احکام شرعی لطمه زنی، علم کشی و برهنه شدن در عزاداری از نظر آیات عظام

عزاداری

همزمان با فرارسیدن محرم ، شیعیان در سراسر جهان، در مساجد، تکایا و حسنیه ها اقدام به برگزاری عزای حسینی
می کنند که در این میان ممکن است عموم مخاطبان به لحاظ شرعی با سؤالات و مسائل گوناگونی چون حکم
برهنه شدن در عزاداری و …
مواجه شوند.

کیفیت برگزاری مجلس عزاداری و سوگواری باید چگونه باشد؟

پاسخ:

آیات عظام:خامنه ای، مکارم، سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

۱- در مجلس عزاداری اهل بیت، ذکر اهداف
مقدّس امام حسین علیه السلام و تاریخچه کربلا و تحلیل فرازهای آن و مراسم سوگواری و روشن کننده اهداف عزاداری
حضرت سیّدالشهدا(ع) و مانند آن باشد.

۲- فضائل اهل بیت(ع)، امر به معروف و نهی از منکر، بیان احکام الهی، مطرح شود.

۳- از هر کاری که موجب وهن مجالس مذهبی و عزاداری باشد خودداری شود.

۴- از گفتن جملاتی که بوی شرک و کفر می دهد اجتناب شود.

۵- از هر کاری که موجب ضرر شدید به بدن یا ناقص شدن آن می شود باید اجتناب شود.

خندیدن در ماه محرّم چه حکمی دارد؟

پاسخ:

خندیدن در ماه محرّم و صفر از نظر شرعی حرام نیست، اما چون ماه های اندوه و حزن
اهل بیت وخاندان نبوّت، خصوصاً در دهه عاشورا است، بهتر است شیعیان و دوستان اهل بیت در حزن و اندوه
باشند.
حضرت علی(ع) فرمود:«خدا به زمین توجّهی کرد، پس ما را اختیار و انتخاب کرد، وبرای ما، شیعیان ما را اختیار
نمود.
آنان ما را یاری می کنند و در شادی ما شادی می نمایند و در حزن و اندوه ما محزون
وغمناک هستند.
آنها اموال و جان های خود را در راه ما بذل می کنند».(۱)

بنابراین خندیدن و شادی در ایام عزاداری
اگر چه حرمت ندارد، اما از نظر اخلاقی ناپسند است و با معیار دوستی و محبت اهل بیت که از
واجبات دینی است، سازگار نیست و حتی المقدور لازم است پرهیز شود.

پی نوشت ها:

۱٫
محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۶۵، ص ۱۸، حدیث ۲۴٫

لخت شدن برای سینه زنی در عزاداری چه حکمی دارد؟

پاسخ:  

آیات عظام:امام خمینی، سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:لخت شدن مردان، برای سینه زنی اشکال ندارد؛ لیکن زن
ها نباید به بدن مرد اَجنبی نگاه کنند.

آیات عظام:خامنه ای، مکارم:لخت شدن برای سینه زنی در جایی که در معرض دید خانم ها باشد جایز نیست.

خاک تربت امام حسین به چه چیز گفته می شود، آیا هنوز بعد از این همه سال خاک تربت وجود دارد؟

پاسخ:

تربت امام حسین(ع) خاکی است که از قبر یا حوالی مرقد مطهر حضرت سیدالشهدا صلوات الله علیه می
آورند که شیعه به خوردن آن استشفا می کند؛ خاک اطراف قبر که برای شفای بیمار و مهر نماز استعمال
می شود.

امام خمینی(ره) می فرماید:آنچه به صورت قطعی تربت امام حسین (ع) است خاکی است که از قبر و آنچه عرفاً
ملحق به قبر است برداشته می شود.
(۱)

نظر عده ای از مراجع آن است که حکم فضیلت سجده بر تربت امام حسین و حکم جواز خوردن
کم از آن برای شفاء، مخصوص قبر و کمی از اطراف قبر امام حسین علیه السلام است و بقیه خاک
کربلا هر چند محترم است؛ اما حکم خاک قبر امام حسین و اطراف قبر را ندارد.
(۲)

بر اساس برخی از روایات سرزمین کربلا تا پنچ فرسخ از هر طرف جزء حریم قبر امام حسین علیه
السلام حساب می شود.
(۳)

به نظر بعضی از مراجع:حکم تربت حسینی که در روایات وارد شده است بر خاک کربلا تا مقداری که
حریم قبر امام حسین علیه السلام است یعنی از هر طرف پنج فرسخ بار می شود.
ولی زمین های نزدیک قبر شریف حضرت، دارای فضیلت بیشتری هستند.
(۴)

پی نوشت ها:

۱٫
تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۱۵۶، امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی، ۱۴۲۱ ق، چاپ اول.

۲٫
آیت الله بهجت، توضیح المسائل مراجع، ج۲ ذیل مسئله ۲۶۲۸، استفتاء از دفتر رهبری، و دفتر آیت الله سیستانی.

۳٫
مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ:قَالَ (ع) حَرِیمُ الْحُسَیْنِ (ع) خَمْسَه فَرَاسِخَ مِنْ أَرْبَعِ جَوَانِبِ الْقَبْرِ وسائل‏الشیعه، ج۱۴، ص ۵۱۳،
باب حد حرم الحسین (ع) الذی یستحب….

۴٫
استفتاء از دفتر آیت الله وحید خراسانی.

حکم عَلَم هایی که در مراسم عزاداری معصومین علیهم السلام از آنها استفاده می شود و بعضی دارای نقش و نگارهایی نیز هستند، چیست؟

پاسخ:

آیت الله خامنه ای:استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سید الشهداء علیه السلام با قرار دادن آن در
مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری فی نفسه اشکال ندارد، ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند.

آیات عظام سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی:

استفاده از علم های مذکور به خودی خود در عزاداری اشکال ندارد.

آیت الله صافی:استفاده از علم در مراسم عزاداری سالار شهیدان حضرت ابی عبد الله الحسین(ع) اگر مشتمل بر مجسمه ذی
روح که حرام است نباشد، از تعظیم شعائر محسوب می شود و اشکال ندارد؛ بلکه مطلوب است.

حکم شبیه ساختن مرد به زن و پوشیدن لباس زن در تعزیه و شبیه خوانی چیست؟

پاسخ:

آیات عظام:امام خمینی، خامنه ای، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

احتیاط واجب آن است که مرد لباس زن
نپوشد و خود را شبیه زن نسازد.

آیت الله مکارم:احتیاط آن است که مرد لباس مخصوص زنان و زن لباس مخصوص مردان را نپوشد.

آیت الله سیستانی:مسأله پوشیدن لباس زنانه بر مردان و پوشیدن لباس مردانه بر زنان حرام نیست و نماز خواندن با
آن باطل نیست، ولی بنا بر احتیاط واجب جایز نیست مرد خود را به هیئت و زیّ زن درآورد و
هم چنین به عکس.

آیت الله شبیری زنجانی:اگر در تعذیه مرد لباس زن را بپوشد و لباس زنانه را لباس عادی خود قرار ندهد،
اشکال ندارد ولی احتیاط مستحب است که در تعذیه هم لباس زنانه نپوشد.

حکم تعزیه و شبیه خوانی چیست؟

پاسخ:

آیات عظام:امام خمینی، خامنه ای، مکارم، سیستانی، شبیری زنجانی و وحید خراسانی:

اگر مشتمل بر حرام مانند دروغ
و آلات لهو نباشد و موجب وهن مذهب و عزاداری نباشد اشکال ندارد، ولی در عین حال بهتر است که
به جای آنها، مجالس وعظ و ارشاد و ذکر مصائب حسینی و مرثیه خوانی بر پا شود(آیت الله وحید، لیکن
شبیه ساختن به اهل بیت(ع) جایز نیست).

آیت الله صافی:بطور کلی تعزیه خوانی چنانچه مشتمل بر محرمات نباشد اشکال ندارد و اصولًا مناسب این است که عزاداری
حضرات ائمه طاهرین علیهم السلام به صورت مجلس روضه خوانی برگزار شود تا سخنرانان عالم و وعاظ و روضه خوان
های متعهد ضمن ذکر مصائب آن بزرگواران با ذکر فضائل و مناقب و تاریخ زندگی ایشان و بیان احادیث و
احکام و تبلیغ معارف اسلام و دفع بدع و شبهات، مردم را آگاه و به مکتب اهل بیت علیهم السلام
هدایت و ارشاد نمایند.

حکم استفاده از آلات لهو در عزاداری چیست؟

پاسخ:

آیات عظام:خامنه ای، مکارم، سیستانی، شبییری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

استفاده از آلات لهو در ایام
عزاداری جایز نیست.

با توجه به اینکه پوشیدن لباس سیاه در اسلام مکروه است، آیا پوشیدن لباس سیاه در ایام عزاداری اهل بیت و محرم اشکال دارد؟

پاسخ:

آیات عظام، خامنه ای، مکارم، سیستانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

پوشیدن لباس سیاه در این ایام از
شیوه های عزاداری حساب می شود و کراهت ندارد، بلکه به عنوان عزا و اظهار حزن در مصیبت اهل بیت(ع)
رجحان دارد و کار شایسته و پسندیده ای است.

آیت الله مکارم، در برخی از روایات نیز آمده است:هنگامی که (بر اثر خطابه ‏ها و افشاگری‏ های امام سجّاد(ع)
و حضرت زینب(س) یزید به خاندان هاشمی اجازه داد در دمشق عزاداری کنند، زنان هاشمی و قرشی لباس سیاه بر
تن پوشیدند و به مدّت هفت روز برای امام حسین(ع) و شهدای کربلا عزاداری کردند)

آیا هروله کردن (بالا و پایین پریدن) در عزاداری امام حسین (ع) جایز است یا خیر؟

پاسخ:

آیات عظام:خامنه ای،
سیستانی، شبیری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:

اگر موجب اهانت نسبت به مجلس عزاداری حساب نشود اشکال ندارد.

انجام چنین حرکاتی در شأن عزاداری سید الشهدا(ع) که از افضل قربات محسوب می شود، نیست.

 آیا سینه زنی و زنجیر زنی در عزاداری که منجر به کبود شدن بدن می شود، جایز است؟

پاسخ:

آیات عظام:امام خمینی، خامنه ای، شبیری زنجانی، وحید خراسانی و صافی گلپایگانی:اگر موجب ضرر مهم بر بدن نباشد
اشکال ندارد.

آیت الله مکارم:سینه زنی و زنجیر زنی از شعائر حسینی است، ولی از آسیب رساندن به بدن خودداری شود.

آیت الله سیستانی:اشکال ندارد.

فارس