دق‌الباب در ماه صفر
دق‌الباب می‌کنند تا آمدن ماه شادمانی‌ها را تبریک بگویند»؛ برخی افراد در شب پایان ماه صفر و آغاز ماه ربیع‌الاول
به درب هفت مسجد می‌روند تا به قولی « دق‌الباب » کنند، رسمی که گفته می‌شود خرافه‌ای بیش نیست.
گفته می‌شود در شب اول ماه ربیع‌الاول چند ساعتی قبل از نماز صبح باید درِ هفت مسجد را کوبید و
با این کار پایان دوماه عزاداری و آغاز ماه شادمانی حضرت زهرا (س) را اعلام کرد و این‌گونه از دستان
حضرت زهرا (س) صله دریافت کرد و حاجت طلبید.
در سال‌های ابتدایی این مراسم، به کوبیدن در مسجد و سپس اقامه نماز صبح در آخرین مسجد اکتفا می‌شد.
اما با گذشت زمان برخی کارهای دیگر به آن اضافه شد، تضرع، ناله، گریه بر در مسجد، پخش نذورات، شیرینی،
شکلات و پس از آن در آخرین مسجد خواندن دعای توسل و حتی روشن کردن شمع بر در مسجد و
آب و جارو کردن مقابل آن و البته برخی نیز برای بی‌بهره‌نماندن از خواب شب، این رسم را تا آن‌جا
جلو بردند که از نماز مغرب و اول شب، این رسم را آغاز می‌کردند.
کوبیدن در ۷ مسجد سند شرعی ندارد
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدحسین گلمیرزاده در دی ماه سال ۹۳ در گفت‌وگویی با ایسنا مطرح کرد: کوبیدن در ۷ مسجد یا دق‌الباب
سند شرعی ندارد و در شأن مومنین نیست که این کار را انجام دهند.
معاون فرهنگی تبلیغات اسلامی گیلان تصریح کرد: از طرفی شمع روشن کردن و ضربه زدن به در و دیوار مسجد
که سبب خرابی مسجد می‌شود، فعلی حرام است که این عمل نیز باید ترک شود.
گلمیرزاده با بیان اینکه متاسفانه این عمل خرافی دامن‌گیر استان ما نیز هست، گفت: از تمامی روحانیون، ائمه جماعات و
مبلغین خواسته شده است تا این عمل خرافی را به اطلاع مردم برسانند.
وی خاطرنشان کرد: اعمال هر ماه نو و نماز اول آن ماه، صدقه دادن و دعا در حق دیگران از
اعمالی است که در ابتدای هر ماه می‌توان انجام داد.
آیت‌الله مکارم‌شیرازی هم در دی ماه ۹۳ در پاسخ به استفتایی نظر خود را درباره تجمع پشت درب مساجد در
شب اول ماه ربیع الاول اعلام کرد.
در این پاسخ آمده است «با توجّه به اینکه این عمل در روایات معصومین(علیهم السلام) وارد نشده، انجام آن به
عنوان یک امر مستحبّ شرعی جایز نیست و سزاوار است ائمّه محترم جماعات مردم را به سوی مراسم و توسّلاتی
دعوت کنند که در روایات معصومین(علیهم السلام) وارد شده است و گرنه ممکن است افراد منحرف برای وهن مذهب هر
روز امر تازه‌ای اختراع نمایند و ناآگاهان را به سوی آن دعوت کنند.»
*خرافه، بدعت یا سنت
و حجت الاسلام حسین هاشمی از محققان
حوزه علمیه قم در سال ۹۱ در گفت‌وگویی با یکی از رسانه‌ها گفت: اعمالی پس از پایان ماه صفر بین
مردم رایج است از جمله کوبیدن در هفت مسجد، روشن کردن هفت شمع مقابل در مساجد یا جارو کردن مساجد
که اینها از نظر تاریخی هیچگونه سندیتی ندارد و از سیره بزرگان و علما نبوده است.
وی ادامه داد: این موارد، پیشینه روایی ندارد و بیشتر آداب و رسومی قومی و بومی است.
به عنوان مثال در برخی مناطق استان بوشهر نیز دیده شده است که مردم به نشانه پایان نحسی ماه صفر،
قلیان می‌شکنند.
او حتی تاکید کرد: متاسفانه در بسیاری از موارد این اعمال با خرافات مخلوط شده و به مواردی انحرافی در
دین تبدیل می‌شود.
اگر عملی در دین وارد نشده باشد و با عنوان دین انجام شود، علاوه بر اینکه ثوابی ندارد، بلکه گناه
نیز محسوب می‌شود، چرا که بدعت در دین نهی شده است.
حجت‌الاسلام هاشمی با اشاره به روایت «من بشرنی بخروج صفر قله الجنه؛ هر کس به من بشارت دهد که ماه
صفر تمام شده است، بهشت برای اوست» به عنوان یکی دیگر از تحریفات خروج از ماه صفر ادامه داد: این
روایت نیز از سند متقنی برخوردار نیست و به احتمال فراوان این روایت در مورد ابوذر غفاری بیان شده است،
اما عده‌ای این روایت را دال بر این گرفته‌اند که بشارت دادن پیامبر به اتمام ماه صفر، ثواب و پاداش
دارد.
وی درباره آداب خاص خروج از ماه صفر و حلول ماه ربیع‌الاول در روایات اسلامی و اعمال مستحبی این ماه
نیز بیان کرد: در مفاتیح‌الجنان شیخ عباس قمی آداب خاصی برای این امر ذکر نشده و تنها به ذکر اعمال
شب اول ماه بسنده شده است.
ولی در برخی روایات، اقامه نماز شکر به شکرانه اقامه دو ماه عزاداری و عبادت، روزه گرفتن، صدقه دادن، کمک
به مستمندات و قرائت زیارت پیامبر(ص) و امیرالمومنین علی(ع) در ابتدای این ماه توصیه شده است.
* استفتاء از مقام معظم رهبری در مورد دق‌الباب
در سایت «khamenei.ir» این سوال مطرح شده است که؛« چند سالی است در شب اول ماه ربیع‌الاول حرکتی در بعضی
مساجد تحت عنوان دق‌الباب باب شده است، شائبه بدعت و یا ترویج نوعی خرافه در آن می‌رود، ماجرا از این
قرار است که در شب اول ماه ربیع‌الاول از حدود نیمه‌شب تا اذان صبح افرادی که غالباً خانم‌ها هستند با
در دست داشتن شمع پشت درب مساجد مراجعه و با کوبیدن به درب مساجد و خواندن اذکاری توسل جسته و
حاجات خود را طلب می‌نمایند، البته این عمل را تا هفت مسجد ادامه می‌دهند و خصوصاً این حال توسل در
هنگام اذان صبح به اوج خود می‌رسد و معتقد هستند بدینوسیله اتمام ماه صفر و آمدن ماه ربیع‌الاول را خبر
می‌دهند نظر حضرتعالی در این باره چیست؟» پاسخ آیت‌الله خامنه‌ای به این پرسش این‌گونه است؛ «عمل مذکور مستند روایی ندارد
و شیوه‌ای قابل تأیید نیست.
اگر چه اصل اذکار و ادعیه و طلب حاجات از خداوند متعال عمل پسندیده‌ای است، لکن اشکال در شیوه عمل
به نحو یاد شده است، آقایان علمای اعلام (دامت افاضاتهم) و مؤمنین (ایدهم الله تعالی) با پند و اندرز و
موعظه و نصیحت از رواج چنین رفتارهایی که چه بسا ممکن است منتهی به وَهْن مذهب گردد، جلوگیری نمایند.» به
گزارش ایسنا، البته یکی از آداب مرسوم در پایان ماه صفر که با شهادت امام رضا(ع) نیز همراه است، حضور
در بارگاه آن امام فرزانه و ایجاد پیوند عاطفی و ولایی با ایشان است، پیوندی که در زیارت تمام معصومان
وارد شده است.
با این وجود و بنابر نظر فقها و بر اساس آنچه در روایات مستند و معتبر آمده است، مستحب است
که مومنان در شب پایانی ماه صفر و اول ماه ربیع‌الاول؛ به یاد مجاهدت امیرالمومنین(ع) به مساجد رفته و تا
سحر به راز و نیاز و مناجات بپردازند.
و از سوی دیگر بهترین اعمال در روزهای عید و شادی ائمه وارد شده فرستادن صلوات بر محمد و آل
محمد است که در هر شرایطی سفارش شده است.
ایسنا
