حکمت دفن اموات چیست؟

انسان از آغاز تولد و تا آخرین لحظه ی عمر بر ضد مرگ مبارزه می کند اما مرگ همیشه و
پیوسته او را دنبال می نماید و هیچ کس نمی تواند از چنگ آن رهایی یابد.

سوال اصلی این است که آیا مرگ حق است؟ و اگر چنین است پس چرا برای هیچ کسی خوشایند
نبوده و هیچ فردی حاضر نیست تسلیم مرگ شود؟ اما اگر مرگ باطل است و حقیقت ندارد چرا هیچ شخصی
نمی تواند از مرگ نجات یافته و راهی برای گریز پیدا کند؟

حضرت امیرالمومنین علیه السلام در یک سخن زیبا
به این سوال پاسخ داده است آن حضرت می فرماید: هیچ حقی را شبیه تر به باطل مانند مرگ ندیدم.

بنابراین مرگ حق است و فراموش کردن مرگ یا منکر شدن آن یکنوع خودفریبی است.
لذا باید که خویش را برای این حقیقت آماده نمائیم.

آمادگی برای مرگ:

بر شخص مومن لازم است که به طور همیشگی به یاد آخرت باشد و برای
سفر طولانی گریزناپذیر آمادگی بگیرد، زیرا اگر اجل او فرا رسید، حتی یک ساعت هم جلو و عقب نخواهد شد.

ابوعبیده خداء می گوید: به امام باقر علیه السلام گفتم: سخنی برایم بگو که از آن بهره مند شوم.
آن حضرت فرمود: «ای ابوعبیده! مرگ را بسیار یاد کن، زیرا هر انسانی که مرگ را زیاد یاد کند در
دنیا پارسایی را پیشه ی خود خواهد ساخت.» (وسائل الشیعه، ج ۲، ص ۴۳۴)

یکی از راههای آمادگی برای
مرگ، توبه است.
توبه کردن بعد از هر گناهی فوراً واجب است: و از شرایط توبه است: پشیمانی از گناه، عزم بر ترک
آن، ادای واجب یا حقی که ترک شده باشد.
همچون نماز و زکات و ردّ مظالم و از آداب توبه: تضرّع به خدا، توسل به پیامبر (صلی الله علیه
و آله) و اهل بیت او، تمسک به آنان، جهاد در راه خدا، انفاق، عمل صالح، اخلاص، استغفار و طلب
آمرزش در سحرگاهان می باشد.

در مکان غصبی دفن جایز نیست و هم چنین در قبر دیگری که مندرس و متلاشی نشده است و
در زمین موقوفه ای که برای این منظور وقف نشده مانند مساجد و مدارس و در مراکز عمومی ای که
با دفن میت منافات دارد مانند راههای عمومی که دفن کردن در آنها باعث خرابی آنها می شود دفن جایز
نیست ادای امانتها و مسترد ساختن حقوق مخصوصاً با ظهور نشانه های مرگ بر انسان واجب است، و اگر به
وصی خود اطمینان دارد وصیت کردن به انجام آنها هم کفایت می کند به گونه ای که اختلالی در پرداخت
حقوق و امانات پدید نیاید.

همچنین واجب است به انجام دادن واجباتی که موفق به انجام دادن آنها نشده باشد مانند حج، وصیت کند
اما آنچه انجام دادن آن بر وصی واجب است مانند قضای نماز و روزه، بنا بر احتیاط بر او لازم
است که آنها را بر وصی اعلام نماید.

ضایع ساختن حقوق ورثه نیز جایز نیست مثل اینکه به طور کاذب اقرار کند که پاره ای از اموالش
متعلق به غیر است و بنا بر احوط نباید اموال و دارایی خود (مانند حسابهای شخصی بانکی) یا طلبهای خود
را از ورثه کتمان کند.

شایسته است که بر کودکان صغیر خود قیّم تعیین کند و اگر بدون قیم تلف شدن آنان یا تضیعیع
حقوق آنان را احتمال بدهد تعیین قیم واجب می شود و شایسته است کسی را تعیین کند که برای انجام
این مسئولیت شایستگی داشته باشد.

حکمت دفن اموات :

امام رضا علیه السلام فرمود:

«انما اُمِرَ بدفن المیت لئلا یظهر الناس علی
فساد جسده، و قبح منظره، و تغییر رائحته و لایتاذی الاحیاء بریحه، و ما یدخل علیه من الآفه و الفساد
و لیکون مستوراً عن الاولیاء و الاعداء، فلا یشمت عدوّه و لایحزن صدیقه» وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۱۴۱

«اینکه
به دفن میت دستور داده شده است بدان جهت می باشد که مردم، از متلاشی شدن بدن و زشتی منظر
و قیافه و تغییر بوی (گندیده شدن) او مطّلع نشوند و زندگان از بوی بد و پوسیدگی و فساد او
آزار نبینند و از دید دوست و دشمن پنهان بماند تا نه دشمن او شماتت کند و نه دوست او
غمگین شود.»

حکم دفن گردیدن میت مسلمان:

دفن کردن میت مسلمان واجب کفایی است.
پس باید جسد مسلمان زیر خاک شود به گونه ای که از درندگان محفوظ باشد و مردم هم از بوی
آن در امان باشند و از این رو، گذاشتن جسد در میان تابوت یا دیوار بدون اینکه زیر خاک شده
باشد کفایت نمی کند مگر در هنگام ضرورت.

احکام دفن میت:

– میت رو به قبله باشد (به پهلوی راست)

– زمین مباح باشد.

– با اذن ولی باشد.

میت در قبر بر پهلوی راستش گذاشته می شود به گونه ای که صورتش به سمت قبله باشد و
همچنین اگر عضوی از بدن دفن شود هم در صورت امکان باید به ترتیب مذکور گذاشته شود.

– در مکان غصبی دفن جایز نیست و هم چنین در قبر دیگری که مندرس و متلاشی نشده است
و در زمین موقوفه ای که برای این منظور وقف نشده مانند مساجد و مدارس و در مراکز عمومی ای
که با دفن میت منافات دارد مانند راههای عمومی که دفن کردن در آنها باعث خرابی آنها می شود دفن
جایز نیست.

مستحبات دفن:

– گود کردن قبر به اندازه ی قامت انسان.

– قرار دادن لحد در زمین سخت.

– قرار دادن جنازه مرد در پایین پای قبر و جنازه زن در جلو قبر در طرف قبله.

– عدم شتاب در گذاشتن میت در قبر

– باز کردن گره های کفن

– قرار دادن گونه میت
بر روی زمین بعد از باز کردن صورت

– درست کردن بالش از خاک برای میت و تکیه دادن کمرش
به خشت یا کلوخ

– پوشاندن لحد با خشت یا سنگ برای نرسیدن خاک به میت حداکثر با گل آن
را محکم کنند بهتر است.

– کسی که میت را وارد قبر می کند با طهارت، سربرهنه، دگمه های باز و بدون عمامه و
رواء و پابرهنه باشد.

– کسی که میت زن را وارد قبر می کند و گره های کفن را باز می کند شوهر
یا محرم او باشد و با نبود آنان نزدیکترین خویشان مرد وگرنه زن سپس مردان غیرمحرم باشند و شوهر از
همه ی آنها اولی است.

– مرد بیگانه، نه خویشان او با پشت دست خاک روی او بریزند.

– دعاهایی که از معصومین در هنگام بیرون آوردن از تابوت، در وقت نگاه افتادن به قبر حین وارد
کردن در قبر، بعد از قرار دادن او در قبر و بعد از گذاشتن او در لحد و در وقت
اشتغال به مسدود کردن لحد، هنگام بیرون آمدن از قبر، در حال ریختن خاک بر روی او خوانده شود.

– عقاید حقه اصول دین و مذهبش را تلقین کند.

– اسم میت روی قبر یا بر لوح یا سنگی نوشته شده و نزد سر او نصب گردد.

– خویشان، نزدیک هم دفن شوند.

– محکم کردن قبر

– گریه بر میت در وقت شدت غم مستحب است.

– امر به صبر و فراموش واداشتن صاحبان مصیبت.

– سیک کردن غم آنها به ذکر آنچه مناسبت با این حال او داشته و تحلیل اندوه کند.

یکی از راههای آمادگی برای مرگ، توبه است.
توبه کردن بعد از هر گناهی فوراً واجب است:

و از شرایط توبه است: پشیمانی از گناه، عزم بر
ترک آن، ادای واجب یا حقی که ترک شده باشد.
همچون نماز و زکات و ردّ مظالم

و از آداب توبه : تضرّع به خدا، توسل به پیامبر (صلی
الله علیه و آله) و اهل بیت او، تمسک به آنان، جهاد در راه خدا، انفاق، عمل صالح، اخلاص، استغفار
و طلب آمرزش در سحرگاهان می باشد

مکروهات دفن:

– دفن دو میت در یک قبر

– فرش
کردن داخل قبر با ساج و با سنگ و آجر محل تامل است.

– وارد شدن پدر در قبر فرزند.

– خویشان روی او خاک بریزند.

– مسدود کردن و گل کار کردن قبر با غیرخاک خودش

– تحنی در قبرستان

– خندیدن در قبرستان

– تکیه دادن بر قبر

– بدون ضرورت روی قبر راه رفتن

– بلند کردن قبر از زمین بیش از
۴ انگشت باز

– نشستن بر روی قبر و…

– انتقال میت از شهری که در آن فوت کرده به شهر دیگر مشاهد مشرفه.

تبیان