همه ی ما یاد گرفتیم که از کودکی در برخورد با دیگران چگونه رفتار کنیم و با یک سری اصول و قواعد کاملا مشخص اداب معاشرت را رعایت کنیم .احادیث بزرگان درباره آداب معاشرت را دراین بخش ببینید.
ما در زندگی روزمره ی خود با افراد مختلفی رو به رو میشویم .و هنگام رو به رو شدن با ان ها ادب را رعایت میکنیم که به این نوع رفتار اداب معاشرت می گویند .در این مجموعه در مورد معاشرت در احادیث سخنانی را جمع اوری کرده ایم .در اسلام در مورد تواضع و حسن خلق بسیار سفارش شده است . آداب معاشرت در احادیث و سخنان بزرگان را در نیک صالحی ببینید.
معاشرت در احادیث
آن قدر که در روایات اسلامی وسیله پیامبر (ص) و ائمه اهل بیت (ع) به مساله تواضع و حسن خلق و ملاطفت در برخوردها و ترک خشونت در آداب معاشرت، اهمیت داده شده است به کمتر چیزی اهمیت داده شده است .در قرآن مجید کرارا در کنار مسائل مهم اشاراتی به آداب معاشرت شده است از جمله آداب تحیت، و وروددر مجلس، آداب دعوت به طعام، آداب سخن گفتن با پیامبر ص و آداب جا دادن به تازه واردان مخصوصا افراد با فضیلت و پیشگام در ایمان و علم است.
و این به خوبی نشان میدهد که قرآن برای هر موضوعی در جای خود اهمیت و ارزش قائل است، وهرگز اجازه نمیدهد آداب معاشرت به خاطر بی اعتنایی افراد زیر پا گذارده شود.
احادیث درباره آداب معاشرت :
رسول خدا (ص) فرمود : دانا ترین مردم کسی است که با مردم بیشتر مدارا کند وخوارترین مردم کسی استکه به مردم اهانت کند.(بحار الانوار۷۵/۵۲ )
امیر المومنین (ع)از رسول خدا (ص)نقل می کند که فرمود:سرآغاز عقل وخردمندی بعد از ایمان به خدااظهار محبت به مردم ودوستی با آنان است.امام علی (ع) فرمود : خداوند دوست دارد آن مسلمانی را که آنچه برای خود می خواهد برای برادر دینی اش هم بخواهد و آنچه را برای خویشتن نمی خواهد برای او هم نخواهد.(محاسن برقی ،ج ۱ص۱۰ )
امام صادق(ع) فرمود : هرکس برای خدا از برادرش دیدار کند ،خداوند عزوجل می فرماید ،مرا دیدار کرده ای وثواب توبر منست وبه ثوابی جز بهشت برای تو راضی نمی شوم.(اصول کافی،۳/۲۵۵)
احادیث مربوط به آداب معاشرت با پدر ومادر :
ابی ولاد حناط می گوید : از امام صادق (ع) سوال کردم درباره آیه ۸۳ سوره بقره ((وباالوالدیناحسانا))فرمود:نیکی به پدر ومادر اینست که با آن ها خوش رفتاری کنی ونیاز آن ها را قبل از درخواستآن ها بر طرف کنی تا مجبور به در خواست نشوند.(بحار الانوار،۷۴/۷۹)رسول خدا (ص) فرمود : هرکس دوست دارد عمرش افزون وروزیش فراوان باشد به پدر ومادرش صله واحسان
کند این کار او اطاعت خداست وهمین طور با خویشان خود صله رحم بجا آورد.(بحار الانوار ۷۴/۸۵)رسول خدا (ص) فرمود : خشنودی خدا با خشنودی پدر ومادر وخشم او با خشم پدر ومادر
است.بحار الانوار ۷۴/۸۰
رسول خدا (ص) فرمود : نگاه کردن فرزند به پدر ومادرش از روی محبت عبادت محسوب میشود .(بحار الانوار ۷۴/۸۰)
احادیث مربوط به آداب معاشرت با فرزند :
رسول خدا (ص)فرمود : هنگامی که پدر به فرزند نگاه کند و او را خوشحال کند مثل این است که بنده ای را آزاد کرده سوال شد حتیاگر ۳۶۰ بار نگاه کند ؟فرمود:الله اکبر ((کنایه از اینکه بله ،خدا بزرگتر از این هاست)).(بحار الانوار ۷۴/۸۰)
پیامبر اکرم (ص)هر روز صبح نسبت به فرزند ونوه هایش اظهار لطف ومهربانی می کردند ودست برسرشان می کشید.(بحار الانوار ۱۰۴/۹۹)امام صادق (ع) فرمود : عدالت را بین فرزندانتان مراعات کنید ،همانطور که دوست داریدآن ها درنیکی واظهار مهربانی بین شما به عدالت رفتار نمایند.(بحار الانوار ۱۰۴/۹۲)امام صادق (ع) فرمود : فرزندان خود را احترامکنید وآن ها را خوب تربیت کنید تا خداوند شما را بیامرزد.(بحار النوار ۱۰۴/۹۵)
احادیث مربوط به آداب معاشرت با خویشاوندان :
امام علی (ع) فرمود :خویشاوندانت را گرامی بدار ،چون آن ها بال تو هستند که توسط آن ها پرواز می کنیو ریشه تو هستندکه به آن بر می گردیودست تو هستند که بواسطه او دفاع می کنی.(بحار الانوار ،۷۴/۱۰۵)
از امام صادق (ع)
نقل شده که فرمود : معاشرت ورفت وآمد با خویشاوندان ،حساب روز قیامت را بر انسان آسان می کند .(بحار الانوار ۷۴/۱۰۲)
رسول خدا (ص) فرمود : در دنیا صله رحم کنید اگرچه فقط با سلام باشد .(بحار الانوار ۷۴/۱۰۴)رسول خدا (ص)فرمود : هرکس پیر مردی را بخاطر پیری او گرامی بدارد ،خداوند او را ازسختی و هراس روز قیامت در امان قرار خواهد داد.(بحار الانوار ۷۵/۱۳۷)
روات می گوید : از پیامبر شنیدم که می فرمود:صله رحم موجب ازدیاد مال ومحبوبیت در میان خویشاوندان وتاخیر در مرگ می شود.(بحار الانوار ۷۴/۱۰۲)احادیث مربوط به آداب معاشرت با زیر دستان وخدمتکاران :ابوذر میگوید از رسول خدا (ص)شنیدم که فرمود : خداوند بعضی از برادران شما را زیر دست شما قرار داده هرکسبرادروهم نوعش را زیر دست دارد ،باید از آنچه خود می خورد به او بخوراند ،و از آنچه می پوشدبه او هم بپوشاند،وهیچ وقت کاری که خارج از قدرت اوست به او نسپارد واگر کار دشواری را به اوسپرد او را کمک کند.(بحار الانوار ۷۴/۱۴۱)
امام علی (ع) فرمود : مسئولیت هریک از زیر دستان خود رامشخص نما وبعد باز خواست کن ،که این بهتر است برای اینکه هریک مسئولیت را به گردن دیگری نیندازد.(نهج البلاغه ص۴۰۵)
احادیث مربوط به آداب معاشرت با همسایه:
امام علی (ع)فرمود : خدا را خدا را درباره همسایگان که آن سفارش پیامبر (ص) شماست ، پیامبر (ص) مرتب درباره همسایه سفارش می کرد تا جائیکه ما گمانکردیم که همسایه از همسایه ارث خواهد برد.(نهج البلاغه ۴۲۲)امام صادق (ع) فرمود : با همسایه ات خوش رفتاری کن تا مسلمان راستین باشی .(بحار الانوار ۷۴/۱۵۸)احادیث مربوط به آداب معاشرت با یتیمان ، بیماران ، ضعیفان :رسول خدا (ص)فرمود : برای یتیم همچون پدری مهربان باش وبدان که همانطور که کشت می کنیدرو خواهی کرد.(بحار الانوار ۷۷/۱۷۳)
رسول خدا (ص) فرمود نگاه خود را به گرفتار ومعلول ها وجذامی ها طولانی نکنید چون نگاهطولانی شما ،آن ها را محزون ورنجیده خاطر می کند .(بحار الانوار ۷۵/۱۵)از امام باقر (ع) نقل شده که فرمود : هرکس دارای چهار صفت از جمله ۱-یتیم راپناه دهد ۲-به ضعیف رحم کند ۳-به پدر ومادر مهر بورزد ۴-با غلام وکنیزش مدارا نماید ،خداوند برای او خانهای در بهشت می سازد.(بحار الانوار ۷۵/۲۰)
امام ۱۲