در این مطلب به موضوع رفع غم و اندوه در اسلام پرداخته ایم.
غم و ناراحتی برای هر فردی رخ می دهد و هر انسانی در برهه ای از زمان دچار مشکلات روحی و روانی می شود توصیه می کنیم در ادامه همراه با نیک صالحی شوید تا درباره روش های رفع غم و اندوه و درمان افسردگی در اسلام پرداخته ایم.
رفع غم و اندوه
توبه به عنوان عامل نوسازیکننده درون انسان موجب کاهش و از میان
رفتن احساس گناه و درماندگی و ناکارآمدی در
انسان میشود تا انسان خود را اسیر در چارچوب گذشته نبیند و با فرآیندی به نام توبه به نوسازی درون
خویش بپردازد و روح و روان خود را تصفیه کند و آلودگیهای گذشته را کنار بگذارد.
نگهداری توبه مستلزم دوری از شیطان لعین است نگهداری توبه از خود عمل توبه دشوارتر است.
شیطان لعین دست از انسان برنمیدارد و او را تنها نمیگذارد.
در این میان خداوند منان با لطف بیکرانش، توبه انسان را میپذیرد و چنانچه انسان فریب شیطان را بخورد و
مرتکب گناهی شود، بازهم مورد لطف خداوند قرار میگیرد.
قرآن مجید گرایش به توبه تا قبل از فرا رسیدن زمان مرگ انسان
تأکید بیشتری دارد و از سویی دیگر
توبه را مهم عنوان میکند.
توبه چه نوع واجبی است؟
واجب یا واجب فوری است و یا واجب مسوع.
در واجب مسوع، انسان از وقت بیشتری برای انجام اعمال خود برخوردار
است ولی در واجب فوری این گونه نیست.
توبه نیز از این دست است که باید در زمان خاصی انجام شود.
در این مقوله انسان باید سریع توبه کند.
توبه باید در شرایط و زمان خاصی صورت گیرد و فاصلهایی در این
مهم ایجاد نشود تا حلاوت و شیرینی
خود را از دست ندهد.
زمانی که فرعون با مشاهده زمان مرگش درصدد توبه برمیآید
میگوید:« آمَنتُ أَنَّهُ لا إِلِهَ إِلاَّ الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو
إِسْرَائِیلَ وَأَنَاْ مِنَ الْمُسْلِمِینَ»،« ایمان آوردم که هیچ معبودى جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویدهاند نیست و من از
تسلیمشدگانم» بخشی از آیه ۹۰ سوره یونس.
که در قرآن خطاب به این فرد آمده که توبهات مورد قبول نیست.
کاملترین نوع توبه توبه نصوح است، در این باره آمده ای کسانی که
ایمان آوردهاید، توبه خالص و نصوح داشته
باشید، زیرا نتیجه آن بخشنودگی گناهان است.
نتیجه دیگر آن ورود به بهشت جاوید، عدم رسوایی در روز قیامت است،
نور ایمان پیشاپیش افراد حرکت میکنند در
برخی موارد استغفار در حق خداوند راحتتر صورت میگیرد
ولی ادای حق مردم مهم است که باید مورد توجه قرار
گیرد.
ضمانت پذیرش توبه
پذیرش قبولی توبه مورد ضمانت خداوند است براساس آیه ۱۱۸ سوره توبه «وظَنُّواْ أَن لاَّ مَلْجَأَ مِنَ
اللّهِ إِلاَّ إِلَیْهِ ثُمَّ تَابَ عَلَیْهِمْ لِیَتُوبُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ»
،« و دانستند که پناهى از خدا جز به
سوى او نیست پس [خدا] به آنان [توفیق] توبه داد تا توبه کنند
بىتردید خدا همان توبهپذیر مهربان است» توبه
انسان ضمانت شده است.
در توبه باید سه مرحله پذیرش آن مدنظر
قرار گیرد؛ اول اینکه لیاقت توبه برای انسان فراهم شود.
دوم توبه توسط خداوند به انسان عرضه شود.
در مرحله آخر، خداوند توبهپذیر، توبه انسان را میپذیرد.
شرایط ماندگاری توبه نگهداری توبه از خود توبه دشوارتر است.
شیطان لعین دست از انسان برنمیدارد و او را تنها نمیگذارد.
در این میان خداوند منان با لطف بیکرانش، توبه انسان را میپذیرد و چنانچه انسان فریب شیطان را بخورد و
توبه کند، مورد لطف خداوند قرار میگیرد.
وقتی انسان درصدد توبه باشد، میتواند با فراهم شدن زمینه توبه، به این مهم دست یابد.
ابلیس از این نوع انسانهایی که همیشه در حال توبه هستند، در غضب است زیرا این گروه همیشه درصدد هستند
که توبه واقعی کنند.
مردم در نگاه شیطان چند گروهند؟
مردم در نظر شیطان سه دسته هستند: اول مخلصان هستند که شیطان کاری
با آنها ندارد.
دوم افراد صد در صد گمراه که نیازی به گمراهی شیطان ندارند.
در این میان دسته سوم هستند که با هر گناه مرتکب شده، توبه میکنند و حالت پشیمانی به آنها دست
میدهد.
توبه فرآیندی برای کاهش غم و اندوه و درمان افسردگیها است افسردگی ناظر به غم و اندوههایی است که از
گذشته فرد ناشی و زمینهساز بروز مشکلات روانی در فرد میشود و فرآیندی که دین مبین اسلام برای کاهش و
بهبود این بیماری ارائه میدهد، امید ناشی از بشارت زندگی اخروی و توبه است.
دین اسلام با امیدها و بشارتهایی که در انسان ایجاد میکند دریچهای به سوی دنیای دیگر باز میکند تا با
کوچک جلوه دادن دنیای مادی در برابر زندگی ابدی، اندوهها را تقلیل دهد و بر شادیها بیافزاید.
توبه به عنوان عامل نوسازیکننده درون انسان موجب کاهش و از میان رفتن احساس گناه و درماندگی و ناکارآمدی در
انسان میشود تا انسان خود را اسیر در چارچوب گذشته نبیند و با فرآیندی به نام توبه به نوسازی درون
خویش بپردازد و روح و روان خود را تصفیه کند و آلودگیهای گذشته را کنار بگذارد.
زمانی که فرعون با مشاهده زمان مرگش درصدد توبه
برمیآید میگوید:« آمَنتُ أَنَّهُ لا إِلِهَ إِلاَّ الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو
إِسْرَائِیلَ وَأَنَاْ مِنَ الْمُسْلِمِینَ»،« ایمان آوردم که هیچ معبودى جز
آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویدهاند نیست و من از
تسلیمشدگانم» بخشی از آیه ۹۰ سوره یونس.
چه توبه ای قبول نیست
که در قرآن خطاب به این فرد آمده که توبهات مورد قبول نیست
توبه، روح و روان انسان را تصفیه
میکند انسان میتواند با توبه دوباره متولد شود تا علیرغم ارتکاب گناه گذشته خود، از نو شروع و ناکامیهای گذشته
را جبران کند که این امر امید فراوانی را در انسان ایجاد میکند
و از ابتلا به افسردگی پیشگیری و
در درمان آن کمک میکند.
پل اتصال عاطفی انسان به مبدا آفرینش کائنات دعا، نیایش
و نماز گزاردن موجب اتصال آدمی به منشا انرژی و
قدرت میشود و آدمی با کسب این انرژی فوقالعاده میتواند
به راحتی توبه کند و به بازسازی درون خویش بپردازد.
توبه و بشارتهای زندگی اخروی، فرآیندهایی برای پیشگیری از غم و اندوه و ابتلا به افسردگی از دیدگاه دین مبین
اسلام است.
افسردگی توبه، راهکاری مطمئن برای کاهش فشار روحی است در آیات ۱۷ و ۱۸ سوره «نساء»، «انَّمَا التَّوْبَهُ عَلَى اللّهِ
لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوَءَ بِجَهَالَهٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِن قَرِیبٍ فَأُوْلَئِکَ یَتُوبُ اللّهُ عَلَیْهِمْ وَکَانَ اللّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا، وَلَیْسَتِ التَّوْبَهُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ
السَّیِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الآنَ وَلاَ الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَهُمْ کُفَّارٌ أُوْلَئِکَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا»،
«توبه نزد خداوند تنها براى کسانى است که از روى نادانى مرتکب گناه مىشوند سپس به زودى توبه مىکنند اینانند
که خدا توبهشان را مىپذیرد و خداوند داناى حکیم است، توبه کسانى که گناه مىکنند تا وقتى که مرگ یکى
از ایشان دررسد مىگوید اکنون توبه کردم پذیرفته نیست و [نیز توبه]
کسانى که در حال کفر مىمیرند پذیرفته نخواهد
بود آنانند که برایشان عذابى دردناک آماده کردهایم» شرایط توبه
ارایه شده است؛ اول این که گناه باید به دلیل
نادانی و جهالت باشد.
با فروکش شدن شهوت و غضب فرد، احساس پشیمانی کند.
توبه با تاخیر
توبه نباید با تأخیر همراه باشد تا پذیرش آن از سوی خداوند تفضل داشته باشد، شرطه دیگر توبه، توجه به
زمان توبه است.
توبه نباید تا موقعی پیش رود که زمان مرگ فرد فرا رسد.
شرایط قبول توبه توبه فقط به زبان نیست، توبه
باید با پشیمانی باشد نه ترس از زیان شخصی.
باید از ماهیت آن متنفر باشد و متنبه شده باشد و به راستی احساس گناه کند.
مردم در نظر شیطان سه دسته هستند: اول مخلصان هستند که شیطان کاری با آنها ندارد.
دوم افراد صد در صد گمراه که نیازی به گمراهی شیطان ندارند.
در این میان دسته سوم هستند که با هر گناه مرتکب شده،
توبه میکنند و حالت پشیمانی به آنها دست
میدهد در توبه، ترک معصیت در آینده مدنظر است
و تصمیم قاطعی برای آینده اتخاذ شود چرا که افرادی که
توبه میکنند و دوباره آن عمل را تکرار میکنند
به مانند این است که خالق را مسخره میکنند.
جبران مافات در توبه یعنی اینکه اگر حقی
از خداوند و مردم ضایع شده، باید ادا شود و رضایت خداوند
و مردم جلب شود.
کاملترین نوع توبه و روش رفع غم و اندوه
کاملترین نوع توبه توبه نصوح است، در این باره آمده ای کسانی که ایمان آوردهاید، توبه خالص
و نصوح داشته باشید، زیرا نتیجه آن بخشنودگی گناهان است.
نتیجه دیگر آن ورود به بهشت جاوید، عدم رسوایی در روز قیامت است، نور ایمان پیشاپیش افراد حرکت میکنند.
در قرآن کریم آمده گرچه انسان به شیوههای مختلفی مورد آزمایش قرار میگیرد اما به منظور کاهش فشارهای روحی ناشی
از مشکلات، راهکارهایی از جمله توبه برای افراد تعیین شده است.
در این میان انسان در صورت رها نشدن از آنها و تکرار مکرر گناه، دچار غم و اندوه میشود.
نتایج یک توبه خوب فردی که توبهاش پذیرفته شود، به مانند این است که گناهی مرتکب نشده است.
احساس سبک شدن عاملی مهمی است برای پیشگیری از ارتکاب مجدد گناه.
نتیجه دیگر توبه تقویت ایمان فردی و ریزش رحمت الهی است.
نباید فراموش کرد که توبه کننده محبوب خداوند است.
بد نیست درباره روش های رفع غم و اندوه بدانید
در موضوع رفع غم و اندوه امام صادق(ع) در این باره می فرماید:
رسول خدا(ص) نیز چنین فرمود:
«ساعاتُ الهُمُومِ ساعاتُ الکَفّاراتِ وَ لا یزالُ الهَمُّ بِالمؤمنِ حتّی یَدَعَهُ و ما لَهُ مِنْ ذَنْبٍ؛
لحظه های غم و اندوه، لحظه های پوشاندن گناهان است و فرد مؤمن پیوسته گرفتار غم و اندوه می شود تا آنکه از همه گناهانش پاک گردد.»
امام رضا(ع) نیز فرمود:
«هیچ یک از شیعیان علی(ع) نیست که در روز، بدی یا گناهی مرتکب
شود؛ مگر اینکه در شب اندوهی به او می رسد
که آن بدی و گناه را فرو می ریزد.
همچنین در روایات از گناه به عنوان عامل بروز مشکلات اقتصادی
یاد شده است: رسول خدا(ص) فرمود:
«إنَّ مِنَ الذُّنوبِ ذُنوبَاً لا یُکَفِّرُهَا صلاهٌ و لا صومٌ .
قیل: یا رسول الله! فَمَا یُکَفِّرُهَا؟
قال: اَلْهُمُومُ فِی طَلَبِ الْمَعِیشَه؛ِ برخی گناهان هستند
که هیچ نماز و روزه ای آنها را نمی پوشاند. عرض
شد: ای رسول خدا ! پس چه چیز آنها را
می پوشاند [و از بین می برد؟]
حضرت فرمود: اندوه برای کسب درآمد و گذران زندگی.»
سایت ایکنا -باشگاه خبرنگاران جوان