۵خیری که در سکوت نهفته است!

سکوت برای تفکر و اندیشیدن و دوری از کلام بیهوده و گناه یک اصل است در روایات و احادیث نیز به سکوت و خاموشی و جلوگیری از پرحرفی توصیه شده است بد نیست در ادامه همراه با نیک صالحی شوید تا درباره فواید سکوت در اسلام بیشتر بخوانید.

فواید سکوت در اسلام

سکوت و سخن هر دو در جای خود خوب و مطلوب و در غیر آن نامطلوب است.
پس بایستى سخنان را طبقه‏ بندى کرد و در موارد لزوم سخن گفت.
در موارد غیرضرورى نیز از سخن باز ایستاد؛ مثلاً اگر سخن گفتن براى هدایت کسى یا براى ابراز محبت به
همسر و فرزند باشد، بسیار نیکو است.
هم‏چنین احوال‏پرسى از دیگران و…
؛ ولى اگر سخن لغو و بیهوده و یا خداى ناکرده مشتمل بر گناه باشد، در این صورت بایستى از
آن پرهیز کرد.

سعدی نیز در این باب سروده است: اگر چه پیش خردمند خامشی ادب است به وقت مصلحت آن به که
در سخن کوشی دو چیز طیره عقل است: دم فرو بستن به وقت گفتن و گفتن به وقت خاموشی و
نیز گفته است: سخن گرچه دلبند و شیرین بود سزاوار تصدیق و تحسین بود چو یکبار گفتی، مگو باز پس
که حلوا چو یکبار خوردند، بس گاهی انسان وظیفه دارد در جایی سخن بگوید و از حقی دفاع کند، در
این صورت سکوت او می تواند گناه باشد و او را از خداوند دور کند و گاهی نیز سخن گفتن
متضمن دروغ و غیبت و تهمت و مانند آن است و باعث ارتکاب گناه و دوری از خداوند می شود.

بنابراین باید انسان ببیند در کجا باید سخن بگوید و در چه موقعیتی خوب است سکوت کند تا از آفات
سخن گویی و سکوت بی مورد مصون بماند.

نکات پرحرفی چیست

در موضوع فواید سکوت در اسلام در رابطه با پرحرفى چند نکته را مى‏توان مطرح کرد:

الف) پرحرفى خصلت نکوهیده ‏اى است و حد ‏الامکان تا ضرورتى پیش
نیاید، نباید به سخن گفتن مبادرت ورزید؛ اما گاهى افراد در زمینه کم‏حرفى و سکوت، زیاده‏روى مى‏کنند.
کم‏حرفى و سکوت بیش از حد نیز به تدریج از انسان یک موجود عبوس و منزوى مى‏سازد همان طورى که
پرحرفى مذموم است سکوت بى‏مورد نیز مذموم مى‏باشد.
گفتنى است که برخى با عنوان کم‏ حرفى و سکوت، از ارتباط با دیگران احتراز مى‏کنند و کم‏کم به انزوا
کشیده مى‏شوند؛ در حالى‏که لازمه همکارى و تعاون، برخورد گرم و صمیمى با دیگران است.

ب) در مقابل اهانت دیگران گاهى باید سکوت کرد و گاهى نیز باید از خود دفاع نمود.

ج) در موضوع فواید سکوت در اسلام در محافل و برخوردها آن سکوتى ممدوح است که برخاسته از تسلط بر نفس و براى پرهیز از اتلاف
وقت دیگران و پرحرفى باشد به عبارت دیگر دو سکوت داریم: سکوت از روى قدرت و سکوت از روى عجز
و آن سکوتى ممدوح است که از روى قدرت باشد نه از روى عجز و ناتوانى.

در حدیثی از حضرت على(علیه السلام) آمده است: «لا خیر فى الصمت عن الحکم کما انه لاخیر فى القول بالجهل؛
آنجا که باید سخن درست گفت، در خاموشی خیری نیست، چنان که در سخن ناآگاهانه نیز خیری نخواهد بود».
(نهج‏البلاغه، کلمات قصار ۱۷۳) حضرت امیر در جایى دیگر با صراحت فرموده‏اند: «تکلّموا تعرفوا؛ حرف بزنید تا شناخته شوید [زیرا
مرد زیر زبانش پنهان است]».

(همان، ۳۸۴۵) د ) گاهی پرحرفی نوعی مکانیزم روانی ناخودآگاه است که فرد برای مقابله با کم رویی و نداشتن
اعتماد به نفس کافی از آن سود می جوید تا نقیصه خود را به این طریق جبران کند.

برای عادت کردن به سکوت مفید باید: اولا، ارزش و آثار سکوت را دانست و در این باره روایات بسیاری
داریم مثل (میزان الحکمه، ج ۵، ص ۴۳۵):

فواید سکوت طولانی

۱٫
سکوت طولانی را رعایت کن چون شیطان را از تو می راند و در امر دین یاور و مددکار توست.

۲/

سکوت دری از درهای حکمت است؛ سکوت محبت می آورد و راهنما به هر کار خیر است.

۳٫
انسان ساکت هیبتش زیاد است.

۴٫
اگر سخن گفتن نشانه سخنوری است در سکوت سلامت و ایمنی از لغزش است.

۵٫
هیچ نگهبانی چون سکوت نیست.

ثانیا، باید با تمرین و تکرار و مراقبه و محاسبه می توان از پرگویی زبان و آفات آن جلوگیری کرد.
اگر انسان متوجه و بیدار باشد و مراقب اعمال و گفتار خود باشد و کلام خود را سبک و سنگین
نماید و عواقب و آثار آن را بسنجد و قبلا درباره آن اندیشه کند و سپس آن را بر زبان
آورد و اگر از روی غفلت و سهل انگاری گناه و خطایی از زبانش سر زد با محاسبه اعمال، در
هنگام خواب و طلب مغفرت و توبه آن را جبران نماید و کم کم عملا زمینه تکرار آن گناهان را
از بین ببرد.

بد نیست درباره سکوت بی تفکر بیشتر بدانید

انسان، اگر در هرکاری که می‎خواهد انجام بدهد، اندیشه و تفکر کند باعث می‎شود که در آن کار موفق باشد و با شکست مواجه نشود، چرا که او به سبب اندیشه و تامّلی که در آن کار به خرج داده، راه رسیدن به هدف را یافته است. سکوت نیز همین گونه است. انسان در مورد امری که قصد دارد در آن، سکوت اختیارکند، ابتدا باید به عواقب سکوت خود فکر کند تا بعداً آه و حسرت بر دلش نقش نبندد. برای مثال، مردم کوفه در دعوت خود به سوی امام حسین‌(ع) تفکر نکردند و خطری که از جانب دولت یزید متوجه آنها بود را از همان ابتدا در نظر نگرفتند و بعدا که خود را در تنگنا دیدند پشت امام را خالی کرده و در برابر جنایات ابن زیاد ملعون سکوت کردند، بدون آنکه عواقب سکوت خود را بسنجند و شد آنچه که نباید می‎شد.

حضرت امیرالمؤمنین علی‌(ع)، در باب سکوت بی‎تفکر و تعقل در حدیثی زیبا می‎فرمایند: «همه نیکى‏ها در سه خصلت جمع شده است: نگریستن و سکوت‏ و سخن گفتن، پس هر نگاهى که همراه با عبرت گرفتن نباشد، اشتباه است و هر سکوتى که همراه با اندیشیدن نباشد، غفلت است و هر سخنى که همراه با ذکر خدا نباشد، بیهوده و لغو است.

خوشا به حال کسى که نگاهش عبرت و سکوتش تفکر و کلامش ذکر باشد و بر گناهش گریه کند و مردم از شر او ایمن باشند». (الخصال شیخ صدوق/ ترجمه جعفرى، ج‏۱، ص: ۱۵۳).
پس هرچند سکوت فضیلت دارد اما نه هر سکوتی بلکه آن سکوتی که همراه با تفکر و تدبر باشد.

منبع : سایت پرسمان -کیهان