در روایات اسلامى وارد شده که صدقه دادن مستحب است، اگرچه به کمترین چیزها و اگر کسى قدرت مالى زیاد
ندارد، مى تواند با اندک چیزى به این دستور الهى عمل کند.
این عمل اختصاص به اغنیا ندارد، بلکه از هر غنى و فقیر شایسته است.
صدقه پنهانی
البته تمام اقسام صدقه خوب است، چه در شب باشد یا در روز; چه پنهان باشد و چه آشکارا، امّا
در آیات و روایات به صدقه دادن در پنهانى سفارش شده است، زیرا اولا این عملِ عبادى، مصونِ از ریا
است و ثانیاً شخص مستمند دیگر مورد خجلت واقع نمى شود.
آیات قرآن در موارد متعدّدى به این امر اشاره کرده، در سوره بقره مى فرماید: (اَلَّذینَ یُنْفِقُونَ اَمْوالَهُمْ بِالَّیْلِ وَالنَّهار
سِرّاً وَ عَلانِیهً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوفٌ عَلَیْهِم وَ لا هَمْ یَحْزَنوُنَ); آنها که اموال خود را
به هنگام شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق مى کنند، مزدشان نزد پروردگارشان محفوظ است و ترسى بر آنها
نیست و غمگین هم نمى شوند.
(بقره (۲)، آیه ۲۷۶)
در احادیث بسیارى آمده که آیه فوق درباره على (علیه السلام) نازل شده است، زیرا آن
حضرت دِرهمى در شب، و درهمى در روز، و درهمى آشکارا، و درهمى در نهان انفاق مى کرد.
(تفسیر صافى، ج ۱، ذیل آیه شریفه، ص ۳۰۱)
و امام باقر (علیه السلام) نیز فرمودند: نیکى و صدقه پنهانى
فقر را از بین مى برد.
(الکافى، ج ۴، ص ۲)
و در ادامه بحث مروری می کنیم بر پرسشهایی در این رابطه که آیه الله
مکارم شیرازی (مدظله) به آنها پاسخ داده اند:
سوال: تصرّف در وجوه صدقه، کفّاره، زکات، خمس و مانند آن، به
عنوان قرض و سپس برگرداندن آن چه صورت دارد؟ پولهایى که به عنوان امانت در نزد انسان است چطور؟
جواب:
در صورتى که صاحب پول، آنها را به عنوان صدقه یا خمس جدا کرده، مى تواند در آنها تصرّف کند;
ولى اگر کسى به عنوان امانت به آنها سپرده، حقّ تصرّف ندارند.
سوال: دیدگاه حضرتعالى در ارتباط با نحوه صرف صدقه چیست؟
جواب: صدقه به نیازمندان مى رسد.
سوال: آیا متولّى صندوق صدقات مى تواند پولهای صندوق را عوض کند، مثلا پول خرد را تبدیل به اسکناس نماید؟
جواب: اشکالى ندارد.
سوال: اگر فرد ثروتمندى کلیّه حقوق واجب شرعى خود، نظیر خمس و زکات را ادا کند، ولى در جامعه اسلامى
افرادى را مشاهده نماید که به دلیل فقر و گرفتارى دچار بیمارى هایى نظیر سوء تغذیه اند، که به تدریج
منجر به مرگ آنها مى شود، یا بیمارانى را سراغ داشته باشد که به دلیل نداشتن هزینه درمان در معرض
مرگ هستند، آیا وظیفه دارد بخشى از دارائیش را براى موارد فوق الاشاره اختصاص دهد؟
جواب: در صورتى که جان
مسلمانان در خطر باشد، نجات آنها به مقدار تمکّن واجب کفایى است.
ولى اگر در رنج و زحمت باشند، نه خطر مرگ، رسیدگى به وضع آنها مستحبّ مۆکّد مى باشد.
سوال: آیا صدقه به غیر مسلمان تعلق می‌گیرد؟
در صورتیکه نیازمند باشد و عداوتی نسبت به مسلمین نداشته باشد اشکالی ندارد.
آسمونی
