
در این بخش قصد داریم در مورد بزرگترین عیب از دیدگاه امام علی مطالبی را در اختیار شما قرار دهیم .در این مقاله گفته شده با مشاهده عیب های خود در آینه میتوانید به راحتی با روی گشاد به عیب های دیگران و با حفظ ابرو بپردازید.
همانطور که بارها شنیده اید که مومن اینه ی مومن است یعنی هر فردی با ارتباط با فرد دیگری میتوان عیب های خود را بفهمد و برطرف کند. ولی اگر در مواقعی خواستید عیب دیگران را بگویید و میخواهید انتقاد کنید مواظب باشید ابروی فردی را نبرید . هر انسانی وظیفه دارد لغزش ها و عیب های خود را برطرف کند و بعدبه دیگران انتقاد کند . بزرگترین عیب ار نظر حضرت علی را در نیک صالحی ببینید.
بزرگترین عیب
امام علی علیه السلام فرمودند: « اَکبَرُ العَیبِ اَن تَعیبَ ما فیک مِثلُهُ»بزرگترین عیب آن است که آنچه راکه مانند آن در خود توست عیب بشماری.از جمله ویژگیهای انسان مومن و متخلق به اخلاق حسنه، صفت عیبزدایی است.همه میدانند که عیب جویی از صفات زشت و ناپسند به شمار میرود، ولی عیبزدایی از صفات پسندیده است.
جستجوی عیبهای دیگران از بیماریهای اخلاقی است که از غرور و خودخواهی، حس جاه طلبی و حسادت نشات میگیرد.عیب جویان افرادی هستند که بر اثر ناآگاهی از اوصاف روحی خود و بی خبری از وضع و حال خویشتن،به دنبال لغزشهای مردم رفته و پرده از معایب و لغزشهای آنان برمیدارند.
بررسی عیب در حالات متعدد:
اینان مردمی هستند که از ذکر و بیان عیوب مردم لذت میبرند، زیرا در خود نوعی حقارت احساس میکنند وبا بیان نقاط ضعف مردم و آشکار ساختن عیوب آنان و کاستن از ارزش و موقعیت اجتماعی آنها، احساس حقارتخود را تسکین میدهند.خداوند متعال در قرآن کریم میفرماید: “یا ایها الذین آمنوا لا یسخر قوم من قوم…و لا تلمزوا انفسکم؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، نباید گروهی از شما گروه دیگر را مسخره کند…و از یکدیگر عیب جویی نکنید”(حجرات۱۱/).
در آیینه روایات، توجه به عیوب دیگران و غفلت از لغزشهای خود، بزرگترین عیب برای انسان دانسته شده است.امام باقر (ع) ضمن توجه دادن مردم به نقاط ضعف و لغزشهای خود، میفرماید: بزرگترین عیب برای انسان، این است که عیب دیگران را با کنجکاوی به دست آورد و خود، دارای همان عیب باشد، و آن را حس نکند”(کافی۴۵۹
بی شک، توجه به عیوب خود و تلاش برای اصلاح آنها، انسان را از سرگرم شدن به عیب دیگران ومیل به فهمیدن آن باز میدارد.آن گاه که انسان مشغول کاستیها و عیوب خویش شود، از توجه به نقایص و عیوب دیگران باز میماند ودرصدد برطرف ساختن عیبهای خود برخواهد آمد، پس دیگر نه میلی به عیبجویی خواهد داشت و نه مهلتی برایش خواهدماند تا حتی بتواند به عیوب دیگران فکر کند.
از رسول خدا (ص) روایت شده: “خوشا به حال کسی که عیب خودش او را از پرداختن به عیب برادرانمومنش باز دارد”(همان۱۶۸ :۸ ).امیرالمومنین علی (ع) نیز در بیان اوصاف اهل ایمان فرمودند: “مومن، سرگرم به عیبهای خویش و رها از عیوب دیگراناست”(مستدرک الوسائل) همچنین فرمودند: “کسی که به عیب خویش بینا شود، عیب هیچ کس نگوید”(غررالحکم:۲۳۴ ).همان گونه که بیان شد؛ عیب جویی و سرزنش کردن مردم، امری است و راهنمایی آنان به کارهای نیک ومتوجه ساختن آنان به معایب کار خود، مطلبی دیگر.
عیب جویی از رذایل اخلاقی است، در حالی که هدایت مردم و توجه دادن آنها به نقاط ضعف خویش، ازطریق نصیحت و اندرز، از وظایف مذهبی و انسانی به شمار میرود و بر هر انسان آگاه وبیداری لازماست که همنوعان خود را از بدبختی و تیره روزی نجات بخشد.آگاهانیدن مردم به عیوب زندگی خودشان، به قدری مهم و با ارزش است که امام صادق (ع) آن را بزرگترینهدیه انسانی شمرده است که یک فرد میتواند آن را به فرد دیگر تقدیم نماید و چنین میفرماید: “خداوند بیامرزدکسی را که عیوبم را به عنوان هدیه به من تذکر دهد”(تحف العقول:۳۶۶ ).
پس کسی که ادعای دوستی میکند ولی عیوب انسان را تذکر نمیدهد و هرگونه نقص و عیبی که میبیند، بیتفاوتاز آن میگذرد، دوست واقعی نیست.پیامبر اکرم (ص) فرمودند: “مومن آئینه مومن است که خوبیها و بدیهای خود را در او میبیند”(المجازات النبویه:۶۶ ).امیرالمومنین (ع) در کلامی دیگر به صراحت، ارتباط بین توجه و سرگرم شدن به عیبهای خود و بی توجه شدنبه عیبهای دیگران را بازگو کرده، میفرماید: “عیبهای مردم را جستجو مکن، پس همانا تو عیبهایی داری که اگر بهآنها بیندیشی از بیان عیب دیگران مشغولت کند”(همان:۴۳۸ ).
آبروی مؤمن
افراد عیب جو همانند مگس روی آلودگیها مینشینند و تنها روی جنبههای منفی انگشت میگذارند و جنبههای مثبت اشخاص رانمیبینند، چنانکه امام صادق (ع) فرمودند: “افراد زبون و فرومایه مانند مگس روی ناپاکیها و آلودگیها مینشینند و دنبال کارهایزشت و عیوب مردم هستند و خوبیهای آنان را نادیده میگیرند، همان طور که مگس دنبال نقاط فاسد بدن میگرددو مواضع صحیح و سالم را ترک میکند”(سفینه البحار۲۹۵ ۲:).
بنابراین باید از معاشرت و همنشینی با این گونه افراد خودداری کرد.امیرالمومنین (ع) از همنشینی و معاشرت با انسانهای عیب جو نهی فرموده: “ایاک و معاشره متتبعی عیوب الناس” و دربیان علت آن، میفرماید: “زیرا هیچ کس از ضرر آنها در امان نمیماند(چرا که آنها اسرار باطنی و رازهای درونیو عیوب انسان را نزد دیگران فاش میکنند)”(غررالحکم:۶۵۹ ).
نیز فرمودند: “کسی که در جستجوی عیبهای پنهان داشته مردم است، خداوند عیبهای پنهان داشته او را ظاهر میکند”(همان:۴۲۱ ).در بیان دیگری فرمودند: “باید دشمنترین مردم نزد تو و دورترین آنها از تو کسانی باشند که بیشتر درصدد یافتن خطاهای مردم هستند”(فهرست غرر:۲۸۸ ).
ایسنا