ازدواج مایه آرامش جان و روان آدمی است و راه رشد و کمال معنوی آن را هموار می کند؛ چنانچه
در روایات فراوانی آمده است: ازدواج کنید تا نیمی از ایمانتان کامل شود، خواب شخص متأهل برتر از عبادت شخص
مجرد است، یک نماز متأهل برتر از هفتاد نماز مجرد است.
به عقیده روان شناسان نیز ازدواج، چون موجب عشق ورزیدن است، در ارضای نیاز روانی انسان به محبت و مورد
علاقه قرار گرفتن، موءثر است و در نتیجه، تکامل و شکوفایی نیروهای درونی او را به دنبال دارد.
ازدواج به عنوان یک تاسیس حقوقی و قانونی دارای مراحلی است که خواستگاری اولین مقدمه بر این پیمان مهم به‌شمار
می‌رود.
همه ما در ضمیر خود درک روشنی از خواستگاری داریم .
خواستگاری «بیان رسمی تقاضای ازدواج» است و عموماً به لحاظ عرفی، با مراجعه خانواده و آشنایان پسر به خانواده دختر
و طرح موضوع فوق محقق می‌شود.
موانع شرعی و قانونی خواستگاری
خواستگاری از چه شخصی مجاز است و چه زمانی خواستگاری ممنوع است؟ ماده ۱۰۳۴ قانون مدنی پاسخ ما را تا
حدود زیادی می‌دهد: «هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد، می‌توان خواستگاری کرد.»
با دقت در این ماده
قانونی به این نکته پی می‌بریم که در بعضی از موارد برای خواستگاری از زنان موانع و محدودیت‌هایی وجود دارد.
بنابراین خواستگاری هنگامی صحیح است که:
اولا، ازدواج با آن زن حرام نباشد.
قطعا کسی که ازدواج با او صحیح نیست را نمی‌توان خواستگاری کرد.
این ممنوعیت دایره‌ای بزرگ‌تر از محارم سببی و نسبی و رضاعی دارد.
بنابر این قاعده این است: «در صورتی که ازدواج با زنی حرام باشد، خواستگاری از او نیز حرام و ممنوع
است.» خواه حرمت دایمی باشد مانند حرمت ازدواج با عمه و خاله یا حرمت موقت مانند حرمت ازدواج با خواهر
زن پیش از آنکه نکاح خواهر قبلی منحل شده باشد همچنین است خواستگاری از همسر دیگری ممنوع است.
زنی که در دوره «عده رجعی» به سر می‌برد نیز مانند زن شوهردار است و به تصریح یا کنایه (به
طور ضمنی) نمی‌توان از او خواستگاری کرد زیرا این نوع خواستگاری تجاوز به حق طلاق‌دهنده است و امکان رجوع را
از وی سلب می‌کند.
عده رجعی بعد از طلاق رجعی از سوی زن رعایت می‌شود و زنی که در عده رجعی است حکم زن
شوهردار را دارد به طوری که شوهر او می‌تواند رجوع کند.
به گزارش حمایت، در میان فقها نظری وجود دارد که خواستگاری از زنی که دوران عده وفات را سپری می‌کند
به صورت غیر‌صریح و کنایه منعی ندارد، ولی خواستگاری زنی که در عده بائن است فقط به کنایه مجاز است.
با وجود این شوهر پیشین زن می‌تواند به تصریح نیز از او خواستگاری کند.
ثانیا، کسی که خواستگاری می‌شود موضوع خواستگاری دیگری نباشد.
اما سوال این است که آیا این ممنوعیت جنبه قانونی هم دارد یا تنها یک منع شرعی و اخلاقی است؟
در این خصوص باید گفت خواستگاری زنی که دیگری از او خواستگاری کرده است حرام است اما به نظر نمی‌رسد
که اگر منتهی به وصلت شود عملی غیرقانونی رخ داده باشد.
البته اگر خواستگار از او صرف نظر کند یا اذن خواستگاری دهد قطعا مانعی در این راه نخواهد بود زیرا
به گفته پیامبر (ص) این کار ورود در معامله دیگری است و ورود در آن پیش از برهم زدن نامزدی
نهی شده است همچنین از آنجا که نهی، ظهور در حرمت دارد، نظر معتبر فقیهان امامیّه حرمت این خواستگاری است.
فقیهان عامه نیز در این باره اتفاق نظر دارند.
به علاوه اضرار به دیگری و تجاوز به حق خواستگار، از نظر اخلاقی نیز ممنوع است.
مشرق
