دکتر پرویز رزاقی- روان شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد: دیده ای می گویند فلانی بی غم است؟ آدم هایی را دیده اید که همیشه می خندند و انگار از آسمان افتاده اند و هیچ غم و دردی ندارند و زندگی هیشه روی خوشش را به آنها نشان داده است؟ واقعا این آدم ها شادند یا شادی شان نقابی است که به چهره زده اند تا غم و دردها را بپوشانند؟
شوخ طبع ها چه ویژگی هایی دارند؟
شوخ طبعی و بذله گویی یک ویژگی روانی است. بنابراین نمی توانیم بگوییم هرشخصی که شوخ طبع و بذله گو است الزاما مشکلی دارد و برای پنهان کردن غم ها و مشکلاتش این گونه رفتار می کند. گاهی هم هستند افرادی که در زندگی شخصی و بیرونی خود زیاد موفق به نظر نمی رسند. ولی شادمان شان ناشی از خلق ویژه و دنیای درون آنهاست و وقتی با این افراد بیشتر معاشرت داشته باشیم متوجه می شویم این آدم ها زیاد هم زندگی را سخت نمی گیرند. برداشت های ذهنی این افراد نسبت به پدیده ها با خیلی از ما متفاوت است و زیاد حساسیت به خرج نمی دهند. این افراد برداشت های منفی ندارند. یعنی نقاط منفی کمتر به چشمشان می آید و زودرنج نیستند. چنین افرادی وقتی با ناکامی و شکستی در زندگی شان مواجه می شوند، دنیا برایشان به آخر نمی رسد.
تفاوت شوخ طبع ها و معمولی ها
در حالی که ذهن افراد حساس و زودرنج مدام درگیر پردازش است و معمولا رفتارها را به شکل منفی تحلیل می کنند، اگر یک فرد آسان گیر را یک روز مانده به یک مهمانی دعوت کنیم سریع لباسی از میان لباس هایش پیدا می کند و به مهمانی می رود چون هدفش این است که به مهمانی برود و چندان اهمیت نمی دهد که از ۲ هفته قبل دعوت شده یا همان روز، اما افراد سخت گیر معمولا انتظار دارند از ۱ هفته قبل به آنها اطلاع داده شود تا لباس مناسب پیدا کنند یا حتی بخرند.
شوخ طبع ها در تعاملات بین فردی
در تعاملات بین فردی هم اگر افراد شوخ طبع حرف نابجا یا زخم زبانی بشنوند خیلی پریشان خاطر و ناراحت نمی شوند. خیلی هم زود آن را به فراموشی می سپارند. اما یک فرد زودرنج ممکن است با یک حرف مدت ها درگیر باشد. این رفتارها و واکنش ها از ویژگی های رفتاری اشخاص بر می آید و اینکه چگونه به دنیا نگاه می کنند.
چرا بعضی ها شوخ طبع می شوند؟
یکی از عللی که باعث این تفاوت ها می شود ذهن و مغز انسان هاست؛ اینکه مغز یک انسان چگونه هر کنشی را تحلیل می کند و بعد متناسب به همان تحلیل واکنش نشان می دهد معمولا واکنش افراد آسان گیر و شوخ طبع یک واکنش خنده رویانه است از دید دیگری این واکنش ها با ویژگی شخصیتی افراد ارتباط دارد. مثلا ما می بینیم برخی از آدم هایی که یک مقدار چاق هستند که ما به آنها تیپ های پیک نیکی می گوییم، اغلب افرا خوش مشرب یا بی تفاوتی هستند. در عوض می بینیم برخی ز افراد لاغر به شدت جوشی هستند. زود مضطرب می شوند، حساس اند و غصه می خروند مخصوصا این چاق و لاغری ناشی از ویژگی های شخصی بیشتر در صورت افراد نمایان می شود.
شوخ طبعی یادگرفتنی است؟
بعضی از افراد با آموزش و به دلیل با معاشرت با افراد خوش برخورد و شوخ طبع به این ویژگی دست پیدا می کنند. یعنی فرد از دوران نوجوانی سعی کرده است که این شکلی باشد یا یکی از نزدیکانش مثل پدر و یا مادر این گونه بوده و فرد تحت تاثیر آن شخص خاص این ویژگی اخلاقی را آموخته و جزئی از او و درونی شده است. یعنی آنچه را که در کودکی و نوجوانی آموخته به یک تیپ شخصیتی تبدیل می شود یا اینکه ممکن است بذله گویی یک رفتار تقویت شده باشد.
به طوری که فرد یک بار وارد جمعی می شود و شروع به بذله گویی می کند و دیگران از وجود او لذت می برند و تشویقش می کنند بار دیگر همین کار را انجام می دهد و باز هم مورد استقبال قرار می گیرد به طوری که دوستانش به او می گویند بدون تو الا خوش نمی گذرد. اگر تو نباشی ما فلان مهمانی یا فلان سفر را نمی رویم و… شخص با این واکنش ها و تشویق ها برای بذله گو بودن و شوخ طبعی تلاش می کند و کم کم این مساله جزو ویژگی های فردی و خلقی او می شود و در اثر موافقتی که با آن مواجه شده می تواند به سادگی در هر موقعیت و هر جمعی این رفتار را نشان بدهد.
وقتی همیشه بذله گو نیستیم
البته برخی افراد دوگونه رفتار دارند. مثلا شخص در مواجهه با خانواده همسرش بسیار بی خیال، بی تفاوت، بگو و بخند و خوشرو به نظر می رسد ولی درون خانواده و با همسرش رفتار کاملا متفاوتی دارد. به طوری که روزگار را بر آنها سیاه کرده است. یا اینکه شخص میان دوستانش به شوخ طبعی و بذله گویی شناخته می شود ولی میان خانواده بسیار سخت گیر و بداخلاق است. البته این افراد یا دچار اختلالات شخصیتی هستند یا درون خانواده مشکل دارند که این رفتارها را از خودشان نشان می دهند.
وقتی بذله گویی از نیازهای ارضا نشده می آید
گاهی هم فرد نیازهای ارضا نشده خود را در جمع به شکل بذله گویی و شوخ طبعی نشان می دهد. یعنی همیشه این رفتار نشانه شادی درونی و سلامت روان نیست. این ویژگی در افرادی که دوگانگی دارند اغلب نشانه یک اختلالات شخصیتی است. داستانی هست که شخصی نزدیک روانکاو می رود و می گوید من بسیار افسرده هستم و با دارو هم خوب نشدم. روانکاو به او می گوید به فلان جا برو.
شخصی یک برنامه کمدی اجرا می کند مردم را می خنداند. می توانی به تماشای این برنامه بروی و برای لحظاتی شاد باشی. شخص می گوید کسی که این برنامه را اجرا می کند خود من هستم. یعنی فردی که دیگران را می خنداند لزوما آدم شادی نیست. اگر شخصی این ویژگی را در جوهره وجودش داشته باشد، می تواند با تمرین و آموختن برخی مهارت ها به این ویژگی دست پیدا کند که از درون انسان شادی باشد و دیگران را هم بخنداند و شاد کند ولی واقعا بعضی از افراد این جوهره وجودی را ندارند و هر چقدر هم تلاش کنند بعید است بتوانند به چنین روحیاتی دست پیدا کنند.
یعنی آدم هایی که ذاتا افراد جدی و درون گرایی هستند معمولا نمی توانند خیلی شوخ طبع و بذله گو باشند. در نهایت آنها فقط می توانند در جمع با ادب و نزاکت بنشینند و با افراد یک برخورد نسبتا صمیمانه داشته باشند. ما آنها را بیشتر به عنوان افراد رسمی می شناسیم و خیلی قابل تغییر نیستند.
زندگی مثبت
