یک حادثه باعث شد که غلامحسین بنان خواننده مسلط بر آواز ایرانی به مدت بیست و هشت سال از عینک دودی استفاده کند.
در این مطلب بیوگرافی ای از غلامحسین بنان خواننده و نوازنده مشهور ایرانی و همچنین جریان استفاده از بیست و هشت ساله از عینک دودی توسط غلامحسین بنان را خواهیم گفت.
غلامحسین بنان
غلامحسین بنان ۱۵ اردیبهشت ۱۲۹۰ در تهران متولد شد. پدرش کریمخان بنانالدوله نوری و مادرش دختر شاهزاده رکنالدوله برادر ناصرالدین شاه بود. از شش سالگی به خوانندگی و نوازندگی ارگ و پیانو پرداخت و در این راه از راهنماییهای مادرش که پیانو را بسیار خوب مینواخت، بهرهها گرفت.
بنان به گفته خودش، فعالیت حرفهای را در سال ۱۳۰۶ آغاز کرد و فقط در جلسات خصوصی و در حضور دوستان و آشنایان به صورت حرفهای آواز میخواند اما در نهایت از شهریور ۱۳۲۰ وارد رادیو شد و با همکاری هنرمندانی چون روحالله خالقی صدایش را از طریق «رادیو تهران» به گوش مردم رساند.
زندهیاد روحالله خالقی او را به ارکستر انجمن موسیقی دعوت کرد و از طرفی بنان با ارکستر شماره یک نیز همکاری داشت. این در حالی بود که به برنامه «گلهای رنگارنگ» نیز دعوت شده بود. بنان در طول فعالیت هنری خود، حدود ۳۵۰ آهنگ را اجرا کرد. ویژگی صدای وی، زیر و بمها و تحریرهای اوست.
این هنرمند هم به آواز قدیمی و کلاسیک ایرانی و هم به نغمههای جدید و مدرن ایرانی تسلط داشت که نمونه بارز این تسلط را میتوان در تصنیف «الهه ناز» مشاهده کرد. تا جایی که برخی بنان را بزرگترین اجراکننده سبک وزیری و خالقی میدانند. او همچنین در کنار ادیب خوانساری از اجراکنندگان آثار استادان صبا و محجوبی بود و همچنین به مرکبخوانی و تلفیق شعر و موسیقی تسلط داشت.
تصادف غلامحسین بنان
اما زندگی غلامحسین بنان تحت تاثیر یک حادثه قرار گرفت.
او در ۲۷ دی ۱۳۳۶ به همراه دو نفر از دوستانش در راه بازگشت از یک میهمانی به سمت خانه بوده که ناگهان در حوالی کاروانسرای سنگی یک تانکر نفتکش فاقد چراغ ایمنی عقب و پوشیده از گل و لای در مقابلش سبز میشود و تصادف شدیدی بین خودروی بنان و آن تانکر نفتکش رخ میدهد.
بعد از برخورد شدید، بنان از ناحیه صورت و چشمها آسیب میبیند.
با انتشار خبر این تصادف در روزنامهها و مجلات، سیل مردم به سمت بیمارستان روانه میشود تا آنجا که به علت انبوه جمعیت و بر هم خوردن نظم بیمارستان، دفترچهای در سالن انتظار بیمارستان قرار میدهند تا مردمی که موفق به عیادت از بنان نشده بودهاند در آن دفتر ابراز همدردی کنند و نوشتهای برای او به جای بگذارند. بنان برای معالجه به خارج از کشور مسافرت کرد و بعد از برگشت از این سفر تصمیم گرفت در مواضع هنری خود بازنگری کند.
او میگفت:
«من از این پس کوشش میکنم آثاری اجرا کنم که واجد وزنی شاد و شعری امیدوارکننده است.
من جداً از ادامه شیوه قدیم که شباهت به مرثیهخوانی دارد خسته شدهام؛
البته در این زمینه سازندگان آهنگ باید با من یاری و همکاری کنند.»
شعر شادروان ابوالحسن ورزی
شادروان ابوالحسن ورزی، دوست نزدیک بنان شعر زیر را تحت تاثیر این واقعه سرود:
بنان بعد از از دست دادن یک چشم، از عینک دودی استفاده میکرد.
دیدیم چو بازیگری دور زمـان را بازیچه گرفتیم همه کار جهان را
ما از گذر عمر به جز درد چه دیدیم تا دل بسپاریم جهان گذران را
باریست گران محنت این عمر به دوشم تا چند کشم زحمت این بار گران را
از بهر نمایاندن غمهای نهان بود روزی که دمیدند به تن پرتو جان را
در خرمن صاحبنظران برق بلا شد آن شعله که افروخت چراغ دگران را
آماج بلا جز دل ارباب هنر نیست سر خط امان داده قضا بیهنران را
میخواست که در چشم هنر نور نماند آسیب رسانید اگر چشم بنان را
افسوس که تاریک شد آن دیده که میدید با برق نگاهی همه اسرار نهان را
ازدواج غلامحسین بنان
ازدواج اول:غلامحسین بنان با خواهر کلنل علینقی وزیری ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک دختر به نام گیتی و یک پسر به نام بیژن است.
ازدواج دوم: بنان بعد از همسر اولش، در نهم بهمن ۱۳۴۴ با خانم پری دخت آور ازدواج کرد.
از ماندگارترین ترانههای بنان میتوان به آهنگ «آذربایجان» در مایه شور، «آمدی جانم به قربانت» در مایه بوسلیک، «الهه ناز» در مایه دشتی، «بهار دلنشین» در آواز اصفهان، «بوی جوی مولیان» در آواز اصفهان، تصنیف «توشه عمر» در دستگاه همایون، «یار رمیده»، «میناب»، «خاموش»، «مراعاشقی شیدا»، «من از روز ازل»، «نوای نی» و سرود همیشه جاوید «ای ایران» در مایه دشتی اشاره کرد.
بنان «حالا چرا» و «کاروان» را بهترین آثار خودش میدانست و میگفت:
«کاروان را برای بعد از مرگم خواندهام».
به گفته همسرش او در اواخر عمر خود هم دلبستگی عجیبی به ترانه «رؤیای هستی» پیدا کرده بود تا آنجا که با این آهنگ میگریست.
بنان که مدتها از بیماری دستگاه گوارش و افسردگی رنج میبرد، سرانجام غروب ۸ اسفندماه ۱۳۶۴ خورشیدی در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت و بر خلاف وصیتش که مایل بود در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شود، در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.
ایسنا – پارکر لطیفی