در مورد شرق و غرب در قرآن مطالبی امده است .منظور از مشرق همان تابستان و یا خورشید می باشد و مغرب همان زمستان و یا ماه می باشد . اینکه چرا در قرآن درباره شرق و غرب تعابیر مختلفی آمده است مطالب ما را دراین بخش ببینید.
همانطور که میدانید مغرب یعنی همان غروب و مشرق همان هم همان طلوع می باشد .و نکته ی مهم این است که زمین همیشه در حال حرکت است و غرب وشرق هم تغییر میکند .درمورد مشرق و مغرب قرآن تعابیر زیادی امده است که مادراین مجموعه در مورد ان ها توضیحاتی داده ایم . و اینکه مغرب و مشرق بودن به کروی بودن زمین اشاره میکند.علت جمع آمدن مغرب و مشرق مطالب ما را در نیک صالحی ببینید.
مشرق و مغرب قرآن
شرق و غرب در قرآن به چه معناست؟ آیا در قرآن از جهات چهارگانه نامبرده شده؟در قرآن کریم، درمناسبتهای مختلف به واژه «مشرق» و «مغرب» به صورت مفرد، تثنیه و جمع اشاره شده است که به معنای جهت جغرافیایی آمده است از جمله:
۱٫مشرق و مغرب به معنای جهت جغرافیایی (شرق و غرب)، چنانکه قرآن کریم میفرماید: [۱]«ولله المشرق و المغرب فاینماتولوا فثم وجه الله ان الله واسع علیم» «مشرق و مغرب از آن خداست و به هر طرف رو کنید،خدا آنجاست، خداوند بینیاز و داناست» از آیه مذکور برمیآید که خداوند در همه جهات حاضر و ناظر است وموجودی مادی نیست که متعلق به یک جهت ویژه، باشد بلکه او درتمام جهات وجود دارد.[۲] و منظور از «مشرق»و «مغرب» جهات ششگانه است و خداوند متعال در همهجا و در تمام جهات وجود دارد و تمام جهات هستی در تسلط قدرت اوست.
تعابیر مختلف شرق و غرب در قرآن
یا در آیه ۱۴۲، همین سوره، مجدداً مشرق و مغرب به معنای جهات ششگانه آمده است همچنین در سورهها وآیات: بقره ۱۷۷، و ۲۵۸؛ شعرا، ۲۸، معراج،۴۰، صافات ۵، زمل، ۹، الرحمن، ۱۷،[۳]در آیات مذکور گاهی تعبیر بهمشرق و مغرب به صورت مفرد شده و گاهی تعبیر به «مشرقین» و «مغربین» آمده است.
۲٫گاهی منظور طرف یا اطراف خاص طلوع یا غروب خورشید میباشد، چنانکه در آیه ۲۵۸، سوره بقره در داستان واحتجاج حضرت ابراهیم ـ علیهالسّلام ـ بر ضد نمرودیان به طلوع (مشرق) و غروب (مغرب) اشاره شده است.[۴]
۳جهات چهارگانه شرق و غرب و جهات بین آن دو است که شامل جنوب و شمال میشود، چنانکه خداوند متعالمیفرماید: «قال رب المشرق و المغرب و ما بینهما ان کنتم تعقلون؛[۵] (موسی) گفت: «او پروردگار مشرق و مغرب وآنچه میان آن دو است، میباشد اگر شما عقل و اندیشه خود را به کار میگرفتید.»
فاصله میان شرق و غرب
۴٫گاهی نیز کلمه «مشرق» و «مغرب» به بعد کروی بودن زمین اشاره میکرد.از آنجا که در هر دو نیمکره، یک مشرق و یک مغرب وجود دارد، پس در نتیجه کره زمین دومشرق و دو مغرب وجود دارد، چنانکه قرآن کریم میفرماید: «رب المشرقین و رب المغربین»[۶]
۵٫گاهی نیز «مشرق» و «مغرب» در قرآن کریم، اشاره به بخشهای متعدد طلوع و غروب دارد چنانکه خداوند متعالمیفرماید: « وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذینَ کانُوا یُسْتَضْعَفُونَ مَشارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغارِبَهَا…
؛[۷] و مشرقها و مغربهای پر برکت زمین را به آن قوم تضعیف شده (زیر زنجیر ظلم و ستم) واگذارکردیم…
توضیح آنکه زمینهای پهناور به خاطر خاصیت کروی بودن زمین در افقها، مشرقها و مغربها اختلاف دارند.[۸]همچنین درقرآن کریم به جهات دیگر نیز اشاره شده است مانند: جهت فوق و تحت؛ چنان خداوند متعال میفرماید: «لأکلوا منفوقهم و من تحت ارجلهم…؛[۹] از آسمان و زمین روزی خواهند خورد…».و نیز سوره واقعه، آیه ۴۱ و…بنابراین، در قرآن کریم از جهات ششگانه سخن آمده است.
تبیان