سرنوشت ذوالجناح اسب با وفای سیدالشهداء چه شد؟

واقعه عاشورا یکی از بزرگترین وقایع تاریخ اسلام است که در آن افراد زیادی به شهادت رسیدند و کسانی که باقی ماندند روایت گر این ماجرا شدند. در بخش دینی نیک صالحی می خواهیم درباره عاقبت ذوالجناح اسب امام حسین با شما صحبت کنیم.

سرنوشت ذوالجناح در کربلا

همان گونه که می دانیم انس و الفت یکی از غرایزی است که در نهاد حیوانات وجود
داشته و شکل تکامل یافته آن نیز در سرشت آدمی نهاده شده است.
این غریزه آن وقت نمود بیشتری پیدا می کند که حیوانی مورد لطف و مهربانی انسانی قرار گیرد.
نمونه های عینی آن هم کاملا” قابل مشاهده است .
هر چه ارتباط عاطفی و حسی بین انسان و حیوان بیشتر باشد، بر میزان انس و الفت حیوان افزوده خواهد
شد.

در گذشته های نه چندان دور حیوانات حضور بیشتر و موئثرتری در زندگی انسان داشتند و همین امر ارتباط
و انس بیشتری را به وجود می آورد.
مثلا” اسبی که همه روزه همراه صاحبش بود و از مهر و محبت او بهره مند می شد، به
سادگی نمی توانست از صاحبش جدا شود و او را تنها بگذارد.
همین ارتباط و انس و الفت و محبت در اسب مخصوص امام حسین (علیه السلام ) ( ذوالجناح ) وجود
داشت .

این نکته نیز از نظر مخفی نماند که – مطابق نقل برخی از تاریخ نویسان ، (تاریخ زندگانی امام حسین
, ج ۲, ص ۱۶۱) – ذوالجناح اسب خاص پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله ) بوده و
انس و الفت او با امام حسین (علیه السلام ) فراتر از حدود عادی بوده است .

عاقبت ذوالجناح در عاشورا

به هر حال ، مهر و علاقه اسب به امام حسین (علیه السلام ) تا این حد بود که وقتی
فهمید صاحبش در آخرین لحظات ، دیگر طاقت نشستن بر او را ندارد، به گونه ای روی زمین نشست که
صاحبش راحت بر زمین قرار گیرد.

طبق نقل برخی از مورخین او با لگد زدن بر لشکریان یزید آنان را از نزدیک شدن به امام
(علیه السلام ) منع می کرد و تعدادی از آنان را نیز به هلاکت رساند، (مناقب ابن شهر آشوب ,
ج ۴, ص ۵۸).
سپس کاکل و یال خود را به خون سیدالشهدا رنگین نمود و به سوی خیمه ها آمد و با شیهه
و همهمه جانسوز خود پیام شهادت اباعبدالله (علیه السلام ) را به اهل بیت (علیه السلام ) ایشان رساند.
درباره این که ذوالجناح بعد از شهادت امام حسین چه کرد، دو نقل متفاوت تاریخی وجود دارد:

بعضی گفته اند
آن حیوان در کنار خیمه ها آن قدر سر خود را بر زمین کوبید تا جان سپرد.
(بحارالانوار, ج ۴۵, ص ۶۰).برخی دیگر گفته اند بعد از آن واقعه آن حیوان ناپدید شد و دیگر کسی او
را ندید.

جزئیات بیشتر درباره داده‌های تاریخی درباره ذوالجناح

در مأخذ مطالعاتی، سخنانی پیرامون ذوالجناح آمده است. برخی از منابع تاریخی، ذوالجناح را اسبِ علی‌اکبر (علیه السلام) دانسته اند. بدین صورت که وقتی ایشان به سوی میدان حرکت کردند، در حالیکه سوار بر ذوالجناح بودند، به سوی اباعبدالله الحسین (علیه السلام) رفتند و با ایشان وداع کردند.

در منابع متعدد، ذوالجناح اسب امام حسین (علیه السلام) خوانده شده است که ایشان هنگام عزیمت به سمت میدان، در حالیکه سوار بر این مرکب بودند، با اهل حرم وداع کردند.  ذوالجناج در لغت به معنی «بالدار» است. از آن جهت که این اسب، رهوار و تندرو بوده است، به آن ذو الجناح مى‏ گفته ‏اند.

طبق روایات، این اسب، پس از شهادت آن حضرت، از پیکر وى دفاع مى‏ کرد و به سواران دشمن حمله مى ‏نمود. در زیارت ناحیه مقدسه، که منسوب به لسان مبارک مهدی آل محمد است، از اسب امام حسین (علیه لسلام) سخن گفته شده؛ اما نام او برده نشد: «وَ أَسْرَعَ فَرَسُکَ شَارِداً إِلَى خِیَامِکَ قَاصِداً مُحَمْحِماً بَاکِیاً رَأَیْنَ النِّسَاءُ جَوَادَکَ مَخْزِیاً وَ نَظَرْنَ سَرْجَکَ عَلَیْهِ مَلْوِیّاً بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ نَاشِرَاتِ الشُّعُورِ عَلَى الْخُدُودِ لَاطِمَاتٍ لِلْوُجُوهِ سَافِراتٍ وَ بِالْعَوِیلِ دَاعِیَا.

داده‌های تاریخی درباره ذوالجناح

و اسب تو با شتاب، گریزان به سوی خیمه‌ات آمد. در حالی که شیهه می‌کرد و اشک می‌ریخت. پس زنان حرم، این مرکب را دیدند که چگونه در بلا و مصیبت گرفتار شده، پس زین و افسار خون‌آلود را دیدند. آنگاه (با دیدن این صحنه) مو‌های خود را پریشان کردند و بر سر و صورت خود زدند و ناله سر دادند…» در برخی منابع تاریخی نیز اسب امام حسین (علیه السلام) را مُرتَجَز و مُسنّاه نامیده‌اند. طبق روایات تاریخی، پس از اینکه دشمنان شریعه فرات را بستند، امام حسین (علیه السّلام) به سوی آنان حمله کرد و آرایش سپاهیان را درهم شکست.

پس به فرات وارد شد. اما ذوالجناح حاضر نشد که پیش از امام حسین (علیه السلام) آب بنوشد (چه بسا که ذهن ما از درک اینکه یک اسب، این چنین وفای به عهد کند، قاصر باشد). اباعبدالله که خواستند آب بنوشند، ناگهان دیدند که دشمن به سوی خیمه‌ها یورش برده، پس آب را ریخته و از فرات بیرون آمدند تا از خیمه‌ها دفاع کنند. طبق روایات تاریخی و مقاتل، امام حسین (علیه السلام) در حالیکه سوار بر ذوالجناح بودند، لشکریانِ بنی‌امیه را موعظه کردند.

پرسمان و باشگاه خبرنگاران