قرآن معجزه اخرین پیامبر خداست. ترتیب سوره های قران توسط پیامبر صورت گرفته است .و جایگاه قرار دادن سوره ها به دستور خدا انجام گرفته است . نسبت ترتیب فعلی قرآن با ترتیب نزول را دراین بخش ببینید.
همانطور که میدانید سوره های قران معنی و مفاهیم خاص خودشان را دارد .برخی سوره ها مکی و برخی مدنی هستند . در این مطلب ترتیب سوره های قرآن رابرای شما بیان کرده ایم .و اینکه چگونه به ترتیب چیدمان شده است این است که سوره های قران توسط وحی نازل شده بر پیامبر و به دستور ایشان ترتیب قران انجام میگیرد .چگونگی سوره های قرآن به ترتیب نزول را در نیک صالحی ببینید.
ترتیب سوره های قرآن
پاسخ، بیان دو نظریه:
۱٫عدهای از محققین و بزرگان مانند سید مرتضی علمالهدی، و از جمله معاصرین آیتالله خوئی (ره) بر آن هستند کهقرآن کریم به همین ترتیب که الآن موجود است، در زمان حیات پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ شکل گرفته و مرتب شده است و به دستور و عنایت خود پیامبر ـ صلی الله علیهو آله و سلّم ـ بوده است، البتّه این عده برای ادعای خود دلیل میآورند بر اینکه، چون عدهای قرآن را از زبان مبارک خود رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ شنیدهاند و در محضرایشان حاضر بودهاند، که درصد تعداد این عده نسبت به مسلمانان خیلی کم است.لذا بسیار بعید به نظر میرسد که مسألهای با این اهمیت و آن هم کتابی با این ویژگی که میخواهدتا روز قیامت برای همهی انسانها، روشنکننده و تعلیمدهنده راه سعادت و خوشبختی باشد، را پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ رها کرده باشد تا پس از ایشان توسط دیگران نظم و ترتیب داده شود.[۱]
ترتیب آیات و سوره‌های قرآن۲٫بیشتر محققین بر این نظر هستند که قرآن کریم بعد از رحلت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آلهو سلّم ـ جمعآوری و به این صورت مرتب شده است، و دلیل میآورند تا زمانی که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ در حال حیات بودهاند هر لحظه احتمال نزول سورهها و آیهها، دادهمیشد؛ زیرا قطع شدن وحی از زمان رحلت حضرت بوده است.پس تا قبل از آن وحی هنوز قطع نشده است لذا هر لحظه احتمال دارد که از جانب خداوند متعالآیه یا سورههایی بر حضرت وحی شود.
بنابراین؛ طبیعی است پس از یأس و ناامید شدن از نزول قرآن، که به پایان یافتن حیات پیامبر ـ صلیالله علیه و آله و سلّم ـ وابسته بود، سوره‌های قرآن قابل نظم و ترتیب خواهد بود.
این گروه دوم میگویند نظریه اول قابل قبول نیست زیرا وجود حافظ یا جامع قرآن در دوران حیات پیامبر اکرمـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ دلیل نمیشود که میان سورهها ترتیبی وجود داشته باشد، زیرا اگرکسی هر آنچه از قرآن که تا آن روز نازل شده را حفظ و ضبط کرده باشد ؛
حافظ وجامع قرآن خواهد بود و ممکن است آنها حافظ بودند ولی به همان صورت نازل شده، نه به ترتیب موجودالآن.[۲] بر این اساس بیشتر محققین و تاریخنویسان برآنند که جمع و ترتیب سورهها پس از وفات پیامبر ـ صلیالله علیه و آله و سلّم ـ برای نخستین بار بر دست امیر مۆمنان حضرت علی ـ علیه السّلام ـو سپس «زید بن ثابت» و دیگر صحابه بزرگوار انجام گرفت.
ترتیب نزول سوره‌های قرآن
و در مجموع شاید بتوان گفت که عمل جمعآوری قرآن، یک مسئله عقلی نیست تا قابل بحث و جدل باشدبلکه یک مسأله تاریخی است و با مراجعه به تاریخ ثابت میشود که جمعآوری قرآن پس از رحلت پیامبر اکرمـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ صورت گرفته است.[۳] بیشتر محققین و تاریخنویسان برآنند که جمع وترتیب سورهها پس از وفات پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ برای نخستین بار بر دست امیر مۆمنان حضرت علی ـ علیه السّلام ـ و سپس «زید بن ثابت» و دیگر صحابه بزرگوار انجام گرفت.
اسامی سوره های قرآنو در مجموع شاید بتوان گفت که عمل جمعآوری قرآن، یک مسئله عقلی نیست تا قابل بحث و جدل باشدبلکه یک مسأله تاریخی است و با مراجعه به تاریخ ثابت میشود که جمعآوری قرآن پس از رحلت پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ صورت گرفته است البتّه قابل ذکر است که این مسأله مهم است ولی اهمیّت آن به اندازه تکمیل سورهها و مستقل بودن هر سوره از سوره دیگر نیست که موجب شدتا آیههای هر سوره با آیههای سوره‌های دیگر اشتباه نشود، این مهم در عهد پیامبر ـ صلی الله علیه وآله و سلّم ـ صورت گرفت یعنی تعیین حجم و مقدار سوره و تعداد و جایگاه آیات، توسط خود پیامبرـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ و به اذن الهی میباشد.
ترتیب سورهها در قرآن ترتیب سورهها نمیتواند به ترتیب نزول آنها باشد زیرا: اولاً: سوره‌های مَدَنی که یقیناً پس ازهجرت نازل شدهاند در اول قرآن و سوره‌های مکی که قبل از هجرت نازل شدهاند در آخر قرآن قرار گرفتهاند،درحالی که اگر بخواهد به ترتیب نزول آنها باشد باید سوره‌های مکّی که تعداد آنها ۸۲ سوره است در ابتداءو سوره‌های مدنی که تعداد آنها ۲۸سوره است در آخر قرار میگیرند.
تعداد سوره های قرآن
ثانیاً: در روایات آمده است که اولین سوره نازل شده سوره «علق» و سپس «ن و القلم» «مزّمل» «مدثر» و…بوده است در حالی که در قرآنهای فعلی و موجود، اول سوره «حمد» و سپس سوره «بقره» و…آمده است، پس معلوم میشود که ترتیب موجود در قرآنها به ترتیب نزول سورهها نیست.[۴] البتّه به دلیل اینکه جمعآوریو ترتیب سورهها برخلاف ترتیب نزول آنها، اشکال و ایرادی را به دنبال نداشته، لذا مردم هم اعتراضی نکردند والاّ اگر این ترتیب و جمعآوری آنها به اصل آن ضربه وارد میکرد قطعاً مسلمانها و به خصوص امام علیـ علیه السّلام ـ اجازه چنین کاری را نمیداد، بنابراین، ترتیب سورهها به اجتهاد و رأی صحابه بوده است نه ترتیب نزول آنها.
پس از رحلت رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ و پذیرفته نشدن مصحف امام علیـ علیه السّلام ـ علاوه بر زید بن ثابت، عده دیگری از بزرگان صحابه به جمعآوری قرآن پرداختند از جمله:
عبدالله بن مسعود، اُبّی بن کعب، مقداد بن اسود، سالم مولی ابی حذیفه، معاذ بن جبل و ابوموسی اشعری.البتّه عده ای می گویند نخستین کسی که سوره‌های قرآن را مرتب کرد، سالم مولی ابی حذیفه بود.[۵] ولی بههر حال ویژگی قرآن جمعآوری شده،
منبع : تبیان
