کاری جایز است؟ یعنی در هر حالی می‌توان این کار را انجام داد؟
عدول از نماز جماعت به فرادی با داشتن عذر، در هر جای نماز، جایز است، ولی اگر این امر در حال اختیار و بدون عذر باشد نظر مراجع تقلید درباره‌ی آن، متفاوت است:
۱٫ عده‌ای عدول را جایز دانسته، ولی اگر از ابتدا قصد عدول داشته باشد، آن را خلاف احتیاط استحبابی می‌دانند.[۱]
۲٫ گروهی نیز می‌گویند اگر از ابتدا قصد عدول نداشته باشد اشکالی ندارد، ولی اگر در ابتدای نماز قصد عدول کند، بنابر احتیاط، جایز نیست.[۲]
۳٫ برخی هم عدول از نماز جماعت به فرادا را بنا بر احتیاط، مطلقاً (خواه از اوّل تصمیم بر این کار داشته باشد یا در اثنای نماز) جایز ندانسته‌اند.[۳]شایان ذکر است، بر فرض عدم جواز عدول، اگر کسی نیت فرادا کند، نماز جماعت وی باطل شده است، ولی اگر به وظیفه شخصی که نماز فرادا می‌خواند عمل کرده باشد، نماز او به فرادا صحیح است.[۴]
کدام قیام و ایستادن در نماز رکن محسوب می‌شود؟
سوال: کدام قیام و ایستادن در نماز رکن محسوب می‌شود؟
جواب: قیام در موقع گفتن تکبیرهالاحرام و قیام پیش از رکوع که آن را قیام متصل به رکوع می‌گویند رکن است ولی قیام در موقع خواندن حمد و سوره و قیام بعد از رکوع رکن نیست و اگر کسی آن را از روی فراموشی ترک کند، نمازش صحیح است. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج۱, م۹۵۸)
سوال: اگر کسی از روی فراموشی بعد از حمد و سوره بنشیند و یادش بیاید که رکوع نرفته در مورد مسئله قیام چه عملی را باید انجام دهد؟ جواب: باید بایستد و به رکوع رود و اگر بدون اینکه بایستد، به حالت
خمیدگی به رکوع برگردد چون قیام متصل به رکوع را به جا نیاورده، نماز او باطل است. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج۱, م۹۶۰)
کدام قیام و ایستادن در نماز رکن محسوب می‌شود؟سوال: رفتن و برگشتن برای بازکردن درب منزل از طریق دربازکن، بارعایت قطع کردن اذکار نماز و حفظ جهت قبله درحین رفتن و برگشتن به محل نماز، چه حکمی دارد؟
به طور کلی مراجع تقلید، دربارۀ حرکتهای ضمن نماز می‌گویند، در صورتى که فعل کثیر (فعل کثیر عبارتست از کارى که انسان با انجام آن عرفاً از صورت نمازگزار بودن، خارج مى‌‌شود [مانند پریدن، جست و خیز کردن و یا اینکه نماز گزار مرتب سر را بجنباند و… ]؛ محمدى خراسانى، على، شرح تبصره المتعلمین، ج۱، ص ۱۳۱) نباشد، جایز است و نماز را باطل نمی‌کند. (موسوى گلپایگانى، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج۴، ص ۱۱۲، م ۲۲۵ و ۳۰۸) لذا اگر این کار، فعل کثیر شمرده شود، مثل اینکه چند متر جا به جایی داشته باشد، نماز باطل است اما اگر آیفون نزدیک باشد که با حرکتی کوچک بتوان در را باز کرد و در عرف به آن «راه رفتن» نگویند، اشکال ندارد.پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:
حضرت آیه الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): در فرض سوال نماز باطل است.
حضرت آیه الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): چنانچه صدق راه رفتن کند و صورت نماز به هم بخورد نماز باطل است.
حضرت آیه الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): در فرض سوال چنانچه مستلزم حرکت کثیر باشد، موجب قطع نماز است.
حضرت آیه الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): اگر فعل کثیر محسوب شود مثل اینکه چند متر جا به جایی داشته باشید، نماز باطل است اما اگر درب باز کن نزدیک باشد که با قدمی بتوانید در را باز کنید اشکال ندارد.
سوال: برای شخص مریضی که نشسته نماز می‌خواند قیام متصل به رکوع چه وضعی دارد؟
جواب: باید از حالت نشسته به رکوع رود. (استفتائات جدید امام خمینی(ره), ج۱, ص۱۵۳, س۹۲)
قیام متصل به رکوعسوال: آیا تکان‌های مختصر هنگام خواندن اذکار نماز چنانچه سهواً انجام شود و نمازگزار نتواند مانع آن شود، باعث اشکال در نماز می‌شود؟
جواب: اشکالی ندارد.
(استفتائات امام خمینی(ره), ج۱, ص۱۵۴, س۹۳)
سوال: اگر کسی عمداً شخصی را که مشغول خواندن نماز است به جلو یا پهلو هل دهد در صورتی که نمازگزار روی از قبله نگرداند نمازش صحیح است یا خیر اگر بیفتد یا خم شود چه طور؟
جواب: نماز او صحیح است و اگر در حال حرکت ذکری گفته است در آرامش بدن آن را تکرار نماید.
(استفتائات امام خمینی(ره), ج۱, ص۱۵۴, س۹۶)
سوال: اگرکسی بیش از حد معمولی پاها را خیلی گشاد بگذارد نماز او چه حکمی دارد؟
جواب: کسی که می‌توانددرست بایستد اگر پاها را خیلی را گشاد بگذارد که به حالت ایستادن معمولی نباشد نمازش باطل است.. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج۱, م۹۶۴)
تبیان
آداب و فضیلت نماز جماعت
نمازی مجرب برای رسیدن به هدف
نافله چیست؟نافله صبح را چگونه بخوانیم؟
نماز جعفر طیار را چگونه بخوانیم؟
